Numer 7 (2021)

Nie masz jeszcze konta?

Zarejestruj się

Polska Myśl Pedagogiczna

Informacje o Czasopiśmie

Proces recenzowania

Informacje dla Autorów

VII (2021)

Data publikacji: 30.11.2021

Opis

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Instytutu Pedagogiki.

Licencja: CC BY-NC-ND

Redakcja

Redakcja naukowa tomu Dominika Jagielska, Thomas Kasper

Zawartość numeru

Pedagogia Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Bogusław Śliwerski

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 19-35

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.001.13931

Analiza tekstów źródłowych i wybranych opracowań biografii Kardynała Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego została dokonana z perspektywy zachodzących w Polsce A.D. 2020 procesów sekularyzacji, radykalnego ataku polityków lewicy na Kościół katolicki i jego relacje z aktualną formacją koalicji Zjednoczonej Prawicy u władzy. Uderza to w fundamenty II Soboru Watykańskiego oraz roli polskiego Kościoła w odzyskaniu przez naród wolności od socjalistycznej dominacji w 1989 roku. Autor przywołuje zatem nie tylko wyjątkowe zasługi Prymasa Polski w okresie totalitaryzmu doby Polski Ludowej w powyższym zakresie, ale i jego przesłanie dla pedagogów, praktyków, rodziców i naukowców.

PDF

Kardynał Stefan Wyszyński w obronie praw narodu

Elwira Jolanta Kryńska

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 37-53

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.002.13932

Impulsem do odwołania się do wzoru osobowego Prymasa Stefana kardynała Wyszyńskiego i jego nauki o narodzie i rodzinie są obecne w życiu społecznym tendencje moralnego relatywizmu wynikającego z przeświadczenia, że jedynie skuteczność i praktyczna użyteczność stanowią o tym, co jest prawdą i co jest dobre. Widząc w tym groźbę nawrotu do „jedynej słusznej i prawdziwej doktryny”, którą wprawdzie nie jest już ideologia marksizmuleninizmu, lecz destruktywne, przeciwne kulturze narodowej poglądy, uznałam za zasadne przypomnieć jednego z najwybitniejszych Polaków XX w., dla którego dobro Polski i Polaków było zadaniem pierwszorzędnym, który z determinacją bronił praw ludzkich i praw narodu do niezawisłości i sprawiedliwości. Starał się wydobywać na światło dzienne te wartości tkwiące w narodzie, które mogłyby skutecznie oprzeć się rosnącym zagrożeniom. Wartości te były przywoływane jako szczególnie cenne w życiu narodu i Kościoła w państwie totalitarnym dążącym do uprzedmiotowienia i ubezwłasnowolnienia jednostki. Wiara wraz z moralnością Narodu uformowaną przez Kościół przyczyniła się do utrzymania narodowej jedności, pozwoliła przetrwać w warunkach komunistycznego zniewolenia.
Aby uwolnić Naród od supremacji ideologii komunistycznej, Prymas Tysiąclecia nie zawahał się stanąć do konfrontacji z tym systemem. Nawet aresztowanie i uwięzienie nie zniechęciło go do służby Bogu i Ojczyźnie. Jego szlachetność serca, męstwo ducha i determinacja w obronie praw narodu uczyniły z niego bohatera, który nie zostanie zapomniany.

PDF

Społeczno-moralne przesłanie pedagogiczne Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Alina Rynio

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 55-77

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.003.13933

Autorka publikacji, mając na uwadze specyfikę przesłania pedagogicznego w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego w zakresie wychowania społeczno-moralnego, przywołuje argumenty potwierdzające jego obiektywną i ponadczasową wartość. Dążąc do syntetycznego spojrzenia na aktualność i atrakcyjność prymasowskiej myśli pedagogicznej, zwraca uwagę na to, jakim człowiekiem i nauczycielem był Prymas Stefan Wyszyński, jak rozumiał istotę wychowania społeczno-moralnego, gdzie tkwi geneza takiego sposobu rozumienia wychowania oraz w czym jest ono atrakcyjne. Wreszcie, jaka jest wartość tak rozumianego wychowania i jakie wnioski o charakterze uogólniającym i aplikacyjnym stąd wynikają.

PDF

Troska o człowieka i ojczyznę – drogowskazy Kardynała Augusta Hlonda z lat 1945–1948

Stanisław Chrobak

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 79-94

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.004.13934

Życie i działalność prymasa kardynała Augusta Hlonda (1881–1948) wciąż inspirują do poszukiwania, analizowania i odkrywania znaczenia jego nauczania i misji, jaką pełnił w Kościele i społeczeństwie. Powrót kardynała Augusta Hlonda do kraju w dniu 20 lipca 1945 roku miał umocnić naród duchowo i religijnie w nowej, powojennej rzeczywistości. We wszystkich jego działaniach widać było troskę o wskrzeszenie ojczyzny, o budowę ładu państwowego opartego na zasadach moralnych i prawach człowieka. Wychowawczą opieką otaczał rodzinę i młodzież. Chrześcijańskie wychowanie młodzieży, rozwój katolickich organizacji młodzieżowych, obecność wartości chrześcijańskich w programach szkolnych, w świeckich organizacjach zajmujących się wychowaniem – to sprawy, które wspierał i o które zabiegał. Dbał o rozwój różnych form życia duchowego. Odnosił się do aktualnych problemów życia religijnego i społecznego. Podejmując różnorodne działania, mimo trudności, wierzył w dojrzałe społeczeństwo światłych obywateli. Zasadną wydaje się zatem potrzeba odczytania myśli kardynała Hlonda z lat 1945–1948, dotyczącej człowieka jako osoby otwartej na transcendencję, na nieskończoność (podmiotowość osoby i życie duchowe), człowieka w rodzinie (rodzina jako wspólnota osób) i społeczeństwie (wspólnota narodowa).

PDF

Miłość – świadectwo osobowej dojrzałości. Perspektywa filozoficzno-pedagogiczna

Maria M. Boużyk

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 95-114

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.005.13935

Artykuł jest filozoficzną analizą problemu miłości z perspektywy osiągania przez człowieka osobowej dojrzałości. Jej celem jest przypomnienie filozoficznych tez (m.in. Arystotelesa, Piepera, Platona, Wojtyły) ukierunkowanych pedagogicznie. Artykuł składa się z sześciu części, ułożonych w kluczu sześciu pytań, pozwalających określić miłość jako pożądaną pedagogicznie postawę. Pod uwagę są brane przede wszystkim ontyczne czynniki miłości, ale także współczesna sytuacja kulturowa, która jest kontekstem ludzkich relacji. Determinują ją indywidualizm, konsumpcjonizm, metafizyczna obojętność, a ostatnio również izolacjonizm spowodowany pandemią. W części 1. miłość zostaje określona jako „bycie razem” osób regulowane normą personalistyczną. W części 2. akcent pada na jej złożoność cielesno-zmysłowoduchową, a w szczególności sprawność woli i intelektu. W części 3. rozważana jest jej zasada. Podkreśla się, że w relacjach dojrzałych nie powinna być nią cecha (zespół cech), ale afirmacja istnienia osoby jako osoby. W części 4. miłość jest analizowana ze względu na właściwy jej aspekt daru: obdarowywanie kogoś i bycie obdarowywanym. Zwraca się uwagę na konieczność łączenia obu postaw w dojrzałej miłości. Część 5. dotyczy przyjaźni, najdoskonalszej formy miłości. Zaznacza się, że jakkolwiek wiąże ona relacją małe grono osób (jest ekskluzywna), to ma także wektor skierowany społecznie. Cześć 6. poświęcona jest problemowi deficytu miłości (obojętności, nienawiści) oraz kwestii jego źródeł w zaniku myślenia o nastawieniu egzystencjalnym u współczesnych ludzi.

PDF

Wychowanie społeczne w myśli konserwatywnej w Polsce 1945–1962

Dominika Jagielska

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 117-137

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.006.13936

Koniec II wojny światowej wiązał się m.in. z podjęciem na nowo naukowych rozważań w zakresie pedagogiki. Jednym z obszarów zainteresowań było wychowanie społeczne. W Polsce okresu 1945–1962 rozwijały się głównie dwie jego koncepcje: dominująca, materialistyczna, zanurzona w narzucanej ideologii komunistycznej, oraz nawiązująca do myśli konserwatywnej i założeniowości katolickiej, rozwijana poza głównym nurtem rozważań o wychowaniu. Celem artykułu jest przedstawienie wątków odnoszących się do wychowania społecznego, jakie po 1945 roku pojawiały się w twórczości przedstawicieli polskiej myśli pedagogicznej funkcjonującej poza głównym socjalistycznym paradygmatem. Skupiam się na mającej największy potencjał opozycyjny myśli o rodowodzie konserwatywnym, którą w Polsce prezentowali w tym czasie głównie pedagodzy powiązani z orientacją katolicką. Na podstawie analizy tekstów źródłowych zwracam uwagę na pojawiające się w tym obszarze kwestie: cnót społecznych, wychowania rodzinnego i przygotowania do ról małżeńsko-rodzicielskich, wychowania narodowego, państwowego oraz politycznego.

PDF

Social Pedagogy as a Source of Social Prophylactics and Social Rehabilation Theory and Practice

Justyna Kusztal

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 139-157

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.007.13937

Celem artykułu jest prezentacja odpowiedzi na pytanie o pedagogikę społeczną jako źródło współczesnej myśli i praktyki resocjalizacyjnej. Pedagogika społeczna i pedagogika resocjalizacyjna mają wspólną historię ugruntowaną w myśli i piśmiennictwie pierwszych polskich pedagogów i w instytucjonalnych rozwiązaniach służących ludziom i grupom społecznym, a przede wszystkim dzieciom, zagrożonych ubóstwem, marginalizacją i niedostosowaniem społecznym. Artykuł prezentuje etapy rozwoju polskiej pedagogiki społecznej podzielone cezurą 1945 roku i jej implikacje dla ewolucji refleksji i naukowej i praktyki resocjalizacyjnej od jej początków na przełomie XIX i XX wieku po czasy współczesne w oparciu o analizę i interpretację materiałów źródłowych i opracowań wtórnych.

PDF

Polish Pedagogy in the Early 20th Century: The Emergence of the Concept of Children’s Rights

Małgorzata Turczyk

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 159-176

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.008.13938

Niniejszy artykuł prezentuje analizę i interpretację materiałów źródłowych i wtórnych zgromadzonych w poszukiwaniu odpowiedzi na postawione pytanie o pedagogikę społeczną jako źródło idei dla współczesnej koncepcji praw dziecka. Polska pedagogika społeczna w swoim dorobku historycznym ugruntowanym w myśli i piśmiennictwie pierwszych polskich pedagogów, a także w konkretnych teoretycznych i instytucjonalnych rozwiązaniach służących praktyce społecznego wsparcia, pomocy i opiece, kierowała się ideą ochrony praw człowieka, a w szczególności praw dziecka. Dziecka zagrożonego ubóstwem, wykluczeniem, niedostosowaniem społecznym, dziecka głodnego, porzuconego, niezdolnego do samodzielnej egzystencji, dziecka sieroty, dziecka – człowieka potrzebującego wsparcia.
Artykuł opisuje źródła koncepcji praw przynależnych dzieciom odczytywane w dorobku polskiej myśli pedagogiki społecznej i jej implikacje dla ewolucji teorii i praktyki w zakresie ochrony praw dziecka. Centralną osią rozważań uczyniła autorka kategorię prawa jako ważnego elementu środowiska wychowawczego człowieka w okresie dzieciństwa.

PDF

Konteksty społeczne początku XX wieku a poradnictwo dla rodziców w zakresie opieki i wychowania na ziemiach polskich

Witold Ostafiński

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 177-189

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.009.13939

Początek XX wieku to okres dużej popularności poradników dla rodziców, które często podejmowały problematykę związaną z opieką i wychowaniem dziecka w rodzinie, a autorzy koncentrowali się zwłaszcza na roli matki, przypisując jej szczególne znaczenie. Celem artykułu jest ukazanie treści poradnictwa dla rodziców w zakresie opieki i wychowania dzieci w początkach XX wieku. W artykule zostało także przedstawione stanowisko ówczesnych pedagogów i psychologów wobec zagadnień związanych z wychowaniem i opieką nad dzieckiem w środowisku rodzinnym. Analizy obejmowały wydawnictwa, które ukazały się na ziemiach polskich w okresie zachodzących zmian politycznych inicjujących zmiany w podejściu do zadań rodziny wobec wychowania i opieki nad dzieckiem. Odradzająca się niepodległa Polska umożliwiła rozwijanie się rodzimej myśli pedagogicznej, co zaowocowało realizacją nowych idei i tworzeniem nowych koncepcji wychowania.

PDF

Rola lekcji filozofii wobec programu nieoficjalnego w szkole

Wojciech Rutkiewicz

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 191-214

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.010.13940

Bohdan Chwedeńczuk prowokacyjnie pytał: po co w ogóle zajmować się filozofią? Pytanie to można potraktować jako pytanie filozoficzne. W niniejszym artykule stawiam je w kontekście edukacyjnym. Środowisko filozoficzne w Polsce jest co do zasady zgodne, że lekcje filozofii w szkole mogą stanowić wartościowe uzupełnienie edukacji powszechnej. Nie ma jednak zgody w kwestii tego, jak i czego należy uczyć w trakcie lekcji filozofii. Stawiam tezę, że warto uczyć filozofii w szkołach, zaczynając już od II etapu edukacyjnego. W prezentowanej argumentacji przyjmuję perspektywę krytyczną w badaniach nad edukacją, których istotnym elementem jest zjawisko edukacyjnego programu nieoficjalnego, składającego się z programu ukrytego, zerowego, i nieformalnego. Staram się pokazać, że wprowadzenie lekcji filozofii do szkół wiąże się nie tylko z pozytywnymi efektami w radzeniu sobie z problemami życia codziennego, lecz także w radzeniu sobie z okolicznościami życia szkolnego.

PDF

Upaństwowienie Salezjańskiego Domu Dziecka w Jaciążku (1951) w postpamięci

Dariusz Stępkowski

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 215-232

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.011.13941

W artykule przedstawiono rekonstrukcję i interpretację wydarzeń, które doprowadziły do upaństwowienia salezjańskiego domu dziecka w Jaciążku w 1951 roku. W badaniu posłużono się koncepcją postpamięci i metodą jakościowej analizy wytworów kultury, w których uczestnicy wydarzeń – salezjanie i ich wychowankowie – wyrazili swoje traumatyczne doznania. Mimo różnic głównym powodem traumy dla obu uczestniczących w nich stron były pseudowychowawcze działania krzewicieli ideologii socjalistycznej. W konkluzji autor postuluje uznanie pedagogii socjalistycznej za odrębną formę (konkretyzację) pseudowychowania.

PDF

Kształt polskiej pedagogiki narodowej według Wiktora Wąsika

Rafał Charzyński

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 233-246

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.012.13942

Artykuł stara się wykazać słuszność tezy W. Wąsika o istnieniu pedagogiki narodowej. Poglądy wskazanych przez niego przedstawicieli przeanalizowane w powyższym tekście wykazują wiele istotnych cech wspólnych powtarzających się w stosunkowo odległych w czasie kontekstach historyczno-społecznych i kulturowych. Pozwala to na uchwycenie tej refleksji pedagogicznej z jednej strony jako specyficznie polskiej, z drugiej zaś inspirowanej myślą europejską i zharmonizowanej z nią.

PDF

Dodawanie otuchy jako forma wzmocnienia ludzkości nie tylko w czasie pandemii. Międzygeneracyjna transmisja przesłania Wincentego Kadłubka

Alicja Żywczok

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 247-262

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.013.13943

Mistrz Wincenty (ok. 1150–1223), od XV wieku zwany Kadłubkiem, jako niewątpliwy sprzymierzeniec ludzkości, a przede wszystkim Polaków, w swym dziele Magistrii Vincentii Chronicon Polonorum zachęcał do nietracenia i nabierania otuchy, a zwłaszcza do czerpania przyjemności z dodawania jej innym ludziom. Zalecał również prowadzenie dobrego życia związanego z wiarą w Boga, która w jego przekonaniu pozostaje najpewniejszą „strażniczką szczęścia”. Niniejszy artykuł stanowi więc propozycję udzielenia odpowiedzi na kilka pytań (i zarazem rozwiązania problemów badawczych), jak Wincenty Kadłubek postrzega otuchę oraz jakie znaczenie przypisuje dodawaniu jej innym ludziom? Jakie przekazuje wskazówki odnośnie do nietracenia i nabierania otuchy oraz dodawania jej innym? Jakie czynniki stanowią, jego zdaniem, przeszkody w napełnianiu się otuchą oraz jak się przed nimi chronić (to znaczy jak im zapobiegać oraz je pokonywać)? Posłużenie się metodami hermeneutycznymi w badaniu problematyki dodawania otuchy jako umiejętności społecznej, rozpoznanej w dorobku tego myśliciela, wydaje się uzasadnione, biorąc pod uwagę jej znaczenie poznawcze i noetyczne.

PDF

Etyka Tadeusza Czeżowskiego wobec kultury nowych mediów

Wacław Branicki

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 263-277

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.014.13944

W artykule poszukuję odpowiedzi na pytanie, czy koncepcja etyki i teorii wartości Tadeusza Czeżowskiego może być przydatna w kulturze, której kształt w dużej mierze określają nowe media. Na podstawie zebranej argumentacji stwierdzono, że pewne elementy systemu Czeżowskiego mogą pomóc w rozwiązaniu niektórych problemów powstających w tym kontekście. Pierwszym jest zachwianie proporcji pomiędzy doświadczeniem realnym i wirtualnym. Proponuje się tutaj ćwiczenia ontologiczne. Drugim jest nastawienie umysłu na permanentną, zapośredniczoną komunikację. Remedium są ćwiczenia aksjologiczne. Trzecim problemem jest utrata całościowego doświadczenia siebie i świata. Pomocne mogą być tutaj ćwiczenia filozoficzne bazujące na pojęciach ogólnych.

PDF

Prawidłowości wychowania w świetle myśli pedagogicznej Zygmunta Mysłakowskiego

Lucyna Dziaczkowska

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 279-295

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.015.13945

Prezentowany artykuł jest próbą odczytania prawidłowości wychowania w świetle myśli pedagogicznej Zygmunta Mysłakowskiego i uchwycenia uwarunkowań, które do sformułowania tych prawidłowości mogły doprowadzić. Autorka artykułu wskazuje na kilka obszarów poszukiwań prawidłowości wychowania przez Mysłakowskiego. Są to: pedagogika ogólna, teoria wychowania, teoria nauczania, aksjologia pedagogiczna, pedeutologia.

PDF

Pamiętnik Stanisława Pigonia (1885–1968) jako tekst o wychowaniu

Sabina Prejsnar-Szatyńska

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 297-309

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.016.13946

Tekst jest refleksją, której punktem wyjścia jest pamiętnik Stanisława Pigonia Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości, odczytany jako posiadający wartość wychowawczą. Następnie poddane zostały analizie poszczególne wątki wspomnień pod kątem zawartości treści edukacyjnych i wychowawczych. W efekcie tych działań uwidocznił się proces oddziaływania wartości wyniesionych z domu rodzinnego, szkoły oraz stowarzyszenia studenckiego, a także ich rola w kształceniu charakteru i budowaniu osobowości autora wspomnień. W ten sposób książka Pigonia, pobudzając do refleksji, mobilizując do pracy nad sobą i własnym charakterem, pokazując pola działań wychowawczych, posiada wartość wychowawczą.

PDF

Naukowa, dydaktyczna i organizacyjna działalność Ludwika Jaxy-Bykowskiego na rzecz rozwoju poznańskiej uniwersyteckiej pedagogiki

Konrad Nowak-Kluczyński

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 311-336

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.017.13947

Artykuł poświęcony został Ludwikowi Jaxie-Bykowskiemu – pionierowi psychologii wychowawczej i pedagogiki eksperymentalnej w Polsce. Pedagogowi, który cieszył się wielkim uznaniem w gronie profesorskim i sympatią wśród studentów Uniwersytetu Poznańskiego. Artykuł jest próbą rekonstrukcji działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej Ludwika Jaxy-Bykowskiego zgodnej z układem chronologicznym, z jednoczesnym uporządkowaniem tematycznym, uwzględniającym zmieniającą się strukturę organizacyjną poznańskiej uniwersyteckiej pedagogiki, a także kontekst historyczny. Cezury czasowe artykułu wyznaczają momenty dziejowe dla działalności Ludwika Jaxy-Bykowskiego oraz poznańskiej uniwersyteckiej pedagogiki, którą współtworzył jako kierownik Katedry Pedagogiki i Dydaktyki Uniwersytetu Poznańskiego i rektor „Tajnego” Uniwersytetu Ziem Zachodnich w Warszawie. To portret niestrudzonego profesora walczącego o autonomię i naukową wolność dla uniwersytetów, propagującego doniosłą rolę nauk humanistycznych.

PDF

Praca wychowawcza z dziewczętami wykluczonymi społecznie – w ujęciu bł. Marii Karłowskiej (1865–1935)

Katarzyna Wasilewska-Ostrowska

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 337-348

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.018.13948

W niniejszym tekście zaprezentowana została koncepcja wychowania opracowana przez bł. Marię Karłowską (1865–1935). Ta założycielka Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej całe swoje życie pracowała z osobami wykluczonymi społecznie, zwłaszcza z dziewczętami i młodymi kobietami prostytuującymi się. Zakładała dla nich placówki opiekuńczo-- wychowawcze, w których wraz ze współpracownikami, pomagała przezwyciężać ich kryzysy życiowe. W systemie wychowawczym wprowadzonym przez Karłowską można wyróżnić kilka istotnych założeń. Przede wszystkim ważny był rozwój społeczny i moralny wychowanek. Duży nacisk kładziono na naukę zawodu oraz pracę. Priorytetowe było też wychowanie do wolności, samodzielności i obywatelskości, które odbywało się w duchu pedagogiki dialogu i miłości. Wychowawcy musieli wykazać się cierpliwością i wyrozumiałością, pracować na zasobach podopiecznych, a także prowadzić profilaktykę zachowań ryzykownych. Mimo upływu czasu koncepcja ta nie straciła na znaczeniu, gdyż opiera się na uniwersalnych wartościach, fundamentalnych w pracy wychowawczej z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem społecznym.

PDF

School and Educational Objectives of the Interwar Period in the 1st Czechoslovak Republic

Mária Potočárová

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 349-364

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.019.13949

W artykule starano się zmapować uwarunkowania społeczno-polityczne na Słowacji w okresie międzywojennym, które wpływały na sytuację rodzin i edukacji. Po utworzeniu wspólnego państwa Czechów i Słowaków – I Republiki Czechosłowackiej (1918) pojawiły się nowe okoliczności działania dla ruchów reformatorskich i idei pedagogicznych. Tekst koncentruje się na wydarzeniach społecznych i przemianach, które kierują systemem szkolnym i edukacją. Artykuł szczegółowo analizuje, co zainspirowało edukację i praktyczne funkcjonowanie szkół na Słowacji w nowej formacji państwowej wielonarodowej Republiki. Uzyskany obraz mówi o stanie reform w edukacji z ich przenikaniem również do wzorca wychowania rodzinnego na Słowacji, częściowo w porównaniu z warunkami w Czechach. Cele kształcenia i wychowania tego okresu przedstawiane są na podstawie dokumentów historycznych, pochodzących z przeglądu dostępnej literatury pedagogicznej i prasy. Zajęto się także pytaniem, jakie idee ideologiczne lat międzywojennych wpłynęły na wyznaczanie celów wychowania w rodzinie. Czym kierowali się rodzice w swoim codziennym działaniu pedagogicznym na początku XX wieku i w okresie międzywojennym? Artykuł daje zatem również wgląd w historię życia codziennego rodzin słowackich i wychowanie rodzinne w okresie międzywojennym.

PDF

Two Stops with Přemysl Pitter (1895–1976)

Jiří Prokop

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 365-385

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.020.13950

Czesi dali światu wiele znamienitych osobistości, a wśród nich pedagogów. Oprócz znanego Jana Amosa Komenskiego (1592–1670) można wymienić także Gustava Adolfa Lindnera (1828–1887). Przez długi czas ważny pedagog XX w. – Přemysl Pitter – pozostawał dla świata tejemnicą. W dzisiejszej świecie braku tolerancji warto zwrócić uwagę na działania człowieka, który starał się żyć w duchu swojego credo: „Bez miłości, bez człowieczeństwa, bez współczucia człowieka dla człowieka, nic nie pozostanie”. Tym humanistą był Přemysl Pitter, czeski protestancki pedagog, pisarz, publicysta, radykalny pacyfista i pracownik socjalny. Założył słynną placówkę oświatową „Milíčův dům”, w czasie II wojny światowej, mimo surowych zakazów, odwiedzał i zaopatrywał Żydów. Po wojnie aplikował o skonfiskowane zamki w okolicach Pragi, gdzie opiekował się zubożałymi dziećmi: niemieckimi, żydowskimi, polskimi, czeskimi i innymi. Po wprowadzeniu reżimu komunistycznego został zmuszony do ucieczki z kraju. Przez lata nie było o nim nic wiadomo. Dlaczego jednak UNESCO ogłosiła setną rocznicę urodzin Přemysla Pittera Światowym Rokiem Kultury? Dlaczego otrzymał od Prezydenta Vaclava Havla jedno z najwyższych odznaczeń państwowych w Czeskiej Republice? Odpowiedź na te pytania można znaleźć w przedstawionym tekście. To tylko dwa przystanki (epizody) z życia tej ważnej postaci współczesnej historii Czech i czeskiej pedagogiki.

PDF

Społeczeństwo a wychowanie

o. OP Jacek Woroniecki, Justyna Golonka

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 389-401

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.021.13951

PDF

Oświata a wychowanie

o. OP Jacek Woroniecki, Justyna Golonka

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 403-415

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.022.13952

PDF

Alina Rynio, Idea narodu i odpowiedzialności za naród w kazaniach milenijnych Czcigodnego Sługi Bożego Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Studium homiletyczno-pedagogiczne, Lublin 2020, ss. 153, ISBN 978-83-8061-6206

Paweł Juśko

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 419-431

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.023.13953

PDF

Awangarda tradycji. Głos w sporze o tożsamość współczesnego mężczyzny ks. Adama Rybickiego w pracy Od antropologii do duchowości mężczyzny. Źródła, koncepcje, perspektywy, Wydawnictwo „Bernardinum”, Pelpin 2020, ss. 303. ISBN 978-83-8127-578-1

Anna Sajdak-Burska

Polska Myśl Pedagogiczna, Numer 7, VII (2021), s. 433-440

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.024.13954

PDF

Pliki do pobrania

Strony tytułowe PDF Strona redakcyjna PDF Spis treści PDF Od Redakcji PDF

Słowa kluczowe: Kościół katolicki, totalitaryzm, wychowanie, opór, dzielność, etyka, aksjologia, pedagogika, Prymas Tysiąclecia, naród, prawa człowieka, Stefan kardynał Wyszyński, wychowanie społeczno-moralne, aktualność pedagogii Prymasa Wyszyńskiego, August Hlond, osoba, rodzina, Kościół, społeczeństwo, miłość, przyjaźń, osoba, obojętność, nienawiść, filozofia wychowania, wychowanie społeczne, konserwatyzm, pedagogiczna myśl konserwatywna, pedagogika katolicka, pedagogika resocjalizacyjna, pedagogika społeczna, etapy rozwoju pedagogiki, praktyka resocjalizacyjna, profilaktyka społeczna, pedagogika społeczna, prawa dziecka, środowisko wychowawcze, prawo, humanistyczna pedagogika społeczna, społeczeństwo, poradnictwo, opieka, wychowanie w XX wieku, program ukryty, dociekania filozoficzne, edukacja, demoralizacja, socjalizm, pseudowychowanie, wychowanie katolickie, polska pedagogika narodowa, Wiktor Wąsik, Sebastian Petrycy z Pilzna, Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Bronisław Trentowski, dodawanie otuchy, nabieranie otuchy, nastrój, nadzieja, dialog międzygeneracyjny, pandemia, Tadeusz Czeżowski, etyka, aksjologia, kultura nowych mediów, iGen, Zygmunt Mysłakowski, prawidłowości, prawa, zasady, reguły wychowania, Stanisław Pigoń, pamiętnik, wartości, wychowanie, pedagogika, historia edukacji, Ludwik Jaxa-Bykowski, Uniwersytet Poznański, „Tajny” Uniwersytet Ziem Zachodnich w Warszawie, pedagogika społeczna, wykluczenie społeczne, wychowanie społeczne, wychowanie moralne, Maria Karłowska, polityczna, społeczna sytuacja w I Republice Czechosłowackiej po 1918 roku, wpływ na kształcenie i szkolenie, szkoła, wpływ na rodzinę, wychowanie rodzinne, czasopisma pedagogiczne, literatura pedagogiczna, różnice rozwojowe między Słowacją a Czechami, Přemysl Pitter, „Milíčův dům”, operacja Castles, praca społeczna, pedagog