Działalność artystyczna może rodzić poważne zagrożenia dla innych – naruszając ich godność, prywatność, wolność sumienia i wyznania. Pornografia jest zjawiskiem, które towarzyszy ludzkości od zarania jej dziejów, przy czym od XIX w. jest ona uznawana za przestępstwo. Ocena przekazu jako pornograficzny ulegała zmianom. Seksualizacja kultury przyczynia się do tego, że przekazy uznawane niegdyś z pornograficzne, dzisiaj zdają się nie mieć takiego charakteru. Nie ma zadowalającej definicji pornografii zarówno na płaszczyźnie prawa międzynarodowego, jak i wewnętrznego. Za niebezpieczne uznać należy motywowanie ścigania pornografii względami religijnymi. Z jednej strony satyrycy mogą ośmieszać opinie i poglądy ludzi, z drugiej zaś strony powinni przestrzegać zasad krytyki. W artykule starano się dowieść, że nie istnieją jednak wyraźne europejskie standardy dotyczące przekazu o charakterze erotycznym w europejskich systemach prawnych.

W artykule podjęto temat cenzury wewnątrz-instytucjonalnej, czyli przypadków ograniczania wolności sztuki przez decyzje organów zarządzających instytucjami kultury. Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na problem wyznaczania faktycznego zakresu wolności twórczości artystycznej przez praktykę wewnątrz instytucjonalną. Przedstawiono w nim przykłady takich ograniczeń oraz podstawowe problemy prawne i praktyczne z nimi związane.

Przedmiotem artykułu jest krytyczna ocena istniejących międzynarodowych instrumentów chroniących wolność wypowiedzi artystycznej oraz ich stosowania, a także znaczenia tej wolności jako doniosłej dla postępu ludzkości. Bardziej pogłębiona analiza odnosi się do standardu ochrony wolności wypowiedzi artystycznej na podstawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wynika z niej wniosek o potrzebie rozważenia zawarcia nowej umowy międzynarodowej, która skuteczniej chroniłaby tę wolność.

22 czerwca 2018 r. została uchwalona ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta dokonała zmian kilku ustaw, wprowadzając do ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami przepisy dotyczące nowego przestępstwa, polegającego na nielegalnym poszukiwaniu zabytków, oraz – po raz pierwszy – delikty administracyjne. Autor omawia nowe przepisy karne oraz delikty administracyjne zawarte w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Otwarte pozostaje pytanie, czy wprowadzone zmiany wzmocniły system karnoprawnej ochrony zabytków.

Glosa została poświęcona niezwykle popularnemu w ostatnich latach zjawisku poszukiwania zabytków z wykorzystaniem wykrywaczy metali. Zgodnie z obowiązującym prawem, poszukiwania takie mogą odbywać się jedynie po uzyskaniu zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków. W większości przypadków powyższy obowiązek nie jest jednak respektowany. Ponadto w trakcie prowadzenia wspomnianych poszukiwań dochodzi do naruszania struktury stanowisk archeologicznych i nielegalnego wydobywania zabytków ruchomych. W swoim orzeczeniu Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelskim wypowiedział się co do natury i skutków takiej działalności i stwierdził m.in., że poszukiwanie zabytków na stanowiskach archeologicznych wypełnia dyspozycję art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a więc prowadzi do uszkodzenia lub zniszczenia zabytku.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2016 r. (sygn. akt II OSK 3/15) dotyczy art. 36 ust. 1 pkt 1 i art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Naczelny Sąd Administracyjny w omawianym wyroku prawidłowo wskazał skutki wpisu do rejestru zabytku, nawet gdy miał on miejsce po wydaniu decyzji o pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych przy nieruchomości. Zwrócił też uwagę na problem braku dokładniej analizy zagadnienia w uzasadnienia decyzji ze strony organów konserwatorskich. Art. 39 ust. 1 Prawa budowlanego w zestawieniu z art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie stanowi wykluczenia dla działań konserwatora zabytków w tej sytuacji.

Naczelny Sąd Administracyjny wyraźnie zaznaczył, że prowadzenie robót budowlanych w oparciu o decyzję o pozwoleniu na budowę nie wyłącza kompetencji organu konserwatorskiego do wydania decyzji na podstawie art. 45 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, gdy zabytek nieruchomy został wpisany do rejestru zabytków po wydaniu decyzji o pozwoleniu na prowadzenie przy tej nieruchomości robót budowlanych. Z datą wpisania nieruchomości do rejestru zabytków, na inwestorze spoczywa bowiem obowiązek uzyskania pozwolenia konserwatorskiego, o którym mowa w art. 36 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

Przedmiot głosowanego orzeczenia stanowią dwie odrębne instytucje, a mianowicie: ochrona zabytku na podstawie wpisu do rejestru zabytków układu urbanistycznego oraz pojedynczy wpis do rejestru zabytków budynku (nieruchomości). Wpisanie do rejestru zabytków układu urbanistycznego jest wpisem obszarowym, a nie indywidualnym, co nie oznacza, że obiekty znajdujące się na takim obszarze nie podlegają ochronie zabytków. W orzecznictwie należy dostrzec dość liczne rozbieżności  odnośnie do wzajemnych relacji pomiędzy wpisem obszarowym a wpisem indywidualnym, dlatego też celem przedmiotowej glosy jest ich rozróżnienie i szczegółowa analiza. Każdy z budynków wchodzących w skład układu wpisanego do rejestru zabytków może być wpisany odrębnie do rejestru zabytków. Nie jest równoznaczne z tym, iż niewpisanie do rejestru zabytków takiego budynku powoduje nieobjęcie ochroną wynikającą z wpisu do rejestru zabytków historycznego układu urbanistycznego. Inny jest tu oczywiście zakres takiej ochrony jako elementu układu urbanistycznego niż indywidualnego wpisu. W przypadku wpisu obszarowego, jakim jest wpis układu urbanistycznego, ochronie podlegają zewnętrzne cechy obiektów, które łącznie tworzą konceptualną całość, co ma na celu zachowanie najcenniejszych elementów historycznego rozplanowania oraz kompozycji przestrzennej zespołu.

Palombe, ou la femme honorableto opublikowana w 1625 r. powieść Jean-Pierre Camusa, w której autor przedstawił model chrześcijanina światowca (mondain). Na przykładzie głównego bohatera, rozwiązłego hrabiego Fulgencia, Camus ukazuje, że nawet libertyn może stać się dobrym chrześcijaninem. Możliwość ta jest jednak dostępna dla osób dojrzałych psychicznie, które potrafią odróżnić występek od cnoty i świadomie z niego zrezygnować. Małżeństwo mondains nie powinno polegać na poszukiwaniu uciech i rozwiązłym trybie życia. Stanowi rodzaj kontraktu, wymagającego wyrzeczeń. Fulgencio nie jest do niego psychicznie przygotowany i dlatego cierpi, gdy po ślubie musi starać się być wierny żonie. Stanie się dobrym chrześcijaninem i mężem dopiero, gdy zrozumie, jakich wyrzeczeń wymaga jego eksponowana pozycja społeczna. Pozbywanie się libertyńskich nawyków to powolny proces, podobnie jak dojrzewanie do wypełniania obowiązków.

Przyjęta w 1789 r. Deklaracja praw człowieka i obywatela czyniła Francuzów wolnych i równych wobec prawa. Szybko jednak okazało się, że połowie narodu odmówiono praw obywatelskich, powołując się na dobro wspólne i nakazy natury. Przedmiotem artykułu jest przemowa Jeana Pierre’a André Amara na forum Konwentu Narodowego w imieniu Komitetu Bezpieczeństwa Publicznego jesienią 1793 r. Raport Amara stał się później podstawą definitywnego wykluczenia kobiet z ciała suwerena i usunięcia ich ze sfery politycznej Republiki Francuskiej.

Tożsamość (także płciowa) kobiety w przestrzeni domu, w historii, kulturze i na drogach emancypacji odzwierciedla niejako jej walkę o wolność. W kontekście faktów kulturowych, obyczajowych i etycznych inspirowanych przez teorię gender niniejszy artykuł ma na celu refleksję nad kwestią obrazu kobiety transgresywnej w literaturze francuskiej XX w. Zagadnienie to rozpatrywane jest w odniesieniu do sfery jej życia osobistego oraz przyjmowanych przez nią określonych ról społecznych i publicznych, przy uwzględnieniu perspektywy historycznej i antropologicznej, związanej ze specyfiką oraz mentalnością Francji XX stulecia. Spod pióra Sidonie-Gabrielle Colette, Simone de Beauvoir, Françoise Sagan oraz Marguerite Duras wyłania się wizerunek kobiety nowoczesnej, wyzwolonej z ciasnego gorsetu konwenansów, świadomej swojej wartości, przekraczającej seksualne tabu, demaskującej utrwalone stereotypy społeczne i literackie.

Zastosowana strategia badawcza pozwoliła na zakreślenie w miarę szerokiego pola obserwacji, umożliwiającego przedstawienie problematyki w ujęciu komparatystycznym. Dzięki temu obraz kobiety kontestującej utrwalone wzorce posłusznej żony i matki jawi się wieloaspektowo, z różnych punktów widzenia, ukazując złożoność jej natury oraz całe bogactwo czynników warunkujących kobiece ja, które ewoluuje od niechęci w stosunku do mieszczańskiej moralności do buntu przejawiającego się poprzez nienormatywne czy wręcz skandalizujące zachowania.

Artykuł dotyczy problemu naruszenia wolności religijnej i obrazy uczuć religijnych (art. 196 Kodeksu karnego) przez wolność wypowiedzi, szczególnie wolność artystyczną. Zarówno wolność religijna, jak i wolność artystyczna są istotnymi wartościami w demokratycznym społeczeństwie i obydwie powinny podlegać ochronie. Wchodzą one ze sobą w interakcje na wiele sposobów, poprzez wzmacnianie się bądź konkurowanie ze sobą, dlatego ważne jest, aby znaleźć właściwą równowagę między nimi. Obydwie wolności zostały zagwarantowane zarówno przez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jak i prawo polskie, jednak wydaje się, że nie wykształcił się jeszcze wspólny europejski standard rozstrzygania konfliktu między wolnością religijną a wolnością artystyczną. W artykule zanalizowano wybrane orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także polskich sądów i poglądy polskiej doktryny prawa w celu znalezienia podobieństw oraz różnic w argumentacji używanej przy rozstrzyganiu konfliktu między obydwiema wolnościami. Należy zaznaczyć, że każdy konkretny przypadek jest ściśle związany m.in. z kontekstem kulturowym, społecznym i czasowym, które mają istotny wpływ na ostateczną decyzję sędziego. W tekście zarysowano też kryteria ograniczenia wolności artystycznej chronionej przez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.

Badając zjawisko przestępczości przeciwko dziedzictwu kulturowemu, można stosować różne metody w celu zdiagnozowania poziomu zagrożenia. Studium konkretnych przypadków przestępstw, których ofiarą padają dobra kultury, w ujęciu rocznym pozwala dostrzec tendencje w działaniach sprawców oraz pomaga wypracować metody przeciwdziałania przyszłym zdarzeniom. Wieloletnie badania przypadków przestępstw godzących w dziedzictwo kulturowe umożliwiają w sposób komplementarny ocenić poziom zagrożenia takimi czynami i zminimalizować ryzyko ich występowania. W artykule przedstawiono wybrane przypadki przestępstw w 2017 r. na tle statystyk Policji i Krajowej Administracji Skarbowej Straży Granicznej. Będące częścią cyklu corocznych analiz opracowanie obrazuje tendencje i zagrożenia zabytków oraz dóbr kultury w danym roku. Komplementarne przedstawienie informacji o zagrożeniu dziedzictwa kulturowego przestępczością jest istotne dla badań mających na celu wypracowanie strategii jego ochrony.

W dniach 17-19 września 2018 r. w Pałacu w Lubostroniu odbyło się piąte jubileuszowe Ogólnopolskie Seminarium Prawa Ochrony Zabytków dla młodych naukowców, doktorantów i studentów im. Profesora Jana Pruszyńskiego, zorganizowane przez Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Centrum Prawa Ochrony Dóbr Kultury UNESCO Uniwersytetu Opolskiego oraz Pałac w Lubostroniu.

Zakład Historii Sztuki i Kultury Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy zorganizował w dniach 17-18 maja 2018 r. II Ogólnopolską Konferencję Naukową pod nazwą „Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość”.

W dniach 17-19 września br. odbyła się trzecia konferencja zorganizowana przez Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych (SMU).

W dniach 5-7 czerwca 2018 r. odbyły się obchody jubileuszu 55-lecia Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach i 10-lecia Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie, oddziałów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, wraz z towarzyszącym im Seminarium Naukowym „Organizacyjno-prawne uwarunkowania w funkcjonowaniu muzeów na wolnym powietrzu w Polsce.

W dniach 10-11 maja 2018 r. na Uniwersytecie Opolskim odbyło się VII Symposium Opoliense pod nazwą „Nieobyczajność, rozwiązłość, wyuzdanie w literaturze, kulturze i prawie”, którego organizatorami były Wydział Filologiczny oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego.

10 maja 2018 r. odbył się prowadzony w języku angielskim warsztat badawczy organizowany przez Centrum Prawa Ochrony Dóbr Kultury UNESCO/UNESCO Chair on Cultural Property Law.

Recenzja książki Mateusza M. Bieczyńskiego " Od zakazu do wolności. Historia prawnej pozytywizacji wolności sztuki" 

ISBN 978-83-65697-34-9

Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum,

Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Poznań 2017

Informacja o książce pt. Restytucja i ochrona dóbr kultury. Zagadnienia prawne

red. Iwona Gredka-Ligarska, Anna Rogacka-Łukasik

ISBN 978-83-65682-76-5

Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec 2017