FAQ

2023 Następne

Data publikacji: 09.2023

Opis

Co-funded by the Erasmus+ Programme of the European Union

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Zawartość numeru

Ustrojowe prawo administracyjne

Karolina Jankowska

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 9-25

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.001.18297

Od stycznia 2018 r. obywatelska inicjatywa uchwałodawcza stanowi jeden ze zinstytucjonalizowanych instrumentów partycypacji mieszkańców gminy w samorządzie terytorialnym. Umożliwia ona obywatelom aktywne uczestnictwo w procesie legislacyjnym poprzez nadanie im uprawnienia do wystąpienia z projektem uchwały. Przedmiot niniejszego artykułu stanowi przedstawienie instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej na poziomie gminnym w świetle orzecznictwa wojewódzkich sądów administracyjnych. W tym celu autorka omawia najważniejsze tezy wypracowane przez judykatywę, odnoszące się do ustawowej regulacji tej instytucji. Przez pryzmat orzecznictwa przeanalizowane zostały takie zagadnienia, jak zakres podmiotowy tytułowej instytucji, zasady tworzenia i reprezentowania komitetów inicjatywy uchwałodawczej, a także wymogi formalne i zasady wnoszenia projektów uchwał. Ponadto w artykule wykorzystana została metoda prawno‑dogmatyczna, której przedmiot stanowiła analiza art. 41a u.s.g.


The civic resolution initiative at the municipal level in the rulings of voivodship administrative courts

Since January 2018, the civic resolution initiative has become one of the institutionalized instruments that allow residents of a municipality to participate in local government. It grants citizens the possibility to actively participate in the legislative process by empowering them to propose a draft resolution. This article aims to present the institution of the civic resolution initiative at the municipal level as seen in the rulings of voivodship administrative courts. It discusses the most significant theses of the judicature relating to the statutory regulation of this institution. Issues analysed include the scope of the entities, the formation and representation principles of committees, and the formal requirements and principles for filing draft resolutions. Additionally, the article employs the legal‑dogmatic method to analyse Article 41a of the Law of 8 March 1990 on municipal self‑government.

Czytaj więcej Następne

Dominik Jaśkowiec

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 27-39

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.002.18298

Pierwsze dziesięciolecie funkcjonowania w Polsce odrodzonego samorządu terytorialnego to czas konstruowania rozwiązań ustrojowych, tworzenia struktury organów samorządowych oraz określania katalogu zadań publicznych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Zarówno okres ten, jak i też następujące po nim lata, to także czas tworzenia narzędzi umożliwiających bezpośredni udział obywateli w zarządzaniu swoją wspólnotą lokalną. Celem niniejszego opracowania jest nakreślenie procesu rozwoju narządzi bezpośredniego zarządzania gminą – podstawową jednostką samorządu terytorialnego – przez mieszkańców na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat, a także zaprezentowanie najważniejszych procedur i mechanizmów współdecydowania obywateli o kształcie swoich małych ojczyzn.


Civic participation in the decision‑making processes of municipal self‑government

The first decade of the revived functioning of local self‑government in Poland was a time of constructing system solutions, setting up the structure of local self‑governing bodies, and defining the catalogue of public tasks carried out by these units. Both then and in the years that followed, tools were developed to enable direct citizen participation in the governance of their local community.

This study aims to outline the process of developing the tools for direct management of the municipality – the basic unit of local government – by its inhabitants over the last thirty‑plus years and, therefore, to present the most important procedures and mechanisms for citizen co‑determination on the shape of their small homelands.

Czytaj więcej Następne

Nikodem Kaczprzak

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 41-56

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.003.18299

Młodzieżowe rady przy jednostkach samorządu terytorialnego to jedno z narzędzi zwiększających partycypację obywatelską młodych ludzi w swoich społecznościach lokalnych. W wyniku działania w młodzieżowej radzie młody człowiek ma szansę na oddziaływanie na swoje otoczenie, zdobycie doświadczenia z zakresu działalności społeczno‑politycznej, a także poznanie podobnie aktywnych osób z całej Polski. W tworzeniu takich organów istnieje ogromny potencjał, który, jeżeli zostanie wykorzystany przez lokalnych włodarzy, może w sposób wydatny wzmocnić przyszłe społeczeństwo obywatelskie. W artykule przedstawione zostały ramy prawne i faktyczne działania młodzieżowych rad w Polsce, omówiona nowelizacja prawodawstwa z tego zakresu z 2021 r. oraz przedstawiony przykład dwustopniowego systemu partycypacji w społeczeństwie obywatelskim młodzieży w postaci Młodzieżowej Rady m.st. Warszawy oraz młodzieżowych rad dzielnic m.st. Warszawy. W ramach przykładu zostały zaprezentowane przykładowe inicjatywy podejmowane przez Młodzieżową Radę m.st. Warszawy oraz Młodzieżową Radę Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy w przeciągu ostatnich trzech lat.


Youth councils of the city of Warsaw and youth district councils of the city of Warsaw – an example of a two‑tier participation system in youth civil society

Youth councils in local government units are among the tools for increasing civic participation of young people in their local communities. By acting in a youth council, a young person has a chance to influence his or her environment, gain experience in socio‑political activities, and meet similarly active people from all over Poland. There is great potential in the creation of such bodies, which, if exploited by local authorities, can significantly strengthen future civil society. This article presents the legal and actual framework for the operation of youth councils in Poland and discusses the 2021 amendment to the legislation in this area. It then presents an example of a two‑tier system of youth participation in civil society: the Youth Council of the City of Warsaw and the Youth District Councils in the same city. It presents examples of initiatives taken by the Youth Council of the Capital City of Warsaw and the Youth Council of the Śródmieście District of the Capital City of Warsaw within the last three years. 

Czytaj więcej Następne

Natalia Madej, Tomasz Bienias

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 57-73

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.004.18300

Budżet partycypacyjny to inaczej budżet obywatelski. W ostatnich kilku latach instytucja ta uzyskała w Polsce znaczną popularność, pojawiły się także wokół niej pewne kontrowersje. Coraz częściej nasuwa się pytanie, na ile budżety partycypacyjne mają faktycznie obywatelski charakter. W tekście przedstawiono teoretyczne założenia budżetu obywatelskiego, a następnie analizę budżetu obywatelskiego miasta Gorlice. 


Gorlice civic budget as the implementation of the idea of participatory budget in the Polish legal system

A participatory budget is also called a civic budget. Such budgets allow a city’s residents to allocate the pool of funds by voting on previously submitted projects. This is certainly one of the most interesting forms of participation, involving significant groups of citizens in active social life: through social discussions, they create projects that can develop and serve the local community. Civic budgets are gaining considerable popularity in Poland and, therefore, are becoming more and more controversial. The question is, to what extent are civic budgets actually civic? This paper presents the theoretical assumptions of the civic budget, and then conducts an analysis of the civic budget of the city of Gorlice. 

Czytaj więcej Następne

Paulina Pietkun

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 75-91

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.005.18301

W niniejszym opracowaniu podjęto próbę określenia uwarunkowań instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Podstawowym celem analizy było przedstawienie wybranych prawnych oraz faktycznych ograniczeń związanych z korzystaniem z instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, identyfikowanych zarówno na poziomie regulacji samorządowych ustaw ustrojowych, jak również w wybranych uchwałach określających szczegółowe zasady wnoszenia inicjatywy uchwałodawczej. Prowadzone rozważania objęły swoim zakresem także kwestie związane z kierowaniem projektu uchwały do zaopiniowania (a precyzyjniej – etapu, na którym takie zaopiniowanie powinno następować) i/lub uzgodnienia z innymi właściwymi organami (a przede wszystkim problem podmiotu odpowiedzialnego za realizację obowiązku uzgodnienia). W artykule zostały uwzględnione także zagadnienia, które na podstawie przepisów ustaw szczególnych nie mogą stanowić przedmiotu obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Zastosowano głównie analityczno‑dogmatyczną metodę badań, wykorzystano opracowania monograficzne i artykuły naukowe z zakresu nauki prawa administracyjnego oraz orzeczenia sądów administracyjnych.


Determinants of the institution of a civic legislative initiative

This study addresses the issue of identifying the determinants of the institution of a civic legislative initiative. It aims to present selected legal and factual limitations related to this institution, identified at the level of the regulations of local self‑government systems, and in selected resolutions defining the detailed principles for filing a legislative initiative. The discussion also covers issues related to submitting a draft resolution for an opinion (the stage at which such an opinion should be given) and/or for agreement with other competent authorities (the entity responsible for performing the duty of agreement). The article also looks at matters that, based on specific provisions, cannot be the subject of a civic legislative initiative. It primarily uses an analytical‑dogmatic research method, drawing on monographs and scholarly articles on the studies of administrative law, along with administrative court judgments. 

Czytaj więcej Następne

Dominika Zięba

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 93-106

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.006.18302

Artykuł porusza problematykę udziału mieszkańców w określonej w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym procedurze tworzenia, łączenia, podziału i znoszenia gmin oraz ustalania ich granic na przykładzie procesu poszerzenia granic miasta na prawach powiatu Skierniewice w latach 2009–2015. Miasto to w analizowanym okresie dwukrotnie poszerzyło swoje granice, pomimo negatywnego stosunku do procedowanych zmian granic mieszkańców gmin, których tereny zostały przyłączone. W artykule zaprezentowano przebieg dokonujących się zmian granic Skierniewic wraz z towarzyszącymi im okolicznościami. Na tej podstawie, korzystając z metody pojedynczego studium przypadku, autorka dokonała analizy wpływu mieszkańców na dokonujące się zmiany granic gmin. 


Inhabitants and changes in the boundaries of their municipalities: Public consultations in the process of extending the boundaries of Skierniewice in the years 2009–2015

This article focuses on the issue of residents’ participation in the procedure of creating, merging, dividing and abolishing municipalities and setting their boundaries, as defined in the Act of 8 March 1990 on Municipal Government. It uses the example of the process of extending the boundaries of Skierniewice in the years 2009–2015. The city expanded its borders twice in this period, even though the inhabitants of the annexed municipalities were opposed to these changes. The article presents the course of the changes to the boundaries of Skierniewice and the circumstances that accompanied them. On this basis, using the method of a single case study, the author analyses the influence of the inhabitants on changes to the boundaries of their municipalities.

Czytaj więcej Następne

Materialne prawo administracyjne

Julia Bernacka

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 107-134

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.007.18303

Zauważalny wzrost zainteresowania pracą zdalną i elastycznymi formami zatrudniania niewątpliwie wynika z rozwoju technologicznego (w tym również ze zmian na rynku pracy) oraz znacznego przyspieszenia ich wdrażania, będącego skutkiem działań podejmowanych w celu przeciwdziałania chorobie COVID-19. Doświadczenia okresu pandemii pozwoliły zaobserwować pewne prawidłowości w zakresie pracy na odległość, odsłaniając pozytywne i negatywne aspekty owej formy zatrudnienia. Celem niniejszego artykułu jest zwięzłe podsumowanie aktualnego etapu rozwoju regulacji w zakresie pracy zdalnej oraz pojawiających się możliwości pracy w modelu home office. W pierwszej części omówione zostały dotychczasowe regulacje w polskim ustawodawstwie pracy na odległość oraz aktualny stan rynku pracy wpływający na zainteresowanie elastycznymi formami zatrudnienia. Następnie analizie poddano nowelizację Kodeksu pracy, mającą wpływ na obecne ukształtowanie pracy zdalnej w polskiej przestrzeni rynku pracy. Skupiając się szczególnie na formie home office, a więc pracy z domu, autorka przedstawia przykładowe wyliczenie obserwowalnych dziś wad i zalet elastycznych modeli zatrudnienia, zauważając szanse i zagrożenia wynikające z ich stosowania. Ze względu na wpływ pracy zdalnej na różne przestrzenie życia pracownika, rozważania prowadzone są zarówno na gruncie prawnym, jak i społecznym. Ostatni punkt stanowi podsumowanie tematyki elastycznych form pracy, szans na ich powodzenie w świetle osiągnięć postpandemicznych, a także zwięzłe przedstawienie modelu pracy hybrydowej jako rozwiązania wykorzysującego szanse zatrudnienia na odległość, a jednocześnie minimalizującego widoczne zagrożenia.


The home office from a post‑pandemic perspective – opportunities and threats. Analysis of remote work in legal and social terms

The growing interest in remote work and flexible forms of employment is undoubtedly due to technological development (including changes in the labour market) and measures taken to counteract the COVID-19 pandemic. The experience of this period allowed us to observe certain regularities in the field of remote work, revealing its pros and cons. This article aims to summarize the current state of remote work regulations and the possibilities opened up by the home office model. The first part describes the remote work regulations laid out in Polish legislation and the current state of the labour market, which affects the interest in flexible forms of employment. The article then details the new part of the Labour Code, which also influences the current shape of remote work. Focusing on the home office form (i.e., working from home), the author presents an exemplary enumeration of the advantages and disadvantages of the flexible employment models observable today, noting the opportunities and threats resulting from their use. Due to the impact of remote work on various areas of an employee’s life, considerations are conducted on both legal and social grounds. The last section is a summary of flexible forms of work and the chances of their success in the light of post‑pandemic achievements. It also briefly presents the hybrid work model as a solution that takes advantage of remote employment opportunities while minimizing the visible risks.

Czytaj więcej Następne

Aleksandra Bukowiecka, Aleksandra Faron

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 135-152

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.008.18304

Celem artykułu jest podjęcie rozważań na temat wpływu oznaczeń przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej na możliwość dochodzenia ochrony nazwy tej spółki na gruncie Kodeksu cywilnego. Kwestia ta nie została dotąd rozwiązana na gruncie legislacyjnym i orzeczniczym, dlatego eksplikacja obranego problemu wydaje się zasadna. W celu analizy tezy badawczej autorki posłużyły się metodą dogmatyczną. W początkowej części artykułu scharakteryzowano pojęcia nazwy i firmy w kontekście ich rozbieżności i ewentualnej korelacji, następnie zaś przedstawiono sposób dochodzenia ochrony nazwy spółki cywilnej przed nowelizacją Kodeksu cywilnego z 2003 r. Kolejny fragment zawiera omówienie poglądów doktryny i orzecznictwa na temat konstrukcji oznaczeń przedsiębiorców w świetle aktualnego stanu prawnego, w części końcowej dokonano zaś por


Protection of the designation of entrepreneurs operating in the form of a civil partnership

This article considers the impact of the designation of entrepreneurs doing business in the form of a civil partnership on the possibility of claiming protection of the name of the partnership under the Civil Code. This problem seems worth exploring as the issue of the protection offered by the designation of a civil partnership is so far unresolved on legislative and jurisprudential grounds. The authors use the dogmatic method, analysing judgments, articles, monographs and commentaries related to this issue. The first section is devoted to characterizing the concepts of name and company in the context of their divergence and possible correlation. The second describes how the protection of the name of a civil partnership was asserted before the 2003 amendment to the Civil Code. The third contains the views of doctrine and case law in relation to the construction of business designations, in light of the current state of the law. The final section compares the Polish legal system with the German system in terms of civil partnership identification.

Czytaj więcej Następne

Tomasz Szeląg

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 153-163

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.009.18305

Artykuł ma na celu przybliżenie rzymskiej konstrukcji prawnej inventio thesauri (znalezienia skarbu) jako jednego z przypadków nabycia własności, oraz sposobu i zakresu recypowania tej instytucji we współczesnym prawie cywilnym.


Treasure trove finding. Roman law and contemporary regulations in Polish law

This article aims to introduce the Roman legal structure of inventio thesauri (finding a treasure trove) as a case of acquisition of property, and the manner and scope of its reception in modern civil law.

Czytaj więcej Następne

Proceduralne prawo administracyjne

Mariusz Paradowski

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 165-175

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.010.18306

W artykule podjęto problematykę doradztwa administracyjnego. Na wstępie przedstawiono funkcjonujący obecnie model poradnictwa, by w dalszej części przeanalizować kwestię doradztwa administracyjnego w świetle aktywności wielu specjalistów działających przed organami administracji publicznej. Podstawą prawną analizy są rozwiązania prawne przyjęte w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące pełnomocnictwa oraz pełnomocnika. Na tym tle zwrócono uwagę na status prawny doradcy administracyjnego. Na zakończenie autor zaprezentował doradztwo administracyjne w kategoriach zawodu dostępnego dla absolwentów studiów administracyjnych, postulując podjęcie działań legislacyjnych w zakresie uregulowania tego zawodu i uwzględnienia go w krajowym porządku prawnym. 


Administrative advising

This article focuses on the issue of administrative advising. First, it draws attention to general issues in the area of advising shaped by contemporary reality. Next, it elaborates on the subject of administrative advising for the many specialists operating before a public administration organ. The legal basis for the analysis is the solutions adopted in the provisions of the Code of Administrative Procedure regarding the power and the plenipotentiary. Against this background, the article draws attention to the legal status of an administrative advisor. Finally, it presents administrative advising as a profession intended for graduates of administrative studies. It also refers to legislative activities regulating the profession of administrative advisor. The article employs dogmatic, doctrinal, deductive and comparative research methods.

Czytaj więcej Następne

Tomasz Szeląg

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 177-188

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.011.18307

Celem artykułu jest omówienie zmian w przepisach ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3 wprowadzonych w związku z pandemią COVID-19 zarówno w zakresie nowych przepisów, jak i przepisów nowelizowanych. Pandemia spowodowała dodanie do ustawy dwóch zupełnie nowych przepisów (art. 6a i 6b), z których jeden przewiduje, że minister właściwy do spraw rodziny, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie form opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 na obszarze kraju lub jego części, a drugi zakłada, że również w drodze rozporządzenia można będzie w razie konieczności wyłączyć stosowanie niektórych przepisów ustawy w odniesieniu do wszystkich lub niektórych form opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Wydaje się, że największy odzew i zarazem kontrowersje mogą przynieść zmiany dotyczące kwestii szczepień ochronnych, które nie są jeszcze ustawowo wymagane, ale w świetle orzecznictwa sądów nie ma przeszkód, by poszczególne instytucje prowadzące żłobki czy kluby dziecięce już teraz ujęły w swoich statutach zapisy wymagające przy rekrutacji szczepień lub też preferujące w jej trakcie dzieci zaszczepione.


Changes in selected provisions of the Act of 4 February 2011 on the care of children under the age of 3 introduced in connection with the COVID-19 pandemic

This article aims to discuss changes in the provisions of the Act of 4 February 2011 on the care of children under the age of 3 introduced in connection with the COVID- 19 pandemic, both in terms of new and amended provisions. The pandemic resulted in the introduction of two completely new provisions to the Act (Articles 6a and 6b). One of these allows the minister competent for family affairs, by way of an ordinance, to temporarily limit or suspend the functioning of forms of care for children aged up to 3 across all or part of the country; the other provides that, if necessary, certain provisions of the Act in relation to all or some forms of care for children under the age of 3 can be excluded by means of an ordinance. However, the most important controversy may be over changes regarding the issue of preventive vaccinations. These are not yet required by law, but nothing stands in the way of such a requirement being introduced; individual institutions running nurseries or children’s clubs already have provisions in their statutes requiring or favouring vaccination of children.

Czytaj więcej Następne

Prawo i administracja w wymiarze europejskim i międzynarodowym

Piotr Dunaj

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 189-204

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.012.18308

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są gwarancje bezpieczeństwa chemicznego określone przepisami prawa Unii Europejskiej. Została w nim ujęta istota bezpieczeństwa chemicznego. Autor przedstawił znaczenie zasad Dobrej Praktyki Laboratoryjnej, które stanowią przejaw uniformizacji standardów postępowania z substancjami chemicznymi. W dalszej kolejności omówiono rozwiązania prawne Unii Europejskiej w obszarze rejestracji i dopuszczenia do obrotu substancji chemicznych (rozporządzenie REACH). Przedmiotem analizy stała się ponadto kwestia wywozu i przywozu do Unii Europejskiej substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne. Zdaniem autora warunki integracji europejskiej umożliwiły ujednolicenie przepisów i standaryzację procedur postępowania z substancjami chemicznymi, dlatego też wyraża on przekonanie, że regulacje prawne Unii Europejskiej stanowią istotną gwarancję bezpieczeństwa chemicznego.


Chemical safety and guarantees of its protection in the European Union

This article analyses the guarantees of chemical safety defined by the provisions of European Union law. It defines the essence of chemical safety; the author presents the importance of the principles of Good Laboratory Practice, which are a manifestation of the uniformity of standards for dealing with chemical substances. Next, it discusses EU Bezpieczeństwo chemiczne i gwarancje jego zapewnienia w Unii Europejskiej RAP 2023 (9) legal solutions to the registration and marketing authorization of chemical substances (REACH regulation). It also analyses the issue of the export and import into the EU of substances classified as dangerous. It argues that the conditions of European integration have enabled the unification of regulations and standardization of procedures for dealing with chemical substances. Therefore, the author is convinced that the legal regulations of the EU constitute an important guarantee of chemical safety.

Czytaj więcej Następne

Grzegorz Nycz

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 205-225

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.013.18309

W artykule podjęto problematykę kultury strategicznej na przykładzie prac administracji federalnej USA dotyczących urzędowej obsługi wyzwań związanych z rywalizacją zimnowojenną w latach polityk prowadzących do zatrzymania wpływów ZSRR oraz w okresie, kiedy wyzwaniem stała się Rosja W. Putina. W tekście wyjaśnione zostały definicje pojęcia kultury strategicznej, podjęto w nim też próbę uporządkowania teoretycznego ukazującego stan badań nad tym zespołem zagadnień. Autor odnosi się do badań umiejscawiających kulturę strategiczną wśród ważnych czynników kształtujących decyzje administracji federalnej w sprawach polityk odstraszania oraz kluczowych zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego. Rozpatruje także instytucjonalne aranżacje prowadzenia polityk wobec nowych wyzwań (takich jak broń masowego rażenia lub terroryzm) wymagających zmiany postaw elit społecznych i przyjmowania zmienionych wzorców proceduralnych w relacjach wewnętrznych i międzynarodowych.


U.S. strategic culture during and after the Cold War

This text raises an issue of strategic culture. It uses the example of the works of the US federal administration on the official processing of the challenges connected with Cold War rivalry in the period of containment of Soviet influence, as well as under the new challenge from Putin’s Russia. It defines the term “strategic culture”, and provides theoretical orderings locating it among the important factors shaping the decision making of federal bodies on deterrence and key national security challenges. It also discusses institutional arrangements for conducting policies towards new challenges, such as weapons of mass destruction and terrorism, which require a change of approach from the social elite, followed by the adoption of modified procedural patterns in domestic and international relations.

Czytaj więcej Następne

Karta Praw Podstawowych i inne systemy ochrony praw człowieka

Grzegorz Krawiec

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 227-246

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.014.18310

W pracy przedstawiono wybrane zasady ogólne postępowania kontrolnego prowadzonego przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Postępowanie to nie jest postępowaniem jurysdykcyjnym i nie stosuje się do niego przepisów określonych przez Kodeks postępowania administracyjnego. Z uwagi na istotne odformalizowanie i uproszczenie tego postępowania, istotne jest znaczenie obowiązujących w nim zasad ogólnych. Zasady te wyrażają pewne wartości istotne z punktu widzenia każdego człowieka. Rzecznik, prowadząc postępowanie, powinien je cały czas uwzględniać. Człowiek posiada niezbywalną godność i RPO powinien stać na straży tej godności, a także wolności oraz praw człowieka i obywatela, relacji osoby ze społeczeństwem. Zasady ogólne, wyrażające pewne wartości, są po to, by „przypominać” Rzecznikowi o jego podstawowych obowiązkach. 


General principles of the Ombudsman’s inspection proceedings

This paper presents selected general principles of control proceedings conducted by the Ombudsman. These are not jurisdictional proceedings, and the rules set out in the Code of Administrative Procedure do not apply to them. Due to the significant formalization and simplification of these proceedings, the general principles applicable to them are important. These express certain values that are relevant to all involved, and which the Ombudsman, in conducting the proceedings, should take into account at all times. A person has an inalienable dignity, and the Ombudsman should uphold this, while also upholding the freedoms and rights of the human being and the citizen, and the relationship of the person to society. The general principles, expressing certain values, are there to “remind” the Ombudsman of these basic duties.

Czytaj więcej Następne

Yulia Leheza

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 247-262

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.015.18311

This article discusses approaches to understanding the right to a safe environment in accordance with the legislation of the EU and Ukraine. It has been established that in modern conditions, the concept of the right to a safe natural and anthropogenic environment has undergone a transformation. The basis for protecting this right must be understood as a balance between private and public interests, as a principle for implementing and achieving the goals of the Strategy for Sustainable Development. The author has carried out a classification of disputes related to the implementation and protection of the human right to a safe natural and anthropogenic environment. The analysis substantiates the Disputes related to the protection of the rightto a healthy environment interaction between changing the understanding of the right to a safe environment and the right to initiate a claim for its protection. This leads to the conclusion that the leading bearers of public interest in the field of environmental protection are public organizations. The author’s classification of disputes in the field of implementation and protection of the natural environment is then substantiated.


Kwestie sporne związane z ochroną prawa do czystego środowiska – doświadczenie Ukrainy i UE

W artykule omówiono różne podejścia do rozumienia prawa do bezpiecznego środowiska w świetle ustawodawstwa UE i Ukrainy. Ustalono, że współcześnie koncepcja prawa do bezpiecznego środowiska naturalnego i antropogenicznego przeszła transformację. Podstawę ochrony tego prawa należy rozumieć jako równowagę między interesami prywatnymi i publicznymi, zasadę wdrażania i osiągania celów strategii zrównoważonego rozwoju. Autor przeprowadził klasyfikację kwestii związanych z realizacją i ochroną prawa człowieka do bezpiecznego i antropogenicznego środowiska naturalnego. Analiza potwierdza wątpliwości związane z ochroną prawa do zdrowego środowiska, a także związek zmiany rozumienia prawa do bezpiecznego środowiska z prawem do wystąpienia z roszczeniem o jego ochronę. Prowadzi to do wniosku, że głównymi przedstawicielami interesu publicznego w zakresie ochrony środowiska są organizacje społeczne. W ostatniej części artykułu przedstawiono autorską klasyfikację dyskursów dotyczących zakresu ochrony środowiska naturalnego.

Czytaj więcej Następne

Agata Nodżak

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 263-294

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.016.18312

W odniesieniu do usług świadczonych w interesie ogólnym w zakresie transportu publicznego obowiązuje rozbudowany system źródeł prawa tworzony przez organy Unii Europejskiej i organy krajowe w oparciu o podział kompetencji między Unią a państwami członkowskimi na podstawie art. 4 TFUE. Sprawia to, że z jednej strony Unia może wnieść pozytywny wkład w rozwój usług użyteczności publicznej na płaszczyźnie transportu publicznego w postaci kreowania jednorodnych standardów, a z drugiej strony – dzięki działalności prawotwórczej organów krajowych – jest możliwe zachowanie różnorodności tradycji, struktur oraz sytuacji w poszczególnych państwach członkowskich. Na przykładzie Polski jako państwa członkowskiego można stwierdzić, że na system prawa odnoszący się do świadczenia usług w interesie ogólnym w zakresie transportu publicznego składają się regulacje prawne od postanowień traktatowych, poprzez art. 36 KPP, unijne rozporządzenia, po regulacje ustawowe i przepisy prawa lokalnego. 


Access to services of general interest in the field of public transport in European Union and national law: The example of Polish law

Services of general interest in the field of public transport are governed by an extensive system of laws, created by the European Union and national authorities. This is done on the basis of the division of competences between the Union and the Member States, pursuant to Article 4 of the Treaty on the Functioning of the European Union. It is therefore possible, on the one hand, for the Union to make a positive contribution to the development of services of general interest in the field of public transport by creating uniform standards; and, on the other, for the diversity of traditions, structures and situations in the individual Member States to be preserved through the law‑making activities of the national authorities. Using the example of Poland, it may be stated that the legal system relating to the provision of services of general interest in the field of public transport consists of regulations ranging from treaty provisions, through Article 36 of the Charter of Fundamental Rights and EU rules, to statutory regulations and local laws.

Czytaj więcej Następne

Aleksandar Pavleski

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 295-308

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.017.18313

The expansion and deepening of security have initiated the emergence of new concepts, which, among other things, have enabled new ways of understanding and interpreting threats and risks in the security sphere. Human security is one of the new concepts that are becoming part of the security strategies of many countries, despite still-present dilemmas, especially over its practical significance and usability. This paper explores the interrelationship between human security and human rights, starting from the reference object towards which both are directed; that is, the individual. On the one hand, it explores the placement and meaning of human rights in the concept of human security, also enabling its greater concretization; on the other, it analyses the meaning and impact this concept has and should have in promoting and protecting human rights. Hence, the main thesis is that the human security concept has a greater chance of being more widely accepted and more effective when based on human rights, and that human rights are more likely to be protected and respected if treated as part of human security. 


Relacja między bezpieczeństwem jednostki a prawami człowieka

Rozszerzenie i pogłębienie bezpieczeństwa wpłynęło na pojawienie się koncepcji, które umożliwiły m.in. powstanie nowych sposobów rozumienia i interpretowania zagrożeń i ryzyka w tej sferze. Bezpieczeństwo jednostki jest jedną z koncepcji, które stają się częścią strategii bezpieczeństwa wielu państw, pomimo wciąż istniejących dylematów, dotyczących zwłaszcza jego praktycznego znaczenia i użyteczności. Niniejszy artykuł bada wzajemne powiązania między bezpieczeństwem jednostki a prawami człowieka, wychodząc od punktu odniesienia, na który oba te pojęcia są ukierunkowane, czyli jednostki. Autorka analizuje z jednej strony miejsce i znaczenie praw człowieka w koncepcji bezpieczeństwa jednostki, co umożliwia jej większą konkretyzację, z drugiej zaś – znaczenie i wpływ, jaki ta koncepcja ma i powinna mieć na promowanie i ochronę praw człowieka. Na tej podstawie stwierdza, że koncepcja bezpieczeństwa ludzkiego ma lepsze szanse na szerszą akceptację i większą skuteczność, gdy opiera się na prawach człowieka, a prawa człowieka mogą być lepiej chronione i przestrzegane, jeśli będą traktowane jak część składowa szeroko pojętego bezpieczeństwa.

Czytaj więcej Następne

Piotr Uhma

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 309-329

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.018.18314

This article discusses the issue of the democratic deficit and the legitimacy of European Union institutions, and, consequently, of the law they create. The text reflects on the EU as a special type of international organization and its related problem of legitimacy. Theoretical issues of the democratic deficit and legitimacy are discussed, enriched with a comparative presentation of the views of two outstanding intellectuals, one from each side of the Atlantic. The following part of the article presents practical attempts to respond to the problem of the democratic deficit and the legitimacy of the EU, undertaken both in the European Parliament and by European institutions and member states, in the form of the recently completed Conference on the Future of Europe (CoFoE).


Legitymizacja demokratyczna Unii Europejskiej i jej prawodawstwa. Wyzwania teoretyczne i przykłady praktyczne

W artykule omówiono kwestię deficytu demokracji i legitymizacji instytucji Unii Europejskiej, a w konsekwencji tworzonego przez nie prawa. Podjęto refleksję nad UE jako szczególnym rodzajem organizacji międzynarodowej i związanym z tym problemem legitymizacji. Autor analizuje teoretyczne zagadnienia deficytu demokracji i legitymizacji, wzbogacone o porównawczą prezentację poglądów dwóch wybitnych intelektualistów pochodzących z obu stron Atlantyku. W ostatniej części artykułu przedstawiono praktyczne próby odpowiedzi na problem deficytu demokracji i legitymizacji UE, podejmowane zarówno w Parlamencie Europejskim, jak i przez instytucje europejskie oraz państwa członkowskie, których elementem była zakończona niedawno Konferencja w sprawie Przyszłości Europy (CoFoE).

Czytaj więcej Następne

Jadwiga Urban‑Kozłowska

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 331-374

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.019.18315

Podstawowym celem niniejszego opracowania jest ustalenie, czy i ewentualnie w jakich przypadkach ochrona środowiska może być uznana za cel uzasadniający udzielanie pomocy inwestycyjnej na rzecz portów lotniczych. Rozważania na ten temat rozpoczną się od przedstawienia zasad badania zgodności pomocy inwestycyjnej na rzecz portów lotniczych z prawem unijnym, przy czym główny nacisk zostanie położony na analizę porównawczą dwóch wydanych przez Komisję Europejską wytycznych precyzujących przesłanki dopuszczalności tego rodzaju pomocy. Następnie zarysowany zostanie rozwój koncepcji ochrony środowiska w unijnym porządku prawnym. Omówione będą także najważniejsze formy oddziaływania portów lotniczych na środowisko, jak również metody pozwalające na zmniejszenie negatywnego wpływu prowadzonej przez nie działalności. W kolejnej części przeprowadzony zostanie przegląd najważniejszych decyzji Komisji dotyczących pomocy państwa na rzecz optymalizacji efektywności środowiskowej portów lotniczych, co pozwoli na sformułowanie wniosków odnoszących się do sposobu oceny takich inwestycji w praktyce. Zasadniczym celem tej części będzie dokonanie krytycznej analizy aktualnego podejścia Komisji do oceny inwestycji prośrodowiskowych w portach lotniczych. Przeprowadzone rozważania zaowocują sformułowaniem dwóch postulatów de lege ferenda. Pierwszy z nich będzie polegał na propozycji dodania w pkt 84 wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz portów lotniczych i przedsiębiorstw lotniczych czwartego celu odnoszącego się do ochrony środowiska. Wskazane zostaną powody, dla których zmiana ta jest uzasadniona. W szczególności stworzy ona właściwą podstawę dla zatwierdzania pomocy państwa o charakterze prośrodowiskowym oraz zwiększy pewność prawa zarówno po stronie podmiotów udzielających pomocy, jak i jej beneficjentów. Odzwierciedli nadto rosnące znaczenie ochrony środowiska w agendzie Unii Europejskiej i będzie sprzyjać osiąganiu założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Dodanie celu ochrony środowiska będzie także służyło urzeczywistnianiu spójności w Unii Europejskiej. Drugi postulat będzie wskazywał na konieczność zmiany sposobu wyliczania dopuszczalnych celów pomocy inwestycyjnej na rzecz portów lotniczych z enumeratywnego na przykładowy. Wykazane zostanie, że ustanowienie jedynie trzech dopuszczalnych celów pomocy inwestycyjnej na rzecz portów lotniczych prowadzi do ograniczenia zakresu zastosowania art. 107 ust. 3 lit. c TFUE, a w rezultacie jest niezgodne z prawem unijnym. 


Environmental protection as an objective justifying investment aid to airports

The goal of this paper is to determine whether and under what circumstances environmental protection can be considered as an objective of common interest justifying investment aid to airports. It begins by presenting the principles for examining the compatibility of investment aid to airports with EU law. In this context, the main focus will be on a comparative analysis of the two guidelines issued by the European Commission on eligibility conditions for such aid. It then outlines the development of the concept of environmental protection in the EU legal order. It also discusses the most important environmental impacts of airports, and methods to reduce the negative effects of their operation. The next section reviews the Commission’s main State Aid decisions on improving the environmental performance of airports, allowing us to draw conclusions on how such investments are assessed in practice. The main goal of this section is to critically examine the Commission’s current approach to assessing pro‑environmental investments at airports.

The analysis leads to the formulation of two postulates of de lege ferenda. The first proposes adding a fourth objective of common interest concerning environmental protection to point 84 of the Guidelines on State Aid to Airports and Airlines. The paper then outlines the reasons for this change, which will, in particular, provide an appropriate legal basis for the approval of pro‑environmental State Aid and enhance legal certainty for both aid providers and beneficiaries. It will also reflect how environmental protection is rising up the agenda of the European Union, and help to achieve the objectives of the European Green Deal. The addition of an environmental objective will also aid EU cohesion. The second postulate indicates the need to change the way in which the eligible objectives of investment aid to airports are set out, from points to exemplary. The paper argues that the inclusion of only three eligible objectives of common interest for investment aid to airports leads to a limitation of the scope of Article 107(3)(c) TFEU; it is therefore incompatible with EU law.

Czytaj więcej Następne

Yulia Volkova

Rocznik Administracji Publicznej, 2023 (9), 2023, s. 375-394

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.23.020.18316

This article examines the regulatory practice and the practice of the ECtHR in ensuring the right to a healthy environment. At the present stage of humankind, the question of understanding a person as part of an ecosystem is increasingly being raised. In this regard, it is important to emphasize that the current state of international legal regulation of environmental relations strongly indicates the need for serious reforms to international environmental law, primarily in terms of increasing the effectiveness of existing mechanisms for environmental cooperation between states and creating new mechanisms for such cooperation.

It has been established that environmental rights are implemented primarily through the formation of international policy and legislation, especially the EU’s strategic position on the environment. This was legally enshrined in the Treaty on the European Community, which declared the EU’s aspirations for a high degree of protection, improving the quality of the environment and people’s standard of living. Over time, this became a starting point for the environmental policy and law of the EU, and then a duty for the implementation of national environmental legislation.

It is indicated that the scientific recognition and normative consolidation of environmental rights in international law are important for the development of international ideological concepts of environmental protection, based on the ideas of solving environmental problems in the interests of the individual and all humankind. This is also salient for the formation of a system of international environmental law.

A striking example of an international treaty that secures environmental human rights is the Convention of the United Nations Economic Commission for Europe on Access to Information, Public Participation in Decision-​Making and Access to Justice on Environmental Issues, adopted on 25 June 1998, in Aarhus, Denmark (the Aarhus Convention). This identified three main types of environmental rights considered as important factors in the development of democracy: public access to environmental information; public participation in the decision-​making process on environmental issues; public access to justice on environmental issues. These rights are implemented primarily through the formation of international environmental policy and international environmental legislation, especially the EU’s strategic position on the environment. This was legally enshrined in the Treaty on the European Community, which declared the EU’s aspirations for a high degree of protection, improving the quality of the environment and people’s standard of living. Over time, it became a starting point for the environmental policy and law of the EU, and then a duty for the implementation of national environmental legislation.


Zapewnienie prawa człowieka do zdrowego środowiska – przepisy normatywne i praktyka

Artykuł analizuje regulacje prawne i praktykę orzeczniczą ETPC dotyczącą zagwarantowania prawa do zdrowego środowiska. Wskazuje się, że na obecnym etapie rozwoju społeczeństw coraz częściej podnosi się kwestię rozumienia jednostki jako części ekosystemu. W związku z tym należy podkreślić, że obecny stan regulacji prawnej międzynarodowych stosunków środowiskowych uwidacznia potrzebę poważnej reformy, przede wszystkim pod względem zwiększenia skuteczności istniejących mechanizmów współpracy środowiskowej państw i stworzenia nowych mechanizmów takiej współpracy.

Realizacja tych praw polega przede wszystkim na kształtowaniu międzynarodowej polityki ochrony środowiska i odpowiedniego ustawodawstwa, a w szczególności na utrzymaniu strategicznej pozycji UE w dziedzinie środowiska, która została prawnie zapisana w Traktacie o Wspólnocie Europejskiej. Chodzi o deklarowaną przez Wspólnotę i chęć dążenia do zwiększenia zakresu ochrony środowiska, poprawy jego jakości i polepszenia standardu życia ludzi. Założenie to było punktem wyjścia do tworzenia polityki środowiskowej i prawa ochrony środowiska UE, a następnie wdrażania krajowego ustawodawstwa środowiskowego w poszczególnych państwach.

Wskazuje się, że naukowe uznanie i normatywna konsolidacja praw środowiskowych w prawie międzynarodowym są ważne dla rozwoju międzynarodowych koncepcji ochrony środowiska, opartych na ideach rozwiązywania problemów środowiskowych w interesie jednostki i całej ludzkości. Jest to również istotne dla tworzenia międzynarodowego systemu prawa ochrony środowiska.

Uderzającym przykładem międzynarodowego traktatu, który zabezpiecza prawa człowieka w zakresie ochrony środowiska, jest Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w kwestiach dotyczących środowiska, przyjęta w dniu 25 czerwca 1998 r. w Aarhus (Dania) (konwencja z Aarhus). Określono w niej trzy główne rodzaje praw środowiskowych uznawanych za ważne czynniki rozwoju demokracji: publiczny dostęp do informacji o środowisku, udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji dotyczących kwestii środowiskowych i publiczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości w kwestiach środowiskowych. Prawa te są wdrażane przede wszystkim poprzez kształtowanie międzynarodowej polityki ochrony środowiska i międzynarodowego prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska, w szczególności poprzez utrzymanie strategicznej pozycji UE w dziedzinie środowiska.

Czytaj więcej Następne

Słowa kluczowe: obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, orzecznictwo, wojewódzkie sądy administracyjne, samorząd gminny, partycypacja w samorządzie terytorialnym, samorząd terytorialny w Polsce, partycypacja obywatelska, referendum lokalne, konsultacje społeczne, budżet obywatelski, samorząd terytorialny, młodzieżowe rady, społeczeństwo obywatelskie, partycypacja obywatelska, m.st. Warszawa, budżet partycypacyjny, budżet obywatelski, Gorlice, obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, samorządowe formy demokracji bezpośredniej, uchwała, prawne ograniczenia instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, faktyczne ograniczenia instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, konsultacje społeczne, polityka samorządowa, zmiany granic, gmina, home office, praca zdalna, praca na odległość, nowelizacja, wady i zalety, spółka cywilna, firma, nazwa fantazyjna, oznaczenie, ochrona prawa do firmy, artykuł, prawo rzymskie, prawo cywilne, prawo administracyjne, znalezienie skarbu, inventio thesauri, doradztwo administracyjne, doradca administracyjny, pełnomocnictwo, pełnomocnik, prawo administracyjne, ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3, pandemia COVID-19, obowiązek szczepień, przepisy specjalne na czas pandemii, bezpieczeństwo chemiczne, Unia Europejska, rozporządzenie REACH, Dobra Praktyka Laboratoryjna, substancje chemiczne, Europejska Agencja Chemikaliów, kultura strategiczna, prezydentura USA, odstraszanie, zimna wojna, Rzecznik Praw Obywatelskich, zasady ogólne, postępowanie kontrolne, spory publicznoprawne, postępowanie administracyjne, klasyfikacja, podmiotowość publicznoprawna, usługi świadczone w ogólnym interesie publicznych, transport publiczny, Karta Praw Podstawowych, bezpieczeństwo jednostki, prawa człowieka, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, legitymacja UE, deficyt demokracji, konferencja w sprawie przyszłości Europy, pomoc państwa, prawo lotnicze, ochrona środowiska, akty soft law, prawo konkurencji Unii Europejskiej, prawa człowieka, zdrowe środowisko, praktyka egzekwowania prawa, regulacje normatywne