FAQ

2024 Następne

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.01

Data publikacji: 17.07.2024

Opis
© Copyright by Bachlaw Foundation and Authors
Artykuły są dostępne na licencji CC BY 4.0.

 

Licencja: CC BY  ikona licencji

Redakcja

Redaktor tomu Orcid Alicja Jagielska-Burduk

Redaktor naczelny Orcid Alicja Jagielska-Burduk, Anna Koziczak

Zastępca redaktora naczelnego Wojciech Szafrański, Andrzej Jakubowski

Zawartość numeru

Artykuły

Maciej Trzciński

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 21 - 38

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.002.19807

Nowelizacja ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dotycząca prowadzenia poszukiwań zabytków wzbudziła w środowisku naukowym, muzealniczym i konserwatorskim szereg kontrowersji. Projekt nowelizacji procedowany był latem 2023 r. jako projekt poselski w iście ekspresowym tempie, bez konsultacji społecznych. Zasadnicze, najbardziej dyskusyjne zmiany dotyczą zastąpienia obowiązującej procedury związanej z koniecznością uzyskania przez wnioskodawcę pozwolenia na poszukiwania zabytków, które wydaje właściwy miejscowo konserwator zabytków, mobilną aplikacją, przez którą ma być zgłaszana chęć prowadzenia poszukiwań. Aplikacja ta miałaby dopiero powstać. Znacznie ograniczono również obowiązki zgłaszającego, upraszczając całość procedury. Niepokoi też nowe rozwiązanie dotyczące przyznawania nagród (w tym nagród pieniężnych) za zabytki odkrywane podczas poszukiwań. Nowelizacja, mimo zdecydowanego sprzeciwu środowiska eksperckiego, zyskała poparcie Generalnego Konserwatora Zabytków. We wrześniu 2023 r. Prezydent podpisał ustawę, która miała wejść w życie 1 maja 2024 r.

Czytaj więcej Następne

Elżbieta Zębek

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 39 - 56

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.003.19808
Przedmiotem artykułu jest stan prawny i stan ochrony obiektów dziedzictwa naturalnego wpisanych na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w Polsce. W skład dóbr naturalnych wpisanych na Listę wchodzą dobra przyrodnicze i krajobrazy kulturowe jako obiekty towarzyszące zabytkom. Prawna ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazowych jest uregulowana głównie w ustawie o ochronie przyrody, ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jednakże brak jest jednoznacznego wyodrębnienia ochrony dóbr przyrodniczych będących przedmiotem ochrony Konwencji UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego w polskim systemie prawnym, co powoduje wiele problemów natury prawnej, związanych z ochroną tych dóbr, zarządzaniem nimi i ich monitoringiem. Konsekwencją takiego stanu może być degradacja dóbr przyrodniczych, w szczególności unikatowych siedlisk przyrodniczych, których prawnokarna ochrona jest niezadowalająca. W Polsce są tylko dwa obiekty dziedzictwa naturalnego – Puszcza Białowieska i pradawne lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Należy zatem dążyć do poszerzenia Listy światowego dziedzictwa, jednakże wcześniej należy rozważyć wzmocnienie ochrony prawnej takich obiektów w ustawie o ochronie przyrody poprzez wyodrębnienie tej formy lub ustanowienie odrębnych aktów prawnych, regulujących użytkowanie i ochronę takich obiektów. Tylko ochrona prawna na poziomie krajowym będzie najskuteczniejsza.
Czytaj więcej Następne

Wojciech Lis

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 57 - 82

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.005.19810

Funkcjonowanie społeczeństwa w ramach organizacji państwowej wiąże się z wieloma obowiązkami i ograniczeniami, które są konsekwencją uwzględniania przez władze publiczne różnych wartości. Należą do nich: zapewnienie ochrony własności prywatnej, której przedmiotem są obiekty zabytkowe, bezpieczeństwo fizyczne wszystkich, którzy przebywają na terytorium państwa, oraz strzeżenie dziedzictwa narodowego, którego częścią są zabytki nieruchome. Nie zawsze zabytki te są odpowiednio zabezpieczone przed zniszczeniem lub uszkodzeniem, co stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi i dla bezpieczeństwa kulturowego. Wzgląd na ochronę tych wartości uzasadnia wkroczenie państwa w prawo własności w przypadku zagrożenia zabytków nieruchomych zniszczeniem lub uszkodzeniem, czemu służy instytucja wykonania zastępczego. Celem artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy przeprowadzenie niezbędnych prac konserwatorskich i robót budowlanych w ramach wykonania zastępczego jest skutecznym środkiem ochrony zabytków nieruchomych w kontekście obowiązku zapewnienia przez państwo bezpieczeństwa obywateli i strzeżenia dziedzictwa narodowego.

Czytaj więcej Następne

Wojciech Szafrański

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 83 - 108

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.009.19832
Przez termin „powracające ptaki” należy rozumieć zjawisko polegające na powrocie na rynek aukcyjny dzieła sztuki (obiektu) niesprzedanego na wcześniejszej aukcji, wylicytowanego wcześniej warunkowo na aukcji, ale ostatecznie niesprzedanego, albo wcześniej fikcyjnie sprzedanego na aukcji. „Powracające ptaki” co do zasady skutkują w modelowym ujęciu trudnością sprzedania takich dzieł, tracą bowiem efekt świeżości dla uczestników aukcji. Wobec braku na polskim rynku aukcyjnym rozwiniętego systemu gwarancji próbą obrony przed spadkiem dzieł z aukcji i tzw. paleniem obiektów, są udawane transakcje warunkowe albo fikcyjne sprzedaże. W ten sposób rodzą się osobne typy „powracających ptaków”, oznaczone jako „zielone” i „czarne”. Ich funkcjonowanie na polskim rynku aukcyjnym wynika z braku prawnej odpowiedzialności domów aukcyjnych za wyniki aukcyjne i braku konstrukcji prawnej należytej staranności takich podmiotów w obrocie dziełami sztuki. 
Czytaj więcej Następne

Jacek Wantoch-Rekowski, Paweł Majka

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 109 - 126

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.008.19831
Celem opracowania jest analiza zwolnień podatkowych, które wprowadzają ułatwienia w polskim systemie podatkowym dla właścicieli zabytków nieruchomych w zakresie podatku od nieruchomości. Jest to zagadnienie o tyle ważne, że nawet najdoskonalsze konwencje i ustawy nie uchronią zabytków przed zniszczeniem – do tego konieczne są środki finansowe. Jak wynika z przeprowadzonej analizy, rozwiązania dotyczące zwolnień z podatku nieruchomości zabytkowych należy ocenić jako dalece niewystarczające do pełnienia funkcji skutecznych bodźców finansowo-prawnych zachęcających do troski właścicieli o zachowanie zabytków. Autorzy postulują w tym zakresie dokonanie zmian związanych z rozszerzeniem obowiązującego zwolnienia.
Czytaj więcej Następne

Varia

Ryszard Nowicki

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 127 - 150

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.006.19811

Rozporządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 listopada 2023 r. zespół pałacowo-parkowy w Lubostroniu został uznany za pomnik historii. Klasycystyczna rezydencja Fryderyka hrabiego Skórzewskiego, wzniesiona w 1800 r., wzorowana na Villi Rotonda w pobliżu Vicenzy Andrei Palladia, otoczona założeniem parkowym w stylu angielskim, należy do najcenniejszych zabytków w skali Polski. Do 1939 r. obiekt był w posiadaniu przed stawicieli rodu Skórzewskich, pielęgnującego wartości patriotyczne i tradycje narodowe w okresie niewoli kraju. Po II wojnie światowej pałac został upaństwowiony. Wpisanie na listę pomników historii stanowi potwierdzenie wysokiej wartości zespołu pałacowo-parkowego, trwale związanego z historią Polski i polskim dziedzictwem kultury.

Czytaj więcej Następne

Debiuty

Natalia Lichwa-Długosz

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 151 - 174

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.004.19809
W artykule dokonano przeglądu rozstrzygnięć sądów powszechnych w zagadnieniach związanych z fałszerstwami dzieł sztuki. Z uwagi na rozbieżności pod względem zastosowanej wykładni w podobnych stanach faktycznych zbadano, jakie przepisy prawne stosują sądy, oceniając odpowiedzialność sprzedawcy za obrót nieautentycznymi dziełami. Celem artykułu było również zweryfikowanie, czy strony transakcji przestrzegają obowiązku zachowania należytej staranności oraz jakie metody sądy uznają za miarodajne podczas oceny autentyczności dzieła w postępowaniu dowodowym.
Czytaj więcej Następne

Zagrożenia dziedzictwa kulturowego na świecie

Olgierd Jakubowski

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 175 - 186

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.007.19812
W artykule przedstawiono wybrane przypadki przestępstw w 2022 r. na tle statystyk Policji, Krajowej Administracji Skarbowej i Straży Granicznej. Będące częścią cyklu corocznych analiz opracowanie obrazuje tendencje i zagrożenia zabytków oraz dóbr kultury w danym roku. Komplementarne przedstawienie informacji o zagrożeniu dziedzictwa kulturowego przestępczością jest istotne dla badań mających na celu wypracowanie strategii jego ochrony. Na zagrożenie dziedzictwa kulturowego przestępczością mają wpływ szczególne wydarzenia, które oddziałują na poziom bezpieczeństwa w państwie. Wśród czynników, które trzeba wziąć pod uwagę, analizując zjawisko przestępczości przeciwko dziedzictwu kulturowemu w 2022 r., należy wskazać początek inwazji Rosji na Ukrainę.
Czytaj więcej Następne

Monika Cychowska-Nowak

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 196 - 199

Czytaj więcej Następne

Małgorzata Herbich

Santander Art and Culture Law Review, 1/2024 (10), 2024, s. 200 - 200

Czytaj więcej Następne

Informacje o finansowaniu

Czasopismo zostało dofinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z pomocy przyznanej w ramach programu „Rozwój czasopism naukowych” 2022-2024.