Polish Pedagogy in the Early 20th Century: The Emergence of the Concept of Children’s Rights

Małgorzata Turczyk

Polish Pedagogy in the Early 20th Century: The Emergence of the Concept of Children’s Rights

Data publikacji: 30.11.2021

Polska Myśl Pedagogiczna, VII (2021), Numer 7, s. 159-176

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.008.13938

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Polish Pedagogy in the Early 20th Century: The Emergence of the Concept of Children’s Rights

Abstrakt

This article presents an analysis and interpretation of sources and secondary materials collected during research on social pedagogy being a source of ideas for the contemporary concept of children’s rights. Polish social pedagogy in its historic heritage, grounded in the ideas and writings of the first Polish pedagogues, of the 1920s and 1930s as well as in specific theoretical and institutional measures that served the practice of social support, help and care, was guided by the notion of the protection of human rights. This particularly referred to the rights of the child threatened by poverty, exclusion, social inadequacy; the child who was hungry, abandoned, orphaned and in urgent need of support.

The article discusses the source of the concept of children’s rights found in the achievements of Polish social pedagogues, and their implications for the evolution of theory and practice in protection of the children’s rights. The central focus of these considerations is the category of law as an important element of the human educational environment during childhood.

Niniejszy artykuł prezentuje analizę i interpretację materiałów źródłowych i wtórnych zgromadzonych w poszukiwaniu odpowiedzi na postawione pytanie o pedagogikę społeczną jako źródło idei dla współczesnej koncepcji praw dziecka. Polska pedagogika społeczna w swoim dorobku historycznym ugruntowanym w myśli i piśmiennictwie pierwszych polskich pedagogów, a także w konkretnych teoretycznych i instytucjonalnych rozwiązaniach służących praktyce społecznego wsparcia, pomocy i opiece, kierowała się ideą ochrony praw człowieka, a w szczególności praw dziecka. Dziecka zagrożonego ubóstwem, wykluczeniem, niedostosowaniem społecznym, dziecka głodnego, porzuconego, niezdolnego do samodzielnej egzystencji, dziecka sieroty, dziecka – człowieka potrzebującego wsparcia.
Artykuł opisuje źródła koncepcji praw przynależnych dzieciom odczytywane w dorobku polskiej myśli pedagogiki społecznej i jej implikacje dla ewolucji teorii i praktyki w zakresie ochrony praw dziecka. Centralną osią rozważań uczyniła autorka kategorię prawa jako ważnego elementu środowiska wychowawczego człowieka w okresie dzieciństwa.

Słowa kluczowe

social pedagogy, children’s rights, educational environment, law, humanistic social pedagogy

pedagogika społeczna, prawa dziecka, środowisko wychowawcze, prawo, humanistyczna pedagogika społeczna

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Bross, Stanisław. Miłość, małżeństwo, rodzina. Poznań: Naczelny Instytut Akcji Katolickiej, 1935.

Cichosz, Mariusz. “Kształtowanie się dyscypliny – główne nurty polskiej pedagogiki społecznej w ujęciu historycznym”. In: Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, ed. Ewa Marynowicz-Hetka, 20–39. Warszawa: WN PWN, 2007.

Cichosz, Mariusz. Pedagogika społeczna. Zarys problematyki. Kraków: Impuls, 2020.

Gorski, Karol. “Rodzina a kultura współczesna”. In: Rodzina. Diary of the 1st Catholic Family Studies in Poznan, September 2–6, 1935, “Catholic Studies”, Vol. 1. Ed. Stanisław Bross. Poznań: NIAK, 1936.

Jakubiak, Krzysztof (ed.). “Rodzina jako środowisko wychowania (O wychowaniu II)”. Głosy Katolickie 202 (1917).

Jeleńska, Ludwika. O Janku, który umiał chcieć. Dziecięctwo błogosławionego Jana Bosco, illustr. M. Jaroszyńska. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1920.

Jeleńska, Ludwika. Sztuka wychowania. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1930.

Karpowicz, Stanisław. Pisma pedagogiczne, ed. Ryszard Wroczyński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965.

Kawula, Stanisław. “Pedagogika społeczna i jej wyzwania na początku XXI wieku”. In: Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, ed. Ewa Marynowicz-Hetka, 40–58. Warszawa: WN PWN, 2007.

Konopczyński, Marek. Pedagogika resocjalizacyjna. W stronę działań kreujących. Kraków: Impuls, 2014.

Kostkiewicz, Janina. Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939. Kraków: Impuls, 2013.

Kostkiewicz, Janina. “Humanistyczna pedagogika społeczna jako pogranicze i obszar wspólny z katolicką naukąspołeczną. Szkic zagadnienia”. Polska Myśl Pedagogiczna 2 (2016): 51–81.

Kozak, Małgorzata. Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjna. Warszawa: Wydawnictwo BRPD, 2013.

Kusztal, Justyna. “Zasada podmiotowości w pedagogicznych działaniach profilaktycznych i pomocowych”. In: Opieka i wychowanie w instytucjach wsparcia społecznego. Diagnoza i kierunki

rozwoju, ed. Renata Szczepanik, Joanna Wawrzyniak, 117–125. Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, 2012.

Kusztal, Justyna. Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2018.

Ledochowska, Julia. “List do Ellen Key”, ed. Janina Kostkiewicz. Polska Myśl Pedagogiczna 1 (2015): 279–283.

Marynowicz-Hetka, Ewa, Piekarski, Jacek, Urbaniak-Zając, Danuta (eds.). Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze. Katowice: Biblioteka Pracownika Socjalnego, 1998.

Marynowicz-Hetka, Ewa. Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki. Warszawa: WN PWN, 2007.

Pałecki, Krzysztof. Prawoznawstwo – zarys wykładu. Warszawa: Difin, 2003.

Podoleński, Stanisław. “Środowisko rodzinne wychowania (O wychowaniu II)”. Głosy Katolickie 202 (1917).

Przecławska, Anna. “Pedagogika społeczna dziś– poszukiwanie paradygmatu”. Forum Oświatowe 3 (1991): 79–83.

Przecławska, Anna. “Pedagogika społeczna – tradycyjne odniesienie i współczesne wyzwania”. In: Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, ed. Ewa Marynowicz-Hetka, Jacek Piekarski, Ewa Cyrańska, 97–103. Łódź: WUŁ, 1998.

Przecławska, Anna, Theiss, Wiesław. “Pedagogika społeczna: nowe szanse i zadania”. In: Pedagogika społeczna, kręgi poszukiwań, ed. Anna Przecławska, 9–28. Warszawa: „Żak”, 1996.

Radlińska, Helena. Pedagogika społeczna. Wrocław: Nasza Księgarnia, 1961.

Radlińska, Helena, Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1935.

Smolińska-Theiss, Barbara. “Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia”. Chowanna 1/34 (2010): 13–27.

Sroczyński, Wojciech. “Pedagogika społeczna czy/a środowiskowa”. Kultura i Edukacja 2 (2007): 60–69.

Stróżewski, Władysław. W kręgu wartości. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1992.

Szczepska-Pustkowska, Maria. Od filozofii dziecka do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Kraków: Impuls, 2011.

Śliwerski, Bogusław. Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007.

Śpica, Paweł. “Przemiany autorytetu ojca w rodzinie Polskiej XX wieku. Interpretacja z perspektywy historyczno-pedagogicznej”. Wychowanie w Rodzinie 2 (2014): 329–349.

Theiss, Wiesław. “Helena Radlińska: powrót do źródeł i tradycji w ponowoczesnym świecie”. Pedagogika Społeczna 4 (2018): 113–123.

Theiss, Wiesław. Radlińska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 1997.

Theiss, Wiesław. H. Radlińska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 1984.

Turczyk, Małgorzata, Kusztal, Justyna. “Proces inkluzji normatywnej problematyki dziecka i dzieciństwa w kontekście historycznych uwarunkowań kategorii praw dziecka”. In: Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro, Vol. 1, 176–203. Warszawa: Wydawnictwo RPD, 2018.

Waloszek, Danuta. “Dziecko”. In: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, 1: A–F, ed. Tadeusz Pilch. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2003.

Witkowski, Lech. Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce. Kraków: Impuls, 2014.

Wroczyński, Ryszard. Pedagogika Społeczna. Warszawa: PWN, 1985.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, VII (2021), Numer 7, s. 159-176

DOI: https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.008.13938

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Angielski:

Polish Pedagogy in the Early 20th Century: The Emergence of the Concept of Children’s Rights

Polski: Polska pedagogika społeczna początku XX wieku: źródła koncepcji praw dziecka

Autorzy

Małgorzata Turczyk

https://orcid.org/0000-0003-4095-9294

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 30.11.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Małgorzata Turczyk (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Angielski

Liczba wyświetleń: 818

Liczba pobrań: 936

Polska pedagogika społeczna początku XX wieku: źródła koncepcji praw dziecka

Pobierz xml