Wychowanie społeczne w myśli konserwatywnej w Polsce 1945–1962

Dominika  Jagielska

Wychowanie społeczne w myśli konserwatywnej w Polsce 1945–1962

Data publikacji: 30.11.2021

Polska Myśl Pedagogiczna, VII (2021), Numer 7, s. 117-137

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.006.13936

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Wychowanie społeczne w myśli konserwatywnej w Polsce 1945–1962

Abstrakt

Koniec II wojny światowej wiązał się m.in. z podjęciem na nowo naukowych rozważań w zakresie pedagogiki. Jednym z obszarów zainteresowań było wychowanie społeczne. W Polsce okresu 1945–1962 rozwijały się głównie dwie jego koncepcje: dominująca, materialistyczna, zanurzona w narzucanej ideologii komunistycznej, oraz nawiązująca do myśli konserwatywnej i założeniowości katolickiej, rozwijana poza głównym nurtem rozważań o wychowaniu. Celem artykułu jest przedstawienie wątków odnoszących się do wychowania społecznego, jakie po 1945 roku pojawiały się w twórczości przedstawicieli polskiej myśli pedagogicznej funkcjonującej poza głównym socjalistycznym paradygmatem. Skupiam się na mającej największy potencjał opozycyjny myśli o rodowodzie konserwatywnym, którą w Polsce prezentowali w tym czasie głównie pedagodzy powiązani z orientacją katolicką. Na podstawie analizy tekstów źródłowych zwracam uwagę na pojawiające się w tym obszarze kwestie: cnót społecznych, wychowania rodzinnego i przygotowania do ról małżeńsko-rodzicielskich, wychowania narodowego, państwowego oraz politycznego.

The end of World War II involved, among other things, new scientific considerations in the field of pedagogy. One area of interest was social education. In Poland in the period 1945–1962 two main concepts developed: first, a dominant, materialistic, communist-inspired ideology, and second, a concept inspired by conservative thought and Catholic assumptions that developed outside the mainstream of reflections on education. The aim of the article is to present the threads relating to social education, which appeared after 1945 in the work of representatives of Polish pedagogical thought functioning outside the main socialist paradigm. I focus on the conservative thought with the most oppositional potential in Poland, which was presented at that time mainly by Catholic-oriented educators. On the basis of primary source analysis, I draw attention to the issues that arise in this area: social virtues, family education and preparation for marital and parental roles, as well as national, state, and political education.

Słowa kluczowe

wychowanie społeczne, konserwatyzm, pedagogiczna myśl konserwatywna, pedagogika katolicka

social education, conservatism, pedagogical conservative thought, Catholic pedagogy

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła

Chrześcijański ustrój społeczny, oprac. Jan Piwowarczyk. Londyn: Wydawnictwo Dokumentów Nauki Kościoła F. Mildner & Sons, 1945.

Cząstka, Antoni. „Alkohol przyczyną nędzy i żebractwa”. Homo Dei 2 (1949): 241–245.

Cząstka, Antoni. „Zakładajmy Bractwa Trzeźwości!”. Homo Dei 1 (1948): 96–101.

Czuma, Ignacy. Moralny koszt współczesnej wojny. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1946.

Dudziec, Piotr. „Kapłan wobec problemu alkoholizmu”. Homo Dei 1 (1957): 21–28.

Dudziec, Piotr. „O pogłębienie akcji trzeźwości”. Homo Dei 4 (1948): 474–477.

Jankowski, Stanisław. „Katolicki styl życia”. Homo Dei 4 (1959): 535–542.

Kudroń, Czesław. „Rodzina jako środowiska wychowawcze”. Homo Dei 2 (1961): 134–138.

Kunowski, Stefan „Kształtowanie cnót rodzinnych w dzisiejszej młodzieży”. Homo Dei 4 (1961): 323–332.

Małecki, Feliks. „Przygotowanie młodzieży do życia rodzinnego”. Homo Dei 1 (1950): 124–130.

Osmolski, Wiesław. „Alkoholizm przeszkodą wychowania moralnego”. Homo Dei 2 (1960): 286–289.

Osmolski, Wiesław. „Alkoholizm – główny wróg duszpasterstwa”. Homo Dei 1 (1957): 111–118.

Paras, Stanisław. „Czemu tak mało prawdziwych chrześcijan?”. Homo Dei 2 (1949): 252–259.

Pękala, Karol. „Vicarius Amoris Christi”. Homo Dei 1 (1948): 3–16.

Pirożyński, Marian. Baczność, młodzieńcze!. Wrocław: s.n., 1946.

Pirożyński, Marian. Kształcenie charakteru chrześcijańskiego. Brighton: Pol. Parafia, 1955.

Pirożyński, Marian. Panna chrześcijanka. Niepokalanów: Wydawnictwo i Drukarnia „Rycerza Niepokalanej”, 1946.

Pirożyński, Marian. Tajemnica szczęścia. Brighton: Koło Studentów i Absolwentów, 1958.

Pirożyński, Marian. „Zagadnienie alkoholizmu”. Homo Dei 1 (1957): 100–111.

Piwowarczyk, Jan. Katolicka etyka społeczna, t. 1. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1960.

Piwowarczyk, Jan. „Ku katolickiej Polsce”. Tygodnik Powszechny 1 (1945): 1.

Rychlicki, Józef. „Współpraca prefekta z rodzicami”. Homo Dei 5 (1949): 585–598.

Słomkowski, Antoni. „Człowiek – obywatel – katolik”. Homo Dei 1958 (6): 903–913.

Sopoćko, Michał. „Bractwo Trzeźwości”. Homo Dei 4 (1949): 420–430.

Sopoćko, Michał. Alkoholizm a młodzież i jej wychowanie. Kraków: „Caritas”, 1949.

Święcicki, Józef M. „Trzy szczeble charytatywnej działalności”. Homo Dei 5 (1948): 517–529.

Woroniecki, Jacek. Katolicka etyka wychowawcza. Etyka szczegółowa. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995.

Woroniecki, Jacek. Umiejętność rządzenia i rozkazywania. Poznań: Albertinum, Księgarnia św. Wojciecha, 1947.

Wyszyński, Stefan. „Do przewielebnych księży prefektów, profesorów i nauczycieli religii w archidiecezji”. W: Dzieła zebrane, t. 1: 1949–1953, 45–53. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Wyszyńskiego „Soli Deo”, 1991.

Wyszyński, Stefan. „Do rodziców katolickich w sprawie katolickiego wychowania młodzieży”. W: Dzieła zebrane, t. 1: 1949–1953, 114–118. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Wyszyńskiego „Soli Deo”, 1991.

Wyszyński, Stefan. „Do rodziców katolickich w sprawie religijnego wychowania dzieci i młodzieży”. W: Dzieła zebrane, t. 1: 1949–1953, 164–168. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Wyszyńskiego „Soli Deo”, 1991.

Wyszyński, Stefan. „Przyrzekamy Ci wychować młode pokolenie w wierności Chrystusowi”. W: Dzieła zebrane, t. 2: 1953–1956, 71–77. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Wyszyńskiego „Soli Deo”, 1995.

Wyszyński, Stefan. „W obronie ludzkiego życia”. Homo Dei 4 (1959): 527–534.

Wyszyński, Stefan. „Współdziałanie sił wychowawczych warunkiem skutecznego wychowania człowieka”. W: Dzieła zebrane, t. 3: 1956–1957, 285–300. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Wyszyńskiego „Soli Deo”, 1999.

Wyszyński, Stefan. Chrystus społecznik. Poznań: Komitet Ofiarowania Archidiecezji Poznańskiej Matce Najświętszej, 1947.

Wyszyński, Stefan. Duch pracy ludzkiej: konferencje o pracy. Włocławek: Księgarnia Powszechna, 1946.

Żulińska, Barbara. Ku Zmartwychwstaniu: zagadnienia pedagogiczne. New York: Siostry Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa, 1950.

Żulińska, Barbara. Matka – obywatelka: pogadanki o wychowaniu dzieci. Katowice: nakł. Kurii Diecezjalnej, wyd. 2, 1948.

Opracowania

Hejnicka-Bezwińska, Teresa. „Paradygmat pedagogiki instrumentalnej w Polsce (skutki jego dominowania w badaniach pedagogicznych i kształceniu pedagogów)”. W: Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej, red. Janina Kostkiewicz, 61–71. Stalowa Wola: Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, 1999.

Kopiec, Jan. „Relacje między państwem a Kościołem katolickim w Polsce (1945–1951)”. W: Organizowanie polskich struktur Kościoła katolickiego na ziemiach zachodnich i północnych w latach 1945–1951, red. Kazimiera Jaworska, 11–24. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny, 2019.

Kosiński, Krzysztof. „Alkohol w PRL”. Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały XVIII (2020): 256–257.

Kostkiewicz, Janina. „Humanistyczna pedagogika społeczna jako pogranicze i obszar wspólny z katolicką nauką społeczną. Szkic zagadnienia”. Polska Myśl Pedagogiczna 2 (2016): 51–81.

Kostkiewicz, Janina. Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939. Kraków: Impuls, 2013.

Proniewski, Andrzej. „Kościół a świat. Recepcja i aktualność myśli Soboru Watykańskiego II”. Rocznik Teologii Katolickiej 5 (2006): 119–130.

Skrzydlewski, Władysław. Wpływ katolickiej nauki społecznej na przemiany społeczne i polityczne w Polsce i innych krajach bloku komunistycznego, 182–190. Materiał dostępny online: https://dlibra.kul.pl/Content/26209/22_wplyw_katolickiej.pdf (dostęp: 30.10.2020).

Zowczak, Jan. „Katolicka nauka społeczna jako dyscyplina wiedzy na studiach teologicznych”. Teologiczne Studia Siedleckie 15 (2018): 240–272.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, VII (2021), Numer 7, s. 117-137

DOI: https://doi.org/10.4467/24504564PMP.21.006.13936

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wychowanie społeczne w myśli konserwatywnej w Polsce 1945–1962

Angielski:

Social Education in Conservative Thought in Poland 1945–1962

Autorzy

Dominika Jagielska

https://orcid.org/0000-0003-4633-0550

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 30.11.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Dominika Jagielska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 824

Liczba pobrań: 728

<p> Wychowanie społeczne w myśli konserwatywnej w Polsce 1945–1962</p>

Pobierz xml