Światłość i ciemność. Dwa zjawiska zupełnie sobie przeciwstawne. Światło to prawda, która pozwala poznawać. Droga poznania to droga nawracania, zawracania z ciemności do światła. Światło rozumu, wiedzy, które nie rozgrzewa, pozwala poznawać świat, ludzi, nie przynosi jednak miłości, nie rozwija duchowo. Jest w artykule kojarzone z symbolem życia, stanowi syntezę pozytywnych wartości, które szczególnie dla młodego pokolenia są istotne. Noc, ciemność stanowić może również, symbolicznie wyobrażenie rzeczywistej egzystencji w świecie, które wielokrotnie nie dorównuje marzeniom.

Punktem wyjścia artykułu są pozytywne wartości, światło jest znakiem nadziei, radości, szczęścia, optymizmu. Żar młodzieńczy w konfrontacji z nieczułym światem zabija złudzenia, czasami również marzenia. Nasza rzeczywistość jest często szara, przepełniona ludźmi egoistycznie nastawionymi, konsumpcyjnym stylem życia ukierunkowanym na dobra doczesne. Człowiek zmuszony jest żyć w świecie przedmiotów, które jaśnieją światłem niedoskonałym. Stąd potrzeba człowieka, by nie­ustannie poszukiwać źródła najwyższego światła. Naturalnym, wynikającym z wewnętrznej potrzeby, jak również ratunkiem dla człowieka, jest odzyskanie duchowego słuchu i wzroku – jego rozwój wewnętrzny, duchowy. Dotarcie do najwyższego dobra, stanowi realizację potencjału duchowego człowieka.

Light and Darkness

Abstract 

Light and darkness. Two completely opposite phenomena. Light stands for the truth which allows to learn. The path to cognition is a path of  conversion, of returning from darkness to light. The light of reason, knowledge, which does not warm up, allows to learn about the world, people; it does not, however, bring love, it does not develop spiritually. In this paper it is associated with the symbol of life, it constitutes a synthesis of positive values, particularly important for the young generation. Night, darkness can also serve as a symbolic image of the actual existence in the world, which only too often has little in common with one’s dreams. The starting point for this paper are positive values; light is a symbol of hope, joy, happiness, optimism. Confrontation of youthful zeal with cold-hearted world deprives of illusions, sometimes even of dreams. Our reality is often grey, full of selfish people, consumerist lifestyle directed towards worldly possessions. Man is forced to exist in the world of objects, the light of which is not perfect. Hence man’s need to constantly search for the source of the utmost light. An element which is quite natural and results from man’s inherent needs, which is also man’s salvation, is recovering the spiritual sense of hearing and seeing – man’s internal, spiritual development. Reaching the utmost good constitutes the fulfilment of man’s spiritual potential. 

Relacja wnętrza budynku ijego przestrzeni zewnętrznej jest obecnie podstawowym komponentem w projektowaniu architektonicznym jako zintegrowanym całościowo zamysłem przestrzennym. Otwarcie budynku na kontekst najbliższego otoczenia służy budowie ekspresji wizualnej, atrakcyjnej estetyki budynku i jego plastycznego wyrazu ale również kreacji wewnętrznych wrażeń przestrzennych związanych ze światłem. Uzyskanie wszelkich efektów kompozycyjno-plastycznych i krajobrazowych jest możliwe dzięki zastosowaniu transparentności przegród, świadomego użycia światła w budynku. Innym aspektem takich rozwiązań jest możliwość budowy przestrzeni uniwersalnej, gdzie następuje zatarcie granic pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem projektowanego obiektu. Nie bez znaczenia jest tu użycie odpowiednich materiałów, które podkreślają jedność połączenia, a przegroda jest jedynie formalnym zamknięciem przestrzeni. Jest to szczególnie ważne w projektowaniu relacji krajobrazowych z wnętrzem, które otrzymuje poza wyreżyserowanym widokiem naturalne oświetlenie. Możliwość wykorzystania transparentnych ścian w architekturze zawdzięczamy zastosowaniu najnowszych rozwiązań technologicznych, które pozwalają wprowadzać bez ograniczeń duże powierzchnie przeszklonych tafli. Transparentność może wówczas działać w obie strony przegrody, na zewnątrz i do wnętrza obiektu.

Transparency of partitions in relation to the interior and exterior of the building

Abstract 

The relationship between the interior of the building and its outer space is now the basic component in architectural design as a holistic integrated spatial solution. The opening of the building to the context of the immediate surroundings serves to build a visual expression, attractive aesthetics of the building and its artistic expression, but also the creation of interior spatial impressions connected with the light. All compositional and plastic effects and landscape effects are achieved through the use of transparent partitions, the conscious use of light in the building. Another aspect of such solutions is the possibility of building a universal space, where the boundaries between the interior and exterior of the designed object are blurred. Not without significance here is the use of appropriate materials that emphasise the unity of the connection and the partition is only the formal closure of the space. This is particularly important in the design of relationships landscape – interior, which outside the planned view is given a natural lighting. The ability to use transparent walls in architecture is due to the use of state-of-the-art technology that allows large areas of glazed glass to be introduced without limitation. Transparency can then act on both sides of the barrier, outside and inside the object.

Artykuł prezentuje rolę i znaczenie ogrodów zimowych w kształtowaniu współczesnej zabudowy mieszkaniowej, a także współczesne ich koncepcje towarzyszące zabudowie mieszkaniowej wraz z ich estetyką i rozwiązaniami technologicznymi na tle ewolucji ich formy architektonicznej na przestrzeni wieków. Renesans ogrodów zimowych zaznaczył się szczególnie w ostatnich dekadach wraz z rozwojem idei architektury proekologicznej i zrównoważonej.

Architecture of winter gardens open  to sunlight

Abstract

The article presents the role and meaning of winter gardens in the process of shaping the contemporary residential architecture, as well as their contemporary concepts accompanying residential architecture along with their aesthetics and technological solutions against the background of the evolution of their architectural form over centuries. The renaissance of winter garden was particularly vivid in recent decades, with the development of pro-eco and sustainable architecture. 

Artykuł omawia problematykę podstaw projektowania sztucznego oświetlenia w ujęciu architektonicznym, w nawiązaniu do wymagań z zakresu techniki oświetleniowej i elektrycznej. Przedstawiono zbiór teoretycznych aspektów tego zagadnienia, mogących wpływać na kształtowanie projektów oświetleniowych dzieł architektonicznych, z uwzględnieniem zasad kompozycji i funkcjonalności architektury. Dyskusji poddano także oddziaływanie sztucznego oświetlenia na postrzeganie przestrzeni architektonicznej przez użytkownika. 

The basics of theoretical design of artificial illumination in an architectural point of view

Abstract

The article discusses the problems of designing an artificial illumination from an architectural point of view, in connection with the requirements of lighting and electrical engineering. A set of theoretical aspects of this issue, which may influence the design of architectural lighting projects, is presented, taking into account the principles of composition and functionality of architecture. The interaction of artificial lighting has also been discussed for the perception of the architectural space by the user.

Na kształt architektoniczny budynków powstających w miastach Europy Południowej i Zachodniej znaczny wpływ wywierają warunki klimatyczne. Ochrona przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne obejmuje m.in. szczególne ukształtowanie bryły budynku, a także wprowadzenie żaluzji i okiennic ograniczających dopływ światła. Uwarunkowania klimatyczne dotyczą nie tylko architektury, wpływają także na użytkowanie miejskich przestrzeni publicznych. Na placach i ulicach wielu miast pojawiają się różnego typu współczesne struktury zacieniające i filtrujące promienie słoneczne. Przez swoją charakterystyczną formę, a niekiedy także skalę, przyczyniają się do tworzenia miejsc unikalnych i rozpoznawalnych. W artykule zostaną przedstawione i zanalizowane wybrane realizacje z miast Włoch i Hiszpanii. Na podstawie przeprowadzonej analizy zostanie stworzona autorska typologia obiektów i ich relacji do otaczającej przestrzeni.

The search of shade. contemporary projects of shadowing elements in public spaces of european cities

Abstract 

The architectural forms of buildings erected in cities of Southern and Western Europe are much influenced by climatic conditions. Protection against excessive exposition to solar radiation comprises – without limitations – a specific shape of the building, as well as introduction of blinds and shutters limiting the influx of light. Climatic conditions pertain not only to architecture itself; they also have their effect on the way in which urban public spaces are utilised. All sorts of contemporary shadowing structures and structures filtering sunbeams occur on squares and streets of many cities. Thanks to their characteristic form, and sometimes also thanks to their scale, they contribute to the creation of unique and recognisable places. This paper presents and analyses selected projects of the kind from Italian and Spanish cities. On the basis of the analysis the Author shall propose a typology of the structures and their relations with the surrounding space.

Przedmiotem analiz, zawartych w artykule jest rola światła dziennego, jego wpływ na kształtowanie i odbiór architektury oraz wnętrza świątyni. Od najdawniejszych lat w szczególności dla obiektów sakralnych religii chrześcijańskiej element światła słonecznego stanowił niezbędny wyznacznik dla powstających kościołów. Światło słoneczne decyduje o odbiorze przestrzeni, podkreśla i uwidacznia architekturę, wpływa na jej estetyczną formę, jednocześnie staje się wyznacznikiem emocji związanych z postrzeganiem. Człowiek angażuje zmysł wzroku, mózg przetwarza zarejestrowane obrazy, obraz, jaki powstaje w mózgu jest efektem odbitego światła, które obite od widzianego obrazu wpada do oka. Każdy z nas widzi inaczej. Jednocześnie istnieją wspólne powtarzalne zbiory wrażeń, które decydują o walorach estetycznych. To, jak i jakie światło wpływa na kształtowanie plastyki wnętrza obiektów sakralnych, staje się wyznacznikiem postrzegania przestrzeni sacrum. 

The role of sunlight in the interior of a contemporary church

Abstract

The article analyses the role of daylight, its influence on shaping and reception of architecture and interior of a temple. Since the earliest days, especially for sacred buildings of the Christian religion, the element of sunlight has been a necessary determinant for the emerging churches. Sunlight determines the reception of space, emphasizes and reveals the architecture, influences its aesthetic form, and, at the same time, becomes a determinant of emotions related to perception. People engage their sight, the brain processes the recorded images; the image, that is generated in the brain, is the result of reflected light, which, reflected from the viewed image, hits the eye. Everyone sees differently. At the same time, there are some common repeatable collections of impressions which determine the aesthetic value. What type of light influences shaping the vividness of the interior of sacred buildings and how it happens becomes a determinant of the perception of the sacred space.

Artykuł dotyczy korealcji światła i cienia z przestrzenią doświadczaną. Podejmuje się scharakteryzowania pięciu obiektów, w których subiektywnie odczuwane wrażenia świetlne charakteryzują i podnoszą wartość architektury. Piękno gry światła i cienia – we wnętrzu lub poza nim – niemal poetycznie opowiada ulotne historie wzbudzając apetyt ciekawskiego oka. Korespondencja materii z niematerialnym, ale wymownym duchem jest niewyczerpywalnym tematem w architekturze. Artykuł traktuje o ścisłym związku świadomości odczuwania architektury za pomocą światła.

In the correspondence of architecture. Perception of the beauty of impression

Abstract

The article concerns the correlation of light and shadow with the experienced space. It takes on the characterization of five objects in which the subjective sensations of light characterize and enhance the value of architecture. The beauty of the game of light and shadow – inside or outside of it – is almost poetically telling fleeting stories, provoking the appetite of curious eyes. Correspondence of matter with intangible but eloquent spirit is an infinite theme in architecture. The article deals with the close connection between the consciousness of architecture and the light.

The article presents results of an international project seminar which was organized and conducted by Lviv architecture school in Lviv Polytechnic National University in May 2017 having invited artistic groups from Toronto (Canada), Dresden (Germany) and the city of Dnipro to participate.

The article analyzes the architectural peculiarities that are common for residential space of theological educational institutions led by the Christian churches of the Byzantine rite, as based on the example of the architectural and space-planning organization of the Lviv Theological Seminary of the Ukrainian Greek Catholic Church, outlines the major factors that prevailingly influence the formation of theological seminary residential space, and provides recommendations for designing residential buildings, dining rooms and facilities for sports and recreation within the general residential space of theological educational institutions.

The article highlights the process of the formation of the Pochayiv Lavra architectural ensemble and the role of the shrine in the history and culture of Ukraine. The historical preconditions for the construction, architectural and planning structure of the complex have been analyzed. The relevance of architectural and planning structure of the Lavra to socio-political factors that influenced the architecture of the complex has been established. The Lavra complex planning has been analysed and its compositional dominants have been determined.

Autorzy na wybranych przykładach pokazują, w jaki sposób świadome kreowanie bryły budynku wpływa na postrzeganie wnętrza oraz kreowanie nastroju panującego wewnątrz budynku. Artykuł dotyczy wykorzystania światła naturalnego w procesie kreowania bryły w celu osiągnięcia zamierzonych efektów wizualnych i plastycznych we wnętrzu budynku. Autorzy artykułu podkreślają rolę światła naturalnego w architekturze, akcentując jego znaczenie dla percepcji przestrzeni.

Conscious approach to the design of the building form: using natural light to obtain intended interior visual environment

Abstract

On selected examples, the authors show how conscious design decisions on the building form affect the perception of the interior and create the atmosphere inside the building. The paper concerns the use of natural light in the process of the building form design in order to produce desired interior visual environment. The authors emphasise the role of natural light in architecture, especially in the perception of space.

Wielokrotnie powtarzana za Le Corbusierem definicja architektury brzmi „Architektura to przemyślana, bezbłędna, wspaniała gra brył w świetle”. Dla pełnego zrozumienia jej warto przytoczyć inne jego słowa: „Światło stwarza atmosferę, światło pozwala nam czuć przestrzeń, światło jest wyrazem struktury”. Podobnie przedstawia naturę idei światła Juhani Palasmaa, który kieruje uwagę na wielozmysłowy odbiór architektury. Z kolei Peter Zumthor kontynuując ideę synestezji w postrzeganiu dzieł architektonicznych – światło, zmienność jego natężenia i barwy uznaje, jako element zapisu formy architektonicznej w pamięci odbiorcy. Tadao Ando pisze, że takie elementy jak światło czy wiatr mają sens tylko, jeśli za pomocą architektury wydzielimy je ze świata zewnętrznego. Na podstawie tych poglądów oraz obserwacji antropogenicznej przestrzeni można uznać kompozycyjną rolę światła za równie podstawową, co tę funkcjonalną podkreślaną m.in. przez twórców szkoły Bauhausu dążących do efektu obfitego, naturalnego światła w pomieszczeniach. Santiago Calatrava zapytany o jego rolę odpowiada: „Światło – wykorzystuję je w moich budynkach dla komfortu”. Obserwując jednak efekty światłocienia ażurowych sklepień kompleksu w Walencji, czy też lizbońskiej stacji Oriente trudno nie dostrzec w nich podstawowego zamiaru kompozycyjnego.

W artykule, na tle teoretycznych rozważań twórców architektury ubiegłego i obecnego stulecia przedstawiono współczesne realizacje, w których przewodnim motywem kompozycyjnym były efekty wykorzystujące światło dzienne – przenikanie, rozpraszanie, odbicia, światłocień dla zbudowania niecodziennego nastroju bryły i jej wnętrza.

Experiments with Daylight. Lighting Effects in Architectural Composition

Architektura istnieje od tysięcy lat, a światło towarzyszy jej stale. Współczesna przestrzeń oferuje jednak doznania dotąd nieistniejące. Trudno nie doceniać znaczenia oculusa we wnętrzu Panteonu, sekwencji cieni układających się na kanelurach greckiej kolumny, czy – bardziej współczesnego – mroku kaplicy w Ronchamp, do której światło sączy się przez rozglifienia kolorowych okien. A jednak mrok wnętrz Muzeum Żydowskiego, świetlisty krzyż przecinający fasadę Kościoła Światła, czy transparentna bryła Fundacji Cartiera wskazują jednoznacznie, że we współczesnej architekturze światło odgrywa także inną rolę, niż ta, jaką nadano mu dawniej, kiedy katedry były białe. To różnica pomiędzy zamkniętym i otwartym, pomiędzy nieprzeniknionym murem i transparentnością ściany kurtynowej. Wraz z nowym językiem form współczesnej architektury „zmianie” uległo też światło na/w budynku oraz nasz odbiór budowli. A jednak, pomimo zmian, „architektura to przemyślana, bezbłędna gra brył w świetle”, nadal.

Between history and contemporarity – on the changing role of light in contemporary architecture.

Różnorodne sztuczne zbiorniki wodne w postaci fontann, kaskad, oczek wodnych itd. są powszechnym elementem w przestrzeni publicznej miasta. Takie elementy wodne umieszczano w przestrzeni miejskiej od czasów antycznych – służyły po­trzebom utylitarnym oraz upiększały przestrzeń miejską lub ogrodową. Współcześnie w procesie kształtowania przestrzeni miejskich również pojawiają się fontanny i różnorodne niewielkie zbiorniki. Dziś wykorzystuje się w nich rozwiązania tech­nologiczne umożliwiające sterowanie strumieniami wodnymi oraz kreowanie różnorodnych efektów świetlnych. Miejskie fontanny i kaskady projektuje się również z uwzględnieniem zasad zrównoważonego projektowania – są zasilane wodami opadowymi, a ich rozmieszczenie w przestrzeniach publicznych pozytywnie wpływa na miejski mikroklimat. Takie całościowe podejście do projektowania miejskich fontann sprawia, że coraz częściej i chętniej widzimy je w najbliższym otoczeniu, a bardzo często stają się one wizytówkami i atrakcjami turystycznymi miast.

Modern fountains in an urban public space

Tematem niniejszego artykułu jest zestawienie rozwiązań projektowych, które wpływają do poprawę dostępności światła naturalnego w wielorodzinnej architekturze mieszkaniowej.
Nie trzeba tłumaczyć jak ważna jest ekspozycja naturalnego światła i jaką rolę pełni światło słoneczne w kontekście zdrowia i samopoczucia człowieka. Rola światła naturalnego jest szczególnie istotna w przestrzeni służącej odpoczynkowi. Jedną z podstawowych cech architektury mieszkaniowej jest funkcja rekreacyjna i to w ramach tej przestrzeni człowiek ma okazję zregenerować siły.
Autor porusza kwestie związane z zapewnieniem komfortowego nasłonecznienia w pokojach dziennych oraz nocnych jak również odpowiednie usytuowanie części półprywatnych, takich jak balkony, loggie i tarasy, na przykładzie zrealizowanych obiektów we Wrocławiu, Warszawie oraz w oparciu o projekt koncepcyjny osiedla przyszłości dla generacji Y „Divercity Apartment” zlokalizowanego w Poznaniu.

Natural light in the modern multi-storey residential architecture – concepts and realizations

Abstract 

The subject of current article is comparison of design solutions which influence on the improvement of natural light accessibility in the multi-storey residential dwelling. The exposition to the natural light as well as the role of sunlight in the context of health and human mood do not have to be explained. The role of natural light is particularly significant in the leisure area. One of the basic features of residential architecture is the recreational function and an oppor-tunity for a person to regenerate in this area. The author raises the subjects connected with guaranteeing the comfortable insolation in living and night zones as well as the appropriate location of half-private spaces such as balconies, loggias and terraces based on the example of objects accomplished in Wroclaw, Warsaw and the conceptual project of future residential area for Y generation, “Divercity Apartment”, located in Poznan.

The article deals with the specifics of lighting of stave churches of Ukraine and stone temples, erected or rebuilt during the 19th century. It explains how the approach to the lighting of Orthodox churches changed during the Synodical period. The Ukrainian experience of solving the issue of lighting of restoration and reconstruction objects was described. The specifics of lighting the interiors of church structures is illustrated by the examples of the Dormition Cathedral of the Kyiv Pechersk Lavra and the Saint Vladimir Cathedral in Chersonese. The specifics of lighting of restoration objects is based on the need to combine the conformity to the authentic view of light fittings (according the photos from the archive) and modern lighting technologies, so in many cases light fittings are manufactured in the limited quantity under the author’s drawings.

Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie przykładów architektury mieszkaniowej w krajach skandynawskich z podaniem kryteriów do dokonania oceny w kontekście zrównoważonego rozwoju oraz aspektów społecznych.

Inicjatorem konkursu na wyłonienie najlepszych przykładów jest norweska agencja Nordic Innovation zajmująca się propagowaniem architektury skandynawskiej w kontekście innowacyjności i rozwiązań proekologicznych.

Zostały przeanalizowane następujące kompleksy zabudowy mieszkaniowej:

Dania: 1. Ellebo Garden Room, 2. Future Sustainable Social Housing, 3. Upcycle House

Szwecja: 1. Fittja People’s Palace, 2. Greenhouse Augustenborg

Finlandia: 1. Puukuokka Housing Block, 2. Siena and Umbra Housing Blocks

Norwegia: 1. Plus House Larvik

Inicjatywy Nordic Innovation dotyczą zarówno projektów architektonicznych jak i zespołów urbanistycznych.

Housing Architecture in Scandinavia. Examples of sustainable buildings

Main tendencies, appropriateness and features of the embodiment of the architectural and theological essence of the light are defined in architecturally spatial organization of the Orthodox Church; the value of the natural and artificial light is set in forming of symbolic structure of sacral space and architectonics of the church building.

Niniejszy artykuł jest początkiem badań nad Digestami Justyniana, skupia się na tomie 8 – o służebnościach. Szczególną uwagę zwrócono na przepisy odpowiadające przepisom budowlanym (w dzisiejszym rozumieniu), a zwłaszcza te, które dotyczą dostępu budynków do światła. Rzymianie wyodrębnili 19 zapisów dotyczących służebności związanych ze światłem, dzieląc je na służebności dla gruntów miejskich i wiejskich, były one regulacjami cywilnymi. W Polsce mamy paragrafy 12, 13, 60 WT, które mówią o nasłonecznieniu i przesłanianiu, są one obowiązujące dla zabudowy miejskiej i wiejskiej (zasady dla zabudowy śródmiejskiej funkcjonują jako wyjątek od ogólnie panujących przepisów). W artykule zostały porównane starożytne zapisy z obecnie obowiązującymi przepisami polskimi, zwraca się uwagę na podobieństwa i różnice między nimi.

Access to light – Comparison of the ancient Roman recipes and the current Polish regulations

Abstract

This article is the beginning of research on Justinian’s Digest, concentrating on Volume 8 – On Servitude. Particular attention has been paid to regulations that comply with building regulations (in today’s sense), and in particular, those one that relate to the access of buildings to light. The Romans identified 19 lightning-related records, dividing them into servants for urban and rural land, and mostly they were civil regulations. In Poland we have paragraphs 12, 13, 60 WT, which talk about sunlight and the termination, they are obligatory for urban and rural development (principles for urban development function as an exception to the general rule). The article has compared the ancient records with the current Polish regulations, attention is drawn to the similarities and differences between them.

Artykuł dotyczy zagadnień związanych z oświetleniem naturalnym światłem słonecznym architektury domów wolno stojących w kontekście natury. Jednorodzinne domy wolno stojące stanowiące większość zabudowy rozproszonej w polskim krajobrazie miast i wsi mają istotny wpływ na jakość przestrzeni i życia człowieka w środowisku mieszkaniowym. Priorytetem w kształtowaniu współczesnych siedlisk ludzkich zawierających zabudowę domów wolno stojących są wzajemne relacje zachodzące pomiędzy architekturą, a naturą. Artykuł zawiera 16 projektów architektoniczno-urbanistycznych studentów II roku studiów wykonanych w roku akademickim 2016/2017 w Katedrze Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. W kreacjach i wizjach przestrzennych domów wolno stojących pojawiają się tendencje do przyjęcia dominującej roli słońca jako priorytetowej w rozwiązaniach funkcjonalno-przestrzennych.

Detached Houses in the Context of Nature

Abstract

The article discusses matters associated with lighting the architecture of detached houses in the context of nature, using natural sunlight. Single-family detached houses, which constitute the majority of dispersed buildings in the Polish landscape of cities and villages, have a significant impact on the quality of the space and human life within the residential environment. The priority in the shaping of modern human habitats that contain detached houses are the mutual relations between architecture and nature. The article contains 16 architectural and urban designs by second-year students, developed during the 2016/2017 academic year at the Chair of the Shaping of the Housing Environment of the Faculty of Architecture of the Cracow University of Technology. Tendencies towards adopting the dominant role of the sun as a priority in functional and spatial solutions appear in the concepts and visions of spatial detached houses.