Zabytki na uchodźstwie – safe haven jako narzędzie wielopoziomowej współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony dóbr kultury

Piotr Lasik

Tytuły

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie konieczności stworzenia sieci instytucji kultury, które mogą służyć zabezpieczeniu zabytków pochodzących z terenów zagrożonych konfliktami zbrojnymi i aktami terroru. Rozwiązaniem zaproponowanym w przeszłości i realizowanym aktualnie przez społeczność międzynarodową jest instytucja safe haven. W artykule opisano jej zastosowanie w historii. Została ona także poddana analizie teoretycznej w kontekście legislacji krajowej i na poziomie międzynarodowym, m.in. dokumentów International Law Association, Association of Art Museum Directors, Organizacji Narodów Zjednoczonych i UNESCO. Dzięki temu przedstawiono zarówno wady, jak i zalety praktycznego zastosowania tej instytucji jako realizacji rezolucji 2347 (2017) Rady Bezpieczeństwa ONZ.

This article aims to demonstrate the necessity of creating collaboration between cultural institutions, which serves to provide the safeguarding of monuments originating in territories affected by armed conflicts and terrorist attacks. A solution proposed in the past is that of safe haven, which has now been recognized by the international community. In this article, in addition to presenting historical perspectives of this idea, the concept of safe haven is analised from the lawyer’s perspective in national and international legislation and soft law, consisting of documents by the International Law Association, Association of Art Museum Directors, United Nations, and UNESCO. This analysis shows the advantages and disadvantages of practical application of safe haven in relation to United Nations Security Council Resolution 2347 (2017).

Słowa kluczowe

dziedzictwo kulturowe, muzeum, safe haven, safeguarding, legislacja, zagrożone dziedzictwo, prawo sztuki / cultural heritage, museum, save haven, legislation, heritage in danger, art law

cultural heritage, museum, save haven, safeguarding, legislation, heritage in danger, art law

Bibliografia

1954 Hague Convention for The Protection of Cultural Property in The Event of Armed Conflict, Eleventh Meeting of The High Contracting Parties, Final Report, UNESCO Headquarters, Paris, 8 December 2015, http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002445/244586E.pdf [dostęp: 8.10.2018].

AAMD Issues Protocols to Protect Works of Cultural Significance in Danger of Damage or Destruction, New York, 1.10.2015, https://www.aamd.org/for-the-media/press-release/aamd-issues-protocols-to-protect-works-of-cultural-significance-in [dostęp: 8.10.2017].

AAMD Protocols for Safe Havens for Works of Cultural Significance from Countries in Crisis, https://www.aamd.org/document/aamd-protocols-for-safe-havens-for-works-ofcultural-significance-from-countries-in-crisis [dostęp: 4.10.2018].

Abu Dhabi Declaration on heritage at risk in the context of armed conflicts, written on 9 December 2016, https://www.icomos.org/en/get-involved/inform-us/401-englishcategories/what-we-do/heritage-at-risk/8262-icomos-adopts-the-abu-dhabi-declaration-on-heritage-at-risk-in-the-context-of-armed-conflicts [dostęp: 30.12.2017].

Chechi A., Rescuing Cultural Heritage from War and Terrorism: A View from Switzerland, „Santander Art and Culture Law Review” 2015, nr 2(1).

Cinquante propositions françaises pour protéger le patrimoine de l’humanité, Rapport sur la protection du patrimoine en situation de conflit armé, remis au Président de la République par Jean-Luc Martinez, Président-directeur du musée du Louvre, Novembre 2015, http://www.culturecommunication.gouv.fr/Ressources/Rapports/Cinquante-propositions-francaises-pour-proteger-le-patrimoine-de-l-humanite [dostęp: 8.10.2018].

Council of Europe Convention on Offences relating to Cultural Property Nicosia, 19.05.2017,

CETS No.221, https://rm.coe.int/1680710435 [dostęp: 13.10.2018].

Cultural Property (Armed Conflicts) Act 2017, 2017 Chapter 6, https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2017/6?view=plain [dostęp: 26.10.2018].

D’Arcy D., Isil Holds Heritage to Ransom to Fund Fighters, US Expert Warns, „The Art Newspaper”,2 July 2015.

Decyzja Rady 2013/760/WPZiB z dnia 13 grudnia 2013 r. zmieniająca decyzję 2013/255/WPZiB dotyczącą środków ograniczających skierowanych przeciwko Syrii, Dz. Urz. UE L 335/50 z 14.12.2013, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2013:335:0050:0051:PL:PDF [dostęp: 8.10.2018].

Draft Action Plan for the Implementation of the Strategy for the reinforcement of UNESCO’s action for the protection of culture and the promotion of cultural pluralism in the event of armed conflict, https://en.unesco.org/sites/default/files/results_web-heritage_at_risk.pdf [dostęp: 18.10.2018].

Drugi protokół do Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisanej w Hadze dnia 14 maja 1954 r., sporządzony w Hadze dnia 26 marca 1999 r., Dz. U. z 2012 r., poz. 248, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120000248/O/D20120248.pdf [dostęp: 26.10.2018]

Ensor J., We’ve hidden our treasures from Isil, only a handful know the secret location’, says Syria’s antiquities chief, 12.11.2016, http://www.telegraph.co.uk/news/2016/11/12/weve-hidden-our-treasures-from-isil-only-a-handful-know-the-secr/ [dostęp: 23.09.2018].

Federal Act on the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict, Disaster or Emergency Situations (PCPA), Federal Law No. 520.3, 20 June 2014, http://www.unesco.org/culture/natlaws/media/pdf/switzerland/suisse_fedactprotcltprop_entof [dostęp: 30.09.2018].

Finchan D., Council of Europe considers a blood antiquities convention, 19 May 2017, http://www.gjil.org/2017/05/council-of-europe-considers-blood.html [dostęp: 24.09.2018].

Folga-Januszewska D., Muzeum: definicja i pojęcie Czym jest muzeum dzisiaj?, „Muzealnictwo” 2008, nr 49.

Glen J., Press release, Government ratifies Hague Convention on protecting cultural property, 12.09.2017, https://www.gov.uk/government/news/government-ratifies-hague-convention-on-protecting-cultural-property [dostęp: 26.10.2018)

Grzeloński B., Dyplomacja i arrasy Wokół powrotu zbiorów wawelskich do Polski 1945-1961, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2016.

Harris G., Louvre may safeguard artefacts from war-torn areas, https://web.archive.org/web/20161103131450/http://theartnewspaper.com/news/museums/louvre-maysafeguard-artefacts-from-war-torn-areas/ [dostęp: 23.11.2018].

Harris G., Louvre’s director draws up 50-point plan in response to Isil’s destruction, http://web.archive.org/web/20151120125728/http://theartnewspaper.com/news/museums/161392/ [dostęp: 8.10.2018].

Hausler K., Cultural heritage and the Security Council: Why Resolution 2347 matters, „Questions of International Law” 2018, nr 48, http://www.qil-qdi.org/cultural-heritage-securitycouncil-resolution-2347-matters/ [dostęp: 18.10.2018].

Hennel-Bernasikowa M., Dzieje arrasów króla Zygmunta Augusta, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 2011.

http://savingantiquities.org/about/ [dostęp: 20.10.2018].

http://savingantiquities.org/a-global-concern/syria/ [dostęp: 20.10.2018].

http://www.unite4heritage.org/en/unite4heritage-celebrating-safeguarding-cultural-heritage [dostęp: 13.03.2018] oraz https://twitter.com/Unite4Heritage [dostęp: 26.10.2018].

https://www.aamd.org/our-members/members [dostęp: 4.10.2018].

https://www.monumentsmenfoundation.org/the-heroes/the-monuments-men [dostęp: 15.10.2018].

International partners meet in Paris to protect Iraqi and Syrian cultural heritage, 25.05.2015,

http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/dynamic-content-single-view/news/international_partners_meet_in_paris_to_protect_iraqi_and_sy/ [dostęp: 26.10.2018].

Jagielska-Burduk A., Szafrański W., Sektor kultury – działalność kulturalna. Wokół problematyki prawnej, w: A. Jagielska-Burduk, W. Szafrański (red.), Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznań 2012.

Jagielska-Burduk A., Szafrański W., Gaweł Ł., Mechanizmy prawne zarządzania dziedzictwem kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk – Warszawa 2016.

Jagielska-Burduk A., Szafrański W., Lasik P. (red.), Zogniskowany wywiad grupowy jako metoda badania prawa ochrony dziedzictwa kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2016.

Kantchev G., Buyer Beware: Looted Antiquities Flood Online Sites Like Amazon, Facebook, 1.11.2016, https://www.wsj.com/articles/the-online-bazaar-for-looted-antiquities-1509466087 [dostęp: 15.10.2018].

Karlsgodt E., Defending National Treasures: French Art and Heritage Under Vichy, Stanford University Press, Stanford 2011.

Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z regulaminem wykonawczym do tej Konwencji oraz Protokołem o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisane w Hadze dnia 14 maja 1954 r., Dz. U. z 1957 r. Nr 46, poz. 212, załącznik, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19570460212/O/D19570212.pdf [dostęp: 26.10.2018].

Lasik P., Czy rzeczywiście dobrze rozumiemy definicję muzeum?, w: P. Dobosz, M. Adamus, D. Guzek, A. Mazur (red.), Węzłowe problemy prawnej ochrony dziedzictwa kulturowego, t. 1, Kraków 2017.

Loi fédérale sur la protection des biens culturels en cas de conflit armé, de catastrophe ou de situation d’urgence (LPBC) du 20 juin 2014, Recueil officiel du droit fédéral, No 44, 11 novembre 2014, s. 3545-3554.

Loi n° 2016-925 du 7 juillet 2016 relative à la liberté de la création, à l’architecture et au patrimoine (1), JORF n°0158 du 8 juillet 2016, texte n° 1, https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000032854341&categorieLien=id [dostęp: 30.09.2018].

Loi sur les douanes, 18 mars 2005, RO 2007 1411, https://www.admin.ch/opc/fr/officialcompilation/2007/1411.pdf [dostęp: 23.10.2018].

Luhn A., Russia threatens to cut museum ties with the Netherlands over Crimea gold, 16.11.2017,

https://www.telegraph.co.uk/news/2017/11/16/russia-threatens-cut-museum-tiesnetherlands-crimea-gold/ [dostęp: 13.10.2018].

Martinez A., Syria Has Hidden and Protected 99 Percent of Its Art Collections, 31.03.2015, http://observer.com/2015/03/syrias-museums-have-hidden-and-protected-99-percent-of-art-collections/ [dostęp: 4.01.2017].

Massena F., How NGOs are helping preserve Syria’s heritage, 13.11.2016, http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/11/syria-heritage-destruction-sites-protection.html [dostęp: 23.10.2018)

Museum-in-Exile: Swiss Foundation safeguards over 1,400 Afghan artefacts, http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/museums/museum-projects/archive/museum-in-exile-swiss-foundation-safeguards-over-1400-afghan-artefacts/ [dostęp: 12.09.2017].

Noce V., France builds grand alliance to protect cultural heritage, http://lostart.org.ua/en/news/201.html[dostęp: 8.10.2018].

O’Keefe R., Péron C., Musayev T., Ferrari G., Protection of Cultural Property Military Manual, http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002466/246633e.pdf [dostęp: 13.10.2018].

Ordinance on the International Transfer of Cultural Property, 13.04.2005, http://whc.unesco.org/fr/etatsparties/ch/lois/ [dostęp: 23.10.2018].

Protect and Preserve International Cultural Property Act, HR 1493,114th Congress (2015-2016), Public Law No: 114-151 (05/09/2016), https://www.congress.gov/bill/114thcongress/house-bill/1493 [dostęp: 8.10.2018].

Protection of cultural heritage in armed conflicts, March 2016, http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2016/579081/EPRS_BRI(2016)579081_EN.pdf [dostęp: 8.10.2018].

I Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa, 8 czerwca 1977 r., Dz. U. z 1992 r. Nr 41, poz. 175, załącznik, http://www.pck.org.pl/pliki/konwencje/i_pd.pdf [dostęp: 26.10.2018].

II Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa, 8 czerwca 1977 r., Dz. U. z 1992 r. Nr 41, poz. 175, załącznik, http://www.pck.org.pl/pliki/konwencje/ii_pd.pdf [dostęp: 26.10.2018].

Quintana E., The Restoration of the 2nd and 3rd of May, https://www.museodelprado.es/en/learn/research/studies-and-restorations/resource/the-restoration-of-the-2nd-and-3rd-of-may/19cdd154-67be-4dbd-a5cd-a071d426e54c [dostęp: 15.10.2018].

Raport Strategia Rozwoju Muzealnictwa – założenia programowe, Warszawa 2012, https://www.nimoz.pl/files//articles/133/Raport_Strategia_Rozwoju_Muzealnictwa_-_zalozenia_programowe001.pdf [dostęp: 8.10.2018].

Report “Heritage and Cultural Diversity at Risk in Iraq and Syria”, International Conference UNESCO Headquarters, Paris 3 December 2014, http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/CLT/CLT/pdf/IraqSyriaReport-en.pdf [dostęp: 17.10.2018].

Report of the Secretary-General on the implementation of Security Council resolution 2347 (2017), UN Doc. S/2017/969, http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2017/969 [dostęp: 18.10.2018].

Report of the Seventy-third Conference, held in Rio de Janeiro, Brazil, 17-21 August 2008,

The International Law Association, https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.ilarc/ilarc0073&div=1&src=home [dostęp: 23.10.2018].

Report on the Blue Shield on the situations where cultural property is at risk in the context of an armed conflict, including occupation, twelfth meeting, UNESCO Headquarters, 29-30 November 2017, C54/17/12.COM/6, http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002601/260141E.pdf [dostęp: 18.10.2018].

Resolution 2347 (2017) adopted by the Security Council at its 7907th meeting, on 24 March 2017, Doc. UN S/RES/2347 (2017), http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/2347(2017) [dostęp: 30.09.2018].

Resolution 60/1 adopted by the General Assembly on 16 September 2005, World Summit Outcome, UN Doc. A/RES/60/1, http://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_RES_60_1.pdf [dostęp: 17.10.2018].

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie niszczenia zabytków kultury przez ISIS/Daisz (2015/2649(RSP)), Dz. Urz. UE C 346/09 z 21.09.2016, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX: 52015IP0179&from=PL [dostęp: 8.10.2018].

Rozporządzenie Rady (UE) nr 1332/2013 z dnia 13 grudnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 36/2012 w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Syrii, Dz. Urz. UE L 335/3 z 14.12.2013, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R1332&from=PL [dostęp: 8.10.2018].

Safe Haven Objects, https://www.aamd.org/object-registry/safe-haven-objects/more-info [dostęp: 7.10.2018].

Security Council, 7907th Meeting, 24 March 2017, New York, Doc. UN S/PV.7907, https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7b65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD-3-CF6E4FF96FF9%7d/s_pv_7907.pdf [dostęp: 26.10.2018].

Shabi R., Looted in Syria – and sold in London: the British antiques shops dealing in artefacts smuggled by Isis, 3.07.2015, https://www.theguardian.com/world/2015/jul/03/antiquities-looted-by-isis-end-up-in-london-shops [dostęp: 15.10.2018].

Sharpe E., We’ll store your artefacts, US tells Syrian museums, http://en.artintern.net/index.php/news/main/html/1/4083 [dostęp: 8.10.2018].

UNESCO, Expert Meeting on the ‘Responsibility to Protect’ as Applied to the Protection of Cultural Heritage in Armed Conflict (Paris, 26-27 November 2015), Final Report, http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/CLT/pdf/R2P-FinalReport-EN.pdf [dostęp: 17.10.2018].

UNIDROIT Convention on Stolen or Illegally Exported Cultural Objects, Rome, 24 June 1995, https://www.unidroit.org/instruments/cultural-property/1995-convention [dostęp: 25.10.2018].

Vienna Convention on Succession of States in respect of State Property, Archives and Debts, 8 April 1983, http://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/conventions/3_3_1983.pdf [dostęp z dnia: 15.11.2018].

Visit by The President of The French Republic to Abu Dhabi, United Arab Emirates, Friday 2 and Saturday 3 December 2016, https://www.diplomatie.gouv.fr/IMG/pdf/16-3362-2_12_dossier_de_presse_abou_dabi_v5_2__ang_cle0954aa.pdf [dostęp: 15.10.2018].

Willsher K., Louvre to offer shelter for world treasures rescued from war zones, 1.11.2016, https://www.theguardian.com/world/2016/nov/01/louvre-safe-haven-world-treasures-rescued-war-zones-secure-facility-hollande [dostęp: 23.10.2017].

Wniosek. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przywozu dóbr kultury, COM(2017) 375 final, 2017/0158 (COD), https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:e1fd9ba7-67a8-11e7-b2f2-01aa75ed71a1.0014.02/DOC_1&format=PDF [dostęp: 26.10.2018].

Zalasińska K., Zeidler K., Wykład prawa ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa – Gdańsk 2015.

Zeidler K. (red.), Prawo ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa – Gdańsk 2014.

Informacje

Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2018, 1/2018 (4), s. 189 - 214

DOI: https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.18.012.9773

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zabytki na uchodźstwie – safe haven jako narzędzie wielopoziomowej współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony dóbr kultury

Angielski:

Monuments in Exile – Safe Haven as a Tool for Multi-Level International Cooperation for the Protection of Cultural Heritage

Autorzy

Piotr Lasik

https://orcid.org/0000-0002-7411-206X

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Prawa i Administracji, Św. Marcin 90 61-714 Poznań

Publikacja: 31.10.2018

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Piotr Lasik (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1601

Liczba pobrań: 995

<div id="cke_pastebin"> Zabytki na uchodźstwie – safe haven jako narzędzie wielopoziomowej współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony dóbr kultury</div>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy