Sztuka a pornografia
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESztuka a pornografia
Data publikacji: 31.10.2018
Santander Art and Culture Law Review, 2018, 1/2018 (4), s. 21 - 44
https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.18.001.9762Autorzy
Sztuka a pornografia
Działalność artystyczna może rodzić poważne zagrożenia dla innych – naruszając ich godność, prywatność, wolność sumienia i wyznania. Pornografia jest zjawiskiem, które towarzyszy ludzkości od zarania jej dziejów, przy czym od XIX w. jest ona uznawana za przestępstwo. Ocena przekazu jako pornograficzny ulegała zmianom. Seksualizacja kultury przyczynia się do tego, że przekazy uznawane niegdyś z pornograficzne, dzisiaj zdają się nie mieć takiego charakteru. Nie ma zadowalającej definicji pornografii zarówno na płaszczyźnie prawa międzynarodowego, jak i wewnętrznego. Za niebezpieczne uznać należy motywowanie ścigania pornografii względami religijnymi. Z jednej strony satyrycy mogą ośmieszać opinie i poglądy ludzi, z drugiej zaś strony powinni przestrzegać zasad krytyki. W artykule starano się dowieść, że nie istnieją jednak wyraźne europejskie standardy dotyczące przekazu o charakterze erotycznym w europejskich systemach prawnych.
Art and Pornography
Abstract
The freedom of artistic expression is not absolute. Since an artistic activity may threaten someone’s dignity, privacy, religious freedom, or freedom of conscience, there may be limits imposed on that right, such as in the case of pornography. Pornography is a phenomenon which has accompanied humanity since the dawn of its history, although it has been considered a crime from the Nineteenth Century onwards. At that time, the evaluation of which communications constituted pornography was changing rapidly. The sexualization of modern culture contributes to the fact that content formerly considered pornographic seems to have no such character today. At the moment, there is no satisfactory uniform definition of pornography either in international law or domestic law. Pornography is often considered dangerous and meriting prosecution on religious grounds as opposed to secular ones. A similar phenomenon occurs in the realm of satire. As a result, both the European Union and Polish jurisdictions have no legal advice on the matter. On the one hand, satirists are allowed to ridicule people’s opinions and attitudes, and this constitutes a valid expression of artistic freedom. On the other hand, they should obey certain rules of the critique and refrain from infringing the rights of others. This paper provides some examples of cases supporting the thesis that although there are no explicit European standards on political and religious satire, some general standards in that matter have been established within the European Council legal system.
Adler A., What’s left? Hate Speech, Pornography and the Problem for Artistic Expression, „California Law Review” 1996, vol. 8, nr 6.
Bächli M., Das Recht am eigenen Bild, Helbing & Lichtenhahn, Basel – Genf – München 2002.
Bataille G., Erotyzm, Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk 1999. Bataille G., Historia erotyzmu, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2008.
Bataille G., Łzy Erosa, Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk 2009.
Battaglini E., L’arte e la tutela penale nel nuovo codice, „Rivista Penale” 1931.
Bazin A., Ontologia obrazu fotograficznego, w: A. Bazin, Film i rzeczywistość, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1963.
Bieczyński M.M., Pojęcie sztuki w niemieckiej literaturze prawniczej i orzecznictwie Niemieckiego Sądu Konstytucyjnego, Wydawnictwo Naukowe Scriptorium, Opole 2012.
Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
Bratuń M., Posłowie, w: D.A.F. de Sade, Justyna czyli nieszczęścia cnoty, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
Brown P., Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie, Wydawnictwo Homini, Kraków 2006.
Budyn-Kulik M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2010 r., IV KK 173/10, LEX/el. 2011. Decyzja Rady z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie zwalczania pornografii dziecięcej w Internecie, Dz. Urz. UE L 138 z 9.06.2000, s. 1.
Dufour F.S.P., Historia prostytucji od czasów najdawniejszych do XX w., t. 1: Czasy przedchrześcijańskie, „Uraeus”, Gdynia 1997.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, zastępująca decyzję ramową Rady 2004/68/WsiSW, Dz. Urz. UE L 335 z 17.12.2011, s. 1.
Dyrektywa ramowa Rady 2004/68/WSiSW z dnia 22 grudnia 2003 r. dotycząca zwalczania seksualnego wykorzystywania dzieci i pornografii dziecięcej, Dz. Urz. UE L 13 z 20.01.2004, s. 44.
Eck B.A., Nudity and Framing: Classifying Art., Pornography, Information and Ambiguity, „Sociological Forum” 2001, vol. 16, nr 4.
Eco U. (red.), Historia piękna, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2005.
Filar M., Pornografia a sztuka, „Nowe Prawo” 1978, nr 10.
Filar M., Pornografia, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1993, nr 8-9.
Filar M., Pornografia. Studium z dziedziny polityki kryminalnej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 1977.
Filar M., Przestępstwa seksualne w polskim prawie karnym, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 1985.
Filar M., Sztuka a zagadnienie pornografii, „Nowe Prawo” 1978, nr 10.
Filek B., Wizerunek nagiej osoby jako znamię przestępstwa z art. 191a § 1 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2012, nr 7-8.
Forel A., Zagadnienia seksualne, [b.w.] Warszawa 1926.
Gardocka T., Czy w polskim prawie karnym potrzebny jest kontratyp sztuki?, „Palestra” 2015, z. 1-2.
Giddens A., Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Gołda-Sobczak M., J Sobczak., Sztuka czy przekaz pornograficzny, w: M.M. Bieczyński, A. Jakubowski (red.), Prawo wobec erotyki w sztuce oraz pornografii, Wydawnictwo Silva Rerum, Wydawnictwo Uniwersytetu Artystycznego, Poznań 2016.
Gołda-Sobczak M., Reformacja wobec sztuki, w: T. Kononiuk, K. Seroka (red.), Idee reformacji w tradycji społeczno-politycznej od XVI do XXI wieku, Grupa Cogito, Warszawa 2018.
Jurecki K., Między erotyzmem a pornografią. O sztuce amerykańskiej lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, w: T. Hrankowska (red.), Sztuka a erotyka. Materiały z Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1994, Arx Regia, Warszawa 1995.
Kirk J.R., Szkodliwość pornografii, Human Life International-Europa, Gdańsk 1998.
Klimczyk W., Erotyzm ponowoczesny, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2008.
Konwencja z dnia 12 września 1923 r. w sprawie zwalczania obiegu i handlu wydawnictwami pornograficznymi, ratyfikowana przez Polskę, Dz. U. z 1927 r. Nr 71, poz. 621.
Kosonoga J., Karnoprawna ochrona intymnego wizerunku osoby, „Studia i Analizy Sądu Najwyższego” 2011, t. V. Krajewski R., Przestępstwo utrwalania i rozpowszechniania wizerunku osoby nagiej lub osoby w trakcie czynności seksualnej, „Prokuratura i Prawo” 2012, nr 5.
Krakowski P., Z rozważań nad sztuką erotyczną, w: T. Hrankowska (red.), Sztuka a erotyka. Materiały z Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1994, Arx Regia, Warszawa 1995.
Krawulska-Ptaszyńska A., Społeczne skutki upowszechnienia pornografii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1997, z. 1. Kronhausen E. i P., Pornographie und Gesetz. Die Psychologie des erotischen Realismus u.d. Pornographie, Decker, Stuttgart 1963.
Kunicka-Michalska B., Pornografia i wykorzystywanie nieletnich w Internecie. Regulacje polskiego kodeksu karnego, „Studia Prawnicze” 2005, nr 4(166).
Kunicka-Michalska B., Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności popełniane za pośrednictwem systemu informacyjnego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 2004.
Kusiak A., O historii kobiet, w: E. Pakszys, D. Sobczyńska (red.), Kobiety w poznaniu naukowym wczoraj i dziś, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1997.
Latagliata A.R., Atti osceni e atti contrari alla pubblica decenza, w: Enciclopedia del diritto, t. IV, Giuffre, Milano 1959.
Lernell L., Przestępczość seksualna, w: K. Imieliński (red.), Seksuologia społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977.
Lew-Starowicz Z., Seks w sieci i nie tylko, Wydawnictwo Medyczne, Kraków 2003. Lew-Starowicz Z., Seksuologia sądowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000.
Lucie-Smith E., Erotism in Western Art, Oxford University Press, London 1972.
Manovich L., Język nowych mediów, Wydawnictwa Akademickie, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2006.
Maroń G., Pornografia. Próba sprecyzowania znaczenia terminu, „Ius et Administratio” 2005, t. 4, nr 8.
Matuszewski K., Sade. Msza okrucieństwa, Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk 2008.
McNair B., Mediated Sex. Pornography & Postmodern Culture, Hodder Education Publishers, Londyn – Nowy Jork – Sydney – Auckland 1996.
McNair B., Seks, demokratyzacja pożądania i media, czyli kultura obnażania, Muza, Warszawa 2004.
Melosik Z., Ciało, tożsamość, władza. Teksty kulturowe jako konteksty pedagogiczne, Edytor, Poznań – Toruń 1996.
Michelson P., An Apology for Porn, w: A.H. Douglas (red.), Perspectives of Pornography, St. Martin’s Press, New York 1970.
Mizielińska J., Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2006.
Morawski S., Sztuka i pornografia, „Studia Socjologiczne” 1965, nr 4. Moye A., Pornography, w: A. Metcalf, M. Humphries (red.), The Sexuality of Men, Pluto Press, London – Sydney 1985.
Mozgawa M., Przestępstwa przeciwko wolności, w: M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
Nalewajko J.J., Kubiak R., Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność, „Palestra” 2000, nr 9-10.
Nijakowski L.M., Pornografia, historia znaczenie, gatunki, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2010.
Øistein Endsjø D., Seks a religia. Od balu dziewic po święty seks homoseksualny, Czarna Owca, Warszawa 2011.
Olechnicki K., Fotoblogi, pamiętniki z opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2009.
Osęka A., Lament nad upadkiem pornografii, „Kultura” 1976, nr 31-33.
Pakszys E., Feministyczna rewindykacje wobec nauk o życiu albo o roli płci/rodzaju w poznaniu biologicznym, w: E. Pakszys, D. Sobczyńska (red.), Kobiety w poznaniu naukowym wczoraj i dziś, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1997.
Parker H.N., Love’s body anatomized: the ancient erotic handbooks and the rhetoric of sexulity, w: A. Richlin (red.), Pornography and representation in Greece and Rome, Oxford University Press, Oxford, 1992.
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, L. Frommer, Kraków 1936.
Petersen J.R., Stulecie seksu. Historia rewolucji seksualnej 1900-1999 według „Playboya”, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2002.
Piskorski J., Kontratyp sztuki?, w: W. Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 1, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
Piwocki K., Dzieje sztuki w zarysie, t. 2: Od wieków średnich do końca XVII w., Arkady, Warszawa 1977. Pornografia [hasło], w: M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 1988.
Pornografia [hasło], w: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa 2003.
Oświadczenie rządowe z 8 września 1922 r. w przedmiocie przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Międzynarodowego Porozumienia z dnia 18 maja 1904 roku i do Międzynarodowej Konwencji z dnia 4 maja 1910 roku, podpisanych w Paryżu, dotyczących zwalczania handlu żywym towarem, Dz. U. Nr 87, poz. 783 ze zm.
Prause N., Steele V.R., Staley C., Sabatinelli D., Hajcak G., Modulation of late positive potentials by sexual images in problem users and controls inconsistent with “porn addiction”, „Biological Psychology” 2015, nr 109.
Praz M., Zmysły, śmierć i diabeł w literaturze romantycznej, Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria, Gdańsk 2010.
Reinsberg C., Obyczaje seksualne starożytnych Greków, „Uraeus”, Gdynia 1998.
Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów Państw Członkowskich zebranych w Radzie w dniu 17 lutego 1997 r. w sprawie nielegalnych i szkodliwych treści rozpowszechnianych w internecie, Dz. Urz. UE C 70 z 6.03.1997, s. 1.
Rougemont D. de, Miłość a świat kultury zachodniej, Pax, Warszawa 1968.
Saccasyn-Della Santa E., Les figures humaines du Paléolithique supérieur eurasiatique, De Sikkel, Anvers 1947.
Schmoller K., Strafrecht und die Freiheit der Kunst. Die Suche nach einer Grenze, w: D. Pauger (red.), Art goes Law. Dialoge zum Wechselspiel zwischen Kunst und Recht, Böhlau, Wien 2005.
Shattuck R., Wiedza zakazana. Od Prometeusza do pornografii, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 1999.
Sieczkowski G., Cały ten seks. Kroniki podkasane, Baobab, Warszawa 2008.
Siewierski M., w: J. Bafia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, wyd. 3, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1987.
Sikora S., Fotografia między dokumentem a symbolem, Instytut Sztuki PAN, Izabelin 2004.
Sobczak J., Gołda-Sobczak M., Prawo do informacji a utrwalanie wizerunku osoby nagiej bez jej zgody, w: J. Sobczak, W. Machura (red.), Etyka w mediach, vol. 8: Kodyfikacja czy modyfikacja norm, Wydawnictwo Naukowe Scriptorium, Poznań – Opole 2011.
Sobczak J., Kontratyp dozwolonej krytyki, w: M. Mozgawa (red.), Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej. IV Lubelskie Seminarium Karnistyczne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.
Sobczak J., Wolność ekspresji artystycznej. Regulacje europejskie a rozwiązania polskiego systemu prawnego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2016, t. 68, z. 2.
Sobczak J., Wolność sztuki, twórczości artystycznej, satyry. Czy istnieje kontratyp sztuki? Regulacje europejskie a rozwiązania polskiego systemu prawnego, w: J. Jaskiernia (red.), Uniwersalny i regionalny wymiar praw człowieka. Nowe wyzwania – nowe rozwiązania, t. 3, Wydawnictwo Sejmowe, OWG, Warszawa 2014.
Sontag S., The Pornografic Imagination, w: S. Sontag, The Pornografic Imagination, w: S. Sontag, Styles of Radical Will?, Dell, New York 1969.
Sova D.B., 125 zakazanych filmów. Historia cenzury w kinie, Świat Książki, Warszawa 2006.
Sprostowanie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, zastępującej decyzję ramową Rady 2004/68/WSiSW, Dz.U. L 18 z 21.01.2012.
Ślęzak I., Seks i erotyka w sieci, czyli czego poszukują internauci, w: M. Sokołowski (red.), Oblicza Internetu. Opus Universale. Kulturowe, edukacyjne i technologiczne przestrzenie Internetu, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Elbląg 2008.
Śliwiński S., Prawo karne materialne. Część szczególna, wyd. 2, [b.w.] Warszawa 1948. Tannahill R., Historia seksu, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2013.
Taylor G.R., Science of Life. A Picture History of Biology, Thames and Hudson, New York – Toronto 1963.
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny, Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 1137 ze zm.
Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 538.
Warylewski J., Pasja czy obraza uczuć religijnych. Spór wokół art. 195 kodeksu karnego, w: L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda (red.), W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci prof. Andrzeja Wąska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005.
Warylewski J., Pornografia – próba definicji, w: M. Mozgawa (red.), Pornografia, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011.
Warylewski J., Pornografia, w: J. Warylewski (red.), Przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2012.
Warylewski J., Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Rozdział XXV Kodeksu karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001.
Warylewski J., Przestępstwa seksualne, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2001.
Warylewski J., Sprośne rysunki, w: J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa, Lexis-Nexis, Warszawa 2008.
Warylewski J., Uwagi do art. 202 k.k., w: A. Wąsek, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. 1: Komentarz do art. 117-221, wyd. 4, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Warylewski J., w: R.A. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2015.
Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2018, 1/2018 (4), s. 21 - 44
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Sztuka a pornografia
Wydział Prawa, SWPS Universytet Humanistycznospołeczny w Warszawie,
SWPS
Publikacja: 31.10.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski