Tematem artykułu jest opis genezy i kierunków rozwoju terenów rekreacyjnych w kompozycji urbanistycznej modernistycznych zespołów mieszkaniowych do II wojny światowej. Za punkt wyjścia przyjęto krytykę kamiennego miasta, która opisana została m.in. przez Wernera Hegemanna. Dalszy rozwój urbanistyki mieszkaniowej analizowano w perspektywie tworzenia rozwiązań alternatywnych, integrującej mieszkanie i tereny rekreacyjne.
Dla potrzeb analizy wyodrębniono 5 typów kompozycji urbanistycznej i sposobów obecności w nich terenów rekreacyjnych. Jako typ 1 badano ekskluzywne dzielnice willowe z końca XIX wieku, które projektowano na obrzeżach miast. Choć założenia te nie miały charakteru modernistycznego, to zapowiadały szerszą integrację terenów rekreacyjnych i architektury mieszkaniowej. Jako typ 2 zdefiniowano narodziny i rozwój idei miasta-ogrodu. Howardowska koncepcja stała się podstawą dla szerszych ruchów społecznych. Upatrywały one w rozwoju ruchów higieniczno-sanitarnych, wychowaniu młodzieży, popularyzacji sportu, czy też nowych sposobach spędzania wolnego czasu szerszej reformy społecznej. Jako typ 3 przeanalizowano rekompozycję zabudowy kwartałowej, a w szczególności jej rozwiązań z początku modernizmu. Jako typ 4 opisano rozwój układów pasmowych i wolno stojących, akcentując w nich zróżnicowane formy obecności terenów rekreacyjnych. Jako ostatni 5 typ kompozycji, który nie doczekał się szerokiego zastosowania przed II wojną światową, określono radykalne idee reprezentowane najpełniej przez Le Corbusiera. Stworzone przez niego analizy i projekty, które opisał m.in. w Urbanism, znalazły odzew i były rozwijanie przez najbardziej awangardowych twórców i stanowiły krańcową formę ewolucji założeń ideowych z przełomu XIX i XX wieku.
W podsumowaniu artykułu podkreślono, że analizowane rozwiązania stanowiły swoisty poligon doświadczeń nowej urbanistyki, w której rolę ideowego manifestu odgrywały tereny rekreacyjne. Bogactwo doświadczeń formalnych tej fazy modernizmu, indywidualizm, a szczególnie przyjazna skala rozwiązań, wpłynęły w większości przypadków na ich współczesną pozytywną percepcję.

Artykuł jest drugą częścią opracowania dotyczącego genezy i form rozwoju terenów rekreacyjnych w kompozycji modernistycznych zespołów mieszkaniowych. W części 1 omówiono rozwój środowiska mieszkaniowego idei do II wojny światowej, wyróżniając pięć typów kompozycji terenów rekreacyjnych. W części 2 omówiono rozwój modernizmu i ruchów go kontestujących po II wojnie światowej, wyróżniając dalszych osiem typów kompozycji (sześć typów kompozycji modernistycznych i dwa typy kompozycji kontestujących modernizmu, ale pozostających z nim w bezpośrednim związku).
Jako typ 6 wyróżniono modernistyczne zespoły powstające w śródmieściach miast europejskich, na terenach zniszczonych podczas II wojny światowej. Kompozycje te znajdowały się najczęściej w kontrapunkcie wobec istniejącej wcześniej zabudowy zwartej, promując otwarte tereny rekreacyjne. Jako typ 7 zdefiniowano kompozycje socrealistyczne, które powstając w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, stanowiły chwilowe odejście od idei modernistycznych, choć część z nich w kolejnych latach rozwijana była zgodnie z modernistycznymi schematami. Typ 8 stanowią najliczniejsze i najbardziej charakterystyczne dla powojennego modernizmu osiedla satelickie powstające od lat 50. do lat 80. XX w. Typ 9 to osiedla wywodzące się z koncepcji kompozycji liniowych i strukturalnych. Typ 10 stanowią zespoły późnego modernizmu, które w formie manifestów postulowały często radykalne połączenia architektury i terenów naturalnych. Typ 11 to urbanistyka postmodernizmu, który kontestował modernizm, ale w części schematów także nawiązywał do niego. Typ 12 to urbanistyka neomodernizmu powstająca na przełomie XX i XXI w., poszukująca inspiracji w szeroko rozumianym dorobku XX-wiecznego modernizmu.
W podsumowaniu opisano główne trendy rozwojowe analizowanego zjawiska.

Osiedle Oficerskie jest terminem odnoszonym współcześnie do kilku sąsiadujących ze sobą osiedli założonych na podstawie planów regulacyjnych z lat 1924–1935 na ówczesnych północno-wschodnich obrzeżach Krakowa. Były to komponowane zespoły mieszkaniowe z niewielkim udziałem innych funkcji. Rozmierzono około 600 działek zabudowy, na których do 1939 roku wzniesiono blisko 300 domów. Po II wojnie światowej w rejonie tym nastąpiły znaczne przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne. Powstały kolejne budynki mieszkalne (również wielorodzinne typowe) oraz obiekty handlowe, usługowe, kulturalne, sakralne, edukacyjne, rekreacyjne. Spowodowało to zmiany – zarówno korzystne jak i niekorzystne – zagospodarowania i funkcjonowania rejonu.

Miasta są bez wątpienia naturalnym środowiskiem życia współczesnego człowieka. Szacuje się, że do 2050 roku aż 70% populacji naszego globu będzie mieszkało w miastach i rozrastających się metropoliach. Rola zielonych terenów rekreacyjnych, zapewniających mieszkańcom komfort i przyczyniających się do poprawy warunków życia, zwłaszcza w największych ośrodkach, jest nie do przecenienia. Pośród miast europejskich, Metropolia Barcelońska należy do pierwszej dziesiątki. Na obszarze jedynie dwukrotnie większym od Krakowa zamieszkuje ponad 3 miliony osób, a w sąsiednich miejscowościach – kolejne 2 miliony. Władze miejskie i regionalne starają się zachować równowagę pomiędzy obszarami zurbanizowanymi a naturalnymi, w czym pomaga szczególna dbałość o system zieleni miejskiej. Wieloetapowa realizacja przestrzeni zielonych w północnych dzielnicach mieszkaniowych Barcelony, której elementem był Parc Central de Nou Barris wpisuje się w najnowsze strategie urbanistyczne realizowane w metropolii.

Artykuł podejmuje temat formowania się nowych cech architektury w erze postfordyzmu. Od czasów pierwszej rewolucji przemysłowej krajobrazy miast oraz ówczesne formy architektoniczne zaczęły reagować na gwałtowne zmiany w nauce i technologii. W okresie modernizmu symbolem współczesnej aglomeracji stał się samochód i rozbudowana infrastruktura motoryzacyjna. Wiodące metropolie z Europy, Azji i Stanów Zjednoczonych zaczęły prześcigać się w przekraczaniu kolejnych limitów konstrukcyjnych, dążąc do coraz większy rozpiętości i wysokości. W latach 90. i rozpowszechnienie się nowych technologii kompueterowych i komunikacyjnych doprowadził do wysokiego stopnia usieciowienia przestrzeni fizycznej. Do nomenklatury architektonicznej na stałe weszły takie pojęcia jak internet przedmiotu, inteligentne budynki, interaktywne obiekty, projektowanie parametryczne czy spersonalizowane. Rozpowszechnienie się internetu w skali światowej przyspieszyło proces globalizacji i przemieszczanie się lokalnego kapitału na rynek międzynarodowy. To z kolei wywołało kryzysy w licznych miastach przemysłowych, których infrastruktura architektoniczna okazała się niewystarczająca do zatrzymania inwestorów w olibczu konkurencyjności rynków zagranicznych i możliwości obniżenia płac. Struktury ekonomiczne miast uległy przeobrażeniu. W dużej części przemysłowych algomeracji rozpoczął się proces dezindustrializacji i depopulacji, zwiększyły się zarobkowe ruchy migracyjne. W dziedzinach naukowych i projektowych nastąpił proces przenikania się i redefinicji pojęć. Zapoczątkowane na początku lat 80-tych ewolucje terminologiczne w filozofii czy socjologii (ACT) zaczęły wpływać na inne dziedziny. W architekturze rozpoczęło się nakreślanie nowego rozumienia urbanistyki, bardziej sieciowego, z punktowymi, miastotwórczymi, oddolnym działaniami, dopełniającymi całościowe plany. W skali budynku zaczęto przeredagowywać znaczenie poszczególnych elementów budowlanych i konstrukcyjnych, niejednokrotnie nadając im nowe znaczenie, tworząc hybrydy funkcjonalne. Artykuł zamyka projekt wystawy dla Muzeum Architektury we Wrocławiu, będącym eksperymentem naukowo projektowym na temat architektury w czasach postfordowskich i próbą definiowania nowych form architektonicznych za pomocą odmiennego procesu pracy.

Artykuł jest próbą podsumowania udziału autorów w realizacji wybranych projektów zespołów rekreacyjnych tworzonych z aktywnym udziałem mieszkańców Łodzi. Przykłady inicjatyw grup obywatelskich przedstawione jako propozycje programowo- funkcjonalne projektowane i realizowane w ramach szerokiego programu rozwoju przestrzeni rekreacyjnych inicjowanego przez władze gminy Łódź. Omówione w artykule projekty i realizacje obejmują lata 2005–2010. Podstawowym omawianym pro gramem jest inicjatywa grupy młodzieży łódzkiej nazwana „Parkiem Kultur” i projektowana na terenie zespołu rekreacyjnego w ramach założenia parkowego w dzielnicy Teofilów. Kolejne projekty kreowane przy udziale Wydziału Sportu i Turystyki Miasta Łodzi wraz z szerokimi konsultacjami społecznymi mieszkańców dzielnic Górna i Rudy, obejmują analizy dwóch zespołów: Stawy Jana w dzielnicy Górna i Stawy Stefańskiego w dzielnicy Ruda.

Intensywna ekspansja państw, rozwój gospodarczy a także postęp cywilizacyjny wymuszają intensyfikację różnych gałęzi sektorów przemysłu. W związku z powyższym, dziedzina architektury rozpoczęła szereg działań w celu zaspokojenia współczesnych potrzeb społecznych wykreowanych na przestrzeni ostatnich lat. Przestrzenie uniwersyteckie, które stanowią i odgrywają znaczącą rolę w kreowaniu charakteru i atmosfery miejsca, wymagają wciąż zachodzących zmian, ewolucji. Chcąc zachęcić użytkowników do korzystania z nich oraz wywołać pozytywne odczucia użytkownika, architekci dążą do stworzenia elastycznej, uniwersalnej przestrzeni, pełnej innowacyjnych i atrakcyjnych rozwiązań. W tym celu powstają fleksybilne przestrzenie wychodzące naprzeciw potrzebom społecznym. W artykule autorka przedstawi przykłady światowej rangi z dziedziny kreowania atrakcyjnych przestrzeni uniwersyteckich a także spojrzy na proces projektowania uwzględniający teorie z dziedziny psychologii środowiskowej.

Miasta nigdy nie zerwały całkowicie z wiejskością. Już od starożytności wieś i obszary wiejskie pełniły dla mieszkańców miast funkcje rekreacyjne. Tradycyjne prace wykonywane w gospodarstwie wiejskim traktowali i traktują oni jako hobby, któremu oddają się w czasie wolnym. Różnorodne formy rekreacji w miastach czy też realizowane przez ich mieszkańców mają swoje źródło w wiejskich obrzędach i obyczajach. Rustykalną formę rekreacji w mieście stanowi ogrodnictwo miejskie. Znajdujące się w granicach miast ogrody działkowe, przydomowe i komunalne, farmy dla dzieci, uprawiane zgodnie z zasadami permakultury jadalne parki i lasy. „Wiejski” wypoczynek mieszczuchów spełniany jest też przez, coraz częściej lokalizowane wśród wielkomiejskiej zabudowy ośrodki jeździeckie, ścieżki do jazdy konnej i hotele dla koni. Rustykalna rekreacja nierzadko pozwala na integrację mieszkańców miast przez duże zaangażowanie społeczności lokalnych i działalność non-profit w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

Niniejszy artykuł poświęcony jest procesowi rekultywacji terenów największej kopalni surowców skalnych w Polsce – Kopalni Wapienia „Kujawy”. Zaprezentowany projekt rekultywacji ma priorytet rekreacyjno-edukacyjny, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. W projekcie uwzględniona jest analiza środowiskowo-przestrzenna, jak również społeczno-kulturowa i gospodarcza regionu.
Jednym z głównych celów projektu jest stworzenie harmonijnej integracji nowoczesnych rozwiązań architektonicznych z naturalnym krajobrazem charakterystycznym dla obszaru, na którym znajduje się kopalnia. Co więcej, cenne i unikalne walory przyrodnicze będą w pełni wykorzystane w celu ekspozycji zadań rekreacyjno-edukacyjnych centrum. Ponadto, poprzez integrację istniejącej infrastruktury technicznej niezbędnej do prac wydobywczych kopalni z działalnością centrum (m.in. przez odpowiednie zaplanowanie komunikacji) prognozuje się zdynamizowanie rozwoju lokalnej gospodarki. Istotnym aspektem jest również rzetelna analiza potrzeb dydaktycznych adresatów projektu w zależności od ich wieku i zainteresowań oraz dostosowanie jej do bogatej oferty proponowanej przez centrum. Cele rekreacyjne centrum zostały spełnione między innymi dzięki zaprojektowaniu starannie dobranych obiektów architektury krajobrazu zgodnie z potrzebami użytkowymi, psychicznymi i biologicznymi młodego człowieka. Przez połączenie rekreacyjnego charakteru przedsięwzięcia z edukacyjnym, oczekuje się dużego zainteresowania nie tylko regionalnych szkół i placówek edukacyjnych, ale także lokalnej społeczności. Projekt ma potencjał innowacyjności, dzięki czemu może nabrać znaczenia w skali ogólnokrajowej, także ze względu na unikatowy charakter projektowanych rozwiązań.

Umiejętność właściwego wykorzystania współczesnych osiągnięć techniki w zakresie światła wydaje się stosunkowo prosta. Jednakże w obszarach zabudowy miejskiej odczuwalny jest niejednokrotnie znaczny dyskomfort powodowany nieumiejętnym doborem oświetlenia do miejscowej specyfiki i lokalnych potrzeb. Istotne różnice w natężeniu oświetlenia, powodowane nieumiejętnym doborem oświetlenia podkreślającego miejscowe aspekty kreowania przestrzeni publicznej, doprowadzają miejscami do zatarcia granicy percepcji pomiędzy dniem i nocą, a z drugiej strony strefy mniej oświetlone stają się optyczną „czarną dziurą”. W artykule zwrócono uwagę na odpowiednio planowane i projektowane oświetlenie budynków, stref zamieszkania zbiorowego, ulic i innych elementów przestrzeni w aspekcie społecznym, w taki sposób, aby niezależnie od komfortu życia mieszkańców przeciwdziałać zjawisku zanieczyszczenia światłem.

Artykuł dotyczy zagadnień związanych z rekreacją, występującą w przestrzeniach architektonicznych jednorodzinnych domów zlokalizowanych w krajobrazie w terenach poza miastem. Funkcja wypoczynku odgrywa w przestrzeni domu wolno stojącego bardzo ważną rolę, ponieważ związana jest na co dzień z życiem rodziny. Artykuł prezentuje trzynaście nagrodzonych projektów architektoniczno-urbanistycznych studentów drugiego roku wykonanych w roku akademickim 2015/2016 w Katedrze Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Pokazują, zdaniem autora, tęsknotę do zamieszkania w naturalnym środowisku, w otoczeniu łąk, lasów, jezior, gór, mórz etc. w odosobnieniu, ciszy i spokoju. Dążenia i marzenia mieszkańców do bycia na co dzień z naturą znajdują swoje odbicie w projektowaniu oraz realizacji miejsc zamieszkania w środowisku mieszkaniowym wzajemnie ściśle powiązanym ze środowiskiem przyrodniczym.