Granice wolności artystycznej – zarys problematyki
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEGranice wolności artystycznej – zarys problematyki
Data publikacji: 31.10.2018
Santander Art and Culture Law Review, 2018, 1/2018 (4), s. 171-188
https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.18.011.9772Autorzy
Granice wolności artystycznej – zarys problematyki
Artykuł dotyczy problemu naruszenia wolności religijnej i obrazy uczuć religijnych (art. 196 Kodeksu karnego) przez wolność wypowiedzi, szczególnie wolność artystyczną. Zarówno wolność religijna, jak i wolność artystyczna są istotnymi wartościami w demokratycznym społeczeństwie i obydwie powinny podlegać ochronie. Wchodzą one ze sobą w interakcje na wiele sposobów, poprzez wzmacnianie się bądź konkurowanie ze sobą, dlatego ważne jest, aby znaleźć właściwą równowagę między nimi. Obydwie wolności zostały zagwarantowane zarówno przez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, jak i prawo polskie, jednak wydaje się, że nie wykształcił się jeszcze wspólny europejski standard rozstrzygania konfliktu między wolnością religijną a wolnością artystyczną. W artykule zanalizowano wybrane orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także polskich sądów i poglądy polskiej doktryny prawa w celu znalezienia podobieństw oraz różnic w argumentacji używanej przy rozstrzyganiu konfliktu między obydwiema wolnościami. Należy zaznaczyć, że każdy konkretny przypadek jest ściśle związany m.in. z kontekstem kulturowym, społecznym i czasowym, które mają istotny wpływ na ostateczną decyzję sędziego. W tekście zarysowano też kryteria ograniczenia wolności artystycznej chronionej przez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.
Banaś H., Między sacrum a profanum: relacje wolności religijnej i wolności sztuki w orzecznictwie ETPCz, „Adam Mickiewicz Law Review” 2015, nr 5.
Budyn-Kulik M., Znieważenie uczuć religijnych. Analiza dogmatyczna i praktyka ścigania, „Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2014, t. 19.
Chojniak Ł., Wątpliwości co do zgodności art. 196 KK z Konstytucją RP – kilka wybranych uwag na podstawie kazusu Doroty Rabczewskiej, w: A. Biłgorajski (red.), Wolność wypowiedzi versus wolność religijna. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa karnego i cywilnego, C.H. Beck, Warszawa 2015, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Demenko A., Wypowiedź jako czynność sprawcza – na przykładzie znieważenia przedmiotu czci religijnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016, nr 4, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Derlatka M., Zasadność kryminalizacji obrazy uczuć religijnych, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 10.
European Court of Human Rights, Case of Handyside v. The United Kingdom, Application no. 5493/72, Judgment of 7 December 1976, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57499 [dostęp: 17.07.2018].
European Court of Human Rights, Case of Kokkinakis v. Greece, Application no. 14307/88, Judgment of 25 May 1993, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57827 [dostęp: 14.07.2018].
European Court of Human Rights, Case of Müller and Others v. Switzerland, Application no. 10737/84, Judgment of 24 May 1988, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57487 [dostęp: 14.07.2018].
European Court of Human Rights, Case of Otto-Preminger-Institut v. Austria, Application no. 13470/87, Judgment of 20 September 1994, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57897 [dostęp: 14.07.2018].
European Court of Human Rights, Case of Wingrove v. The United Kingdom, Application no. 17419/90, Judgment of 25 November 1996, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58080 [dostęp: 14.07.2018].
Filar M., Sztuka a zagadnienie pornografii, „Nowe Prawo” 1978, nr 10. Filar M. (red.), Kodeks karny. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2010.
Freedom of expression and respect for religious beliefs: striking the right balance, Rada Europy, September 2017, https://rm.coe.int/factsheet-on-freedom-of-expression-and-freedom-of-religion-15september/1680748443 [dostęp: 2.07.2018].
Hypś S., w: A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2015.
Janyga W., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych w polskim prawie karnym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010.
Kalisz A., Klauzula moralności (publicznej) w prawie polskim i europejskim jako przykład regulacyjnej, ochronnej oraz innowacyjnej funkcji prawa, w: J. Hartman (red.), Pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej, t. 57-58, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Kamiński I., Ograniczenia swobody wypowiedzi dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: analiza krytyczna, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
Kamiński I.C., Glosa do wyroku ETPCz z dnia 25 stycznia 2007 r., 68354/01. Swoboda autora wypowiedzi będącej satyrą lub karykaturą, https://sip.lex.pl/#/publication/385958165/kaminski-ireneusz-cezary-glosa-do-wyroku-etpc-z-dnia-25-stycznia-2007-r-68354-01 [dostęp: 14.07.2018].
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010, s. 389-403.
Komentarz do art. 196 KK, w: R. Stefański (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. 21, C.H. Beck, Warszawa 2018, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.
Kruczoń E., Przestępstwo obrazy uczuć religijnych, „Prokuratura i Prawo” 2011, nr 2, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Łętowska E., Pawłowski K., O operze i o prawie, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167.
Nalewajko J.J., Kubiak R., Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność?, „Palestra” 2000, nr 9/10.
Pohl Ł., Czepita S., Strona przedmiotowa przestępstwa obrazy uczuć religijnych i jego formalny charakter, „Prokuratura i Prawo” 2012, nr 12, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Potulski J., Sprawa Nergala – studium przypadku, w: A. Biłgorajski (red.), Wolność wypowiedzi versus wolność religijna. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa karnego i cywilnego, C.H. Beck, Warszawa 2015, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ dnia 10 grudnia 1948 r., http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1948.html [dostęp: 5.11.2018].
Sitarz O., Artykuł 196 KK jako granica wolności wypowiedzi, w: A. Biłgorajski (red.), Wolność wypowiedzi versus wolność religijna.
Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa karnego i cywilnego, C.H. Beck, Warszawa 2015, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 29 października 2012 r., sygn. akt I KZP 12/12, http://www.sn.pl/sprawy/SiteAssets/Lists/Zagadnienia_prawne/EditForm/I-KZP-0012_12.pdf [dostęp: 5.11.2018].
Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 marca 1994 r., sygn.. akt. W 3/93, Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, 1994, poz. 17.
Ustawa z dnia 2 sierpnia 1997 r. Kodeks karny, Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.
Warylewski J., Pasja czy obraza uczuć religijnych? Spór wokół art. 196 Kodeksu karnego, w: L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda (red.), W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci profesora Andrzeja Wąska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin 2005.
Wasilewski P., W poszukiwaniu granic karykatury wymierzonej przeciwko czci religijnej, w: A. Biłgorajski (red.), Wolność wypowiedzi versus wolność religijna. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa karnego i cywilnego, C.H. Beck, Warszawa 2015, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Wojciechowska J., w: A. Wąsek (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. 1: Komentarz do artykułów 117-221, C.H. Beck, Warszawa 2006.
Wróbel W., w: A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-277 Kodeksu karnego, t. 2, Zakamycze, Kraków 1999.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 6 lutego 2015 r., II CSK 317/12, Legalis Internetowy System Informacji Prawnej.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie X Wydział Karny Odwoławczy z dnia 18 czerwca 2012 r., sygn. akt X Ka 496/12.
Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 16 stycznia 2012 r., sygn. akt III K 416/10, https://www.saos.org.pl/judgments/52673 [dostęp: 5.11.2018].
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 czerwca 1994 r., sygn. akt K 19/93, OTK 1994, cz. 1, poz. 11.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 1999 r., sygn. akt K 23/98, Z.U. 1999/2/25.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia z 11 października 2006 r., sygn. akt P 3/06, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20061901409/T/D20061409L.pdf [dostęp: 14.07.2018].
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. akt SK 65/12, Dz.U. poz. 268.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 października 2015 r., sygn. akt SK 54/13, Dz. U. z 2016 r., poz. 1632, https://www.saos.org.pl/judgments/206803 [dostęp: 5.11.2018].
Żurawik A., Interpretacja w prawie i sztuce jako przejaw ogólnej interpretacji humanistycznej, w: „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2001, z. 3.
Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2018, 1/2018 (4), s. 171-188
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Granice wolności artystycznej – zarys problematyki
The Limits of Artistic Freedom – An Overview of the Issue
Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
Publikacja: 31.10.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 4132
Liczba pobrań: 1256