Przed nowelizacją ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 2011 r. znacząco utrudniony był pochówek dzieci martwo urodzonych. Przyczyną tego problemu był niejasny stan prawny. Wynikał on z nierelewantnych przepisów dotyczących dokumentacji medycznej i aktów stanu cywilnego, utrudniających pochówek dzieci martwo urodzonych przed 22 tygodniem ciąży. Celem niniejszego opracowania była historyczna i dogmatyczna analiza regulacji administracyjnoprawnej pochówku dziecka utraconego, co pozwoliło na rozstrzygnięcie problemu statusu prawnego nasciturusa w ujęciu przedmiotowym lub podmiotowym w kontekście prawa do grobu. Sformułowano postulaty de lege ferenda w zakresie zmiany zakresu pojęć dotyczących śmierci dziecka poczętego, aby zrealizować dyrektywę spójności polskiego systemu prawnego. Całościowa analiza tworzy podstawę do zaproponowania zmian statusu prawnego nasciturusa przez wprowadzenie definicji dziecka poczętego, a co za tym idzie objęcie wprost ochroną także dziecka martwo urodzonego i instytucji chroniących jego prawa (rozszerzenia zadań kuratora ustanawianego na mocy art. 182 k.r.o.). 

Celem tego opracowania jest wskazanie problemów prawnych związanych ze stosowaniem przez jednostki samorządu terytorialnego przepisów nowej ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów oraz przedstawienie aspektów ekonomicznych i gospodarczych tych zmian. Jednostki samorządu terytorialnego przy wdrażaniu nowych przepisów zmagają się z problemami dotyczącymi ich interpretacji, jak również z dochowaniem wyznaczonych terminów. W artykule przedstawiono gospodarcze aspekty likwidacji prawa użytkowania wieczystego oraz wpływ tej transformacji na procesy gospodarowania nieruchomościami. Analizie poddano doniosłość tych przepisów dla przedsiębiorców jako beneficjentów pomocy publicznej de minimis przy przekształceniu użytkowania wieczystego gruntów we własność. Na przykładzie Gminy Miejskiej Kraków przedstawiono finansowe skutki wdrożenia przepisów ustawy, wskazując na uszczuplenie dochodu generowanego do budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Omówiono zastosowane bonifikaty przy opłacie jednorazowej przy przekształceniu użytkowania wieczystego na własność oraz jej oddziaływanie na budżety jednostek samorządu terytorialnego. 

Artykuł dotyczy ustawodawstwa regulującego ubieganie się przez cudzoziemców z państw spoza Unii Europejskiej (z państw trzecich) o zezwolenie na wykonywanie pracy w Polsce. Jego celem jest ustalenie, czy zadania, które postawił przed sobą ustawodawca, tj. ujednolicenie i uproszczenie przepisów oraz usprawnienie wydawania cudzoziemcom zezwoleń na pracę zarobkową, zostały zrealizowane. W związku z tym opisano ułatwienia, ale i administracyjno-prawne bariery, na jakie napotykają cudzoziemcy z państw trzecich, którzy chcą pracować w Polsce. Przeanalizowano m.in. procedury uzyskiwania przez cudzoziemców z państw trzecich jednolitego zezwolenia na pobyt i pracę, zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na pracę sezonową oraz zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej. 

W artykule podjęto zagadnienie ustroju prawnego stolic państw Europy Wschodniej – Mińska, Kijowa i Kiszyniowa. W kolejnych częściach artykułu omówiono podstawy systemu samorządu lokalnego Białorusi, Ukrainy i Mołdawii, najważniejsze akty prawne dotyczące ich stolic oraz zaprezentowano główne wnioski. Wskazano na istotne różnice w ustroju poszczególnych miast oraz słabości. W przypadku Mińska jest to potrzeba wprowadzenia nowego systemu samorządowego w skali kraju, zaś w przypadku Kijowa i Kiszyniowa – optymalizacja i wzmocnienie samorządu miejskiego.

Artykuł przedstawia wątpliwości prawne związane z funkcjonowaniem aparatu pomocniczego sejmików województw – kancelarii i biur sejmików, okazuje się bowiem, że praktyki polskich regionów w tym zakresie nie zawsze są zgodne z ustawą o samorządzie województwa. Co więcej, niejasne regulacje dotyczące zwierzchnictwa nad kancelariami sejmików mogą skutkować zachwianiem równowagi między organami uchwałodawczymi a wykonawczymi samorządów województw. Podstawę analizy prawno-instytucjonalnej stanowią: ustawodawstwo, orzecznictwo oraz literatura przedmiotu, a przede wszystkim akty prawa miejscowego i kierownictwa wewnętrznego – statuty województw oraz regulaminy organizacyjne urzędów marszałkowskich. Autor przedstawia w zakończeniu postulaty de lege ferenda.

Obecnie często wzywa się sądy administracyjne oraz trybunały konstytucyjne do stosowania prawa międzynarodowego. Wykonując to zdanie, balansują one na cienkiej granicy, szukając równowagi pomiędzy prawem i politykami krajowymi a prawem międzynarodowym, którego źródłem bywają orzeczenia trybunałów międzynarodowych takich jak Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości. Taka sytuacja często pojawia się w przypadku sądów państw członkowskich UE, do czego dochodzi jeszcze „zeuropeizowane” prawo międzynarodowe tworzone przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejski Trybunału Praw Człowieka. W artykule przeanalizowano wyzwania stające przed trybunałami konstytucyjnymi i sądami administracyjnymi w państwach członkowskich UE, które muszą stosować publiczne prawo międzynarodowe, międzynarodowe prawo praw człowieka oraz międzynarodowe prawo prywatne. Omawiając każdy z tych obszarów, autor przywołuje rzeczywiste i hipotetyczne przykłady jak też studia przypadków, podkreślając potencjalne obszary sporne oraz miejsca konwergencji w orzecznictwie. Wykorzystując swoje ustalenia, kreśli „mapę drogową” dla sędziów w państwach członkowskich UE, która ma im pomóc w manewrowaniu na międzynarodowych wodach prawnych i w wysiłkach zmierzających do zapewnienia jak najwłaściwszej równowagi pomiędzy prawem krajowym, przepisami unijnymi oraz decyzjami odpowiednich trybunałów regionalnych i międzynarodowych. 

W niniejszym opracowaniu omówiona została istota, cel i przedmiot europejskiego nakazu dochodzeniowego, poruszono również zagadnienia związane z wydaniem nakazu oraz jego przekazaniem państwu wykonującemu. W artykule przedstawiono genezę tego instrumentu oraz porównanie do dotychczasowych uregulowań dotyczących współpracy w sprawach karnych w Unii Europejskiej w zakresie transgranicznego gromadzenia materiału dowodowego. Autorka poświęciła także uwagę problemom praktycznym związanym z wydaniem europejskiego nakazu dochodzeniowego w toku postępowania przygotowawczego.

Przedmiotem rozważań w niniejszym opracowaniu jest analiza instytucji procesowych zawartych w Księdze III – a w niezbędnym zakresie również w Księdze I – ReNEUAL Modelu kodeksu postępowania administracyjnego Unii Europejskiej. Celem analizy będzie ukazanie minimalnych standardów postępowania administracyjnego w państwach członkowskich UE. Standardy te zostaną zobrazowane według kryteriów składających się na pojęcie sprawiedliwości proceduralnej formułowanej w aktach prawa europejskiego. Według orzecznictwa TSUE oraz doktryny europejskiego prawa administracyjnego standardy postępowania prawa europejskiego wyrażone są w zasadach prawa takich jak m.in. zasada partycypacji, wymóg uzasadniania aktu administracyjnego czy prawo do wglądu w akta sprawy administracyjnej. W preambule zasad modelowych Księgi I ReNEUAL wskazano, że władze publiczne powinny mieć na względzie skuteczność (ang. efficiency), efektywność (ang. effectivenes) i zorientowanie na służbę publiczną (ang. service orientation). Cała Księga III służy urzeczywistnianiu podstawowego prawa do dobrej administracji w zakresie przygotowania decyzji w sprawach indywidualnych. Z perspektywy polskiego krajowego porządku prawnego Model jest w przypadku wielu rozwiązań innowacyjny. W zakresie instytucji związanych z wszczęciem postępowania szczególne znaczenie posiadają rozwiązania takie jak obowiązek wskazania przez organ już w zawiadomieniu stron o wszczęciu postępowania z urzędu  dostępnych środków odwoławczych (art. III-5 ust. 3), a także możliwość wydania przez organ opinii na temat informacji, które mają być dostarczone przez wnioskodawcę (art. III-13 ust. 2). Z punktu widzenia efektywnego wszczynania postępowań administracyjnych nowatorski charakter ma niewątpliwie dopuszczalność odrzucania bezcelowych lub oczywiście bezzasadnych wniosków (art. III-6 ust. 3). Natomiast w obszarze gromadzenia informacji nowatorskim rozwiązaniem jest przyjęcie w ramach regulacji ogólnej Modelu możliwości przeprowadzania inspekcji (art. III-16 i n.). Na etapie wydania decyzji administracyjnej istotne znaczenie ma ujęcie expressis verbis wymogu  uzasadnienia decyzji w sposób jasny, prosty i zrozumiały, a także pouczenie w decyzji (nieostatecznej) o możliwości zaskarżenia decyzji nie tylko w trybie administracyjnym, ale i sądowym oraz do Rzecznika Praw Obywatelskich. Opracowanie ReNEUAL jest niewątpliwym efektem konwergencji nie tylko samych rozwiązań prawnych państw członkowskich UE w płaszczyźnie administracyjnego prawa procesowego, ale również – a może nade wszystko – europejskiej myśli administracyjnoprawnej. Jego opublikowanie może otworzyć drogę do przenikania poszczególnych instytucji do krajowych regulacji postępowania administracyjnego. Z pewnością opracowanie Modelu wpłynęło też na treść projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie otwartej, efektywnej i niezależnej administracji europejskiej, stanowiącego załącznik do projektu rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 9 czerwca 2016 r. 

Konwergencja administracyjna stanowi jeden z kluczowych kierunków dalszego rozwoju polityki oraz administracji publicznej w państwach niebędących członkami Unii Europejskiej, lecz należących do Rady Europy, w tym na Ukrainie. W preambule umowy stowarzyszeniowej pomiędzy Unią Europejską i jej państwami członkowskimi oraz Ukrainą, która weszła w życie 1 września 2017 r., wśród wartości współdzielonych przez Unię Europejską i Ukrainę wymienia się dobre rządzenie. Logiczną konsekwencją takich działań jest zbliżenie ukraińskiej krajowej administracji publicznej do standardów europejskich. Wiele z tych standardów wprowadzono już do ukraińskiego prawa i praktyki administracyjnej. Przyjęto nowe ustawy o służbie cywilnej, dostępie do informacji publicznej, ochronie danych oraz, częściowo, decentralizacji administracji publicznej. Poza kolejnymi reformami organizacyjnymi zakończenie wysiłków decentralizacyjnych wymaga jednak dokonania znacznych zmian w ukraińskiej konstytucji. Model takiej reformy administracyjnej jest nadal omawiany, a pod uwagę bierze się głównie model francuski i polski. Jednocześnie dopracowywana jest kluczowa ustawa regulująca działalność administracji publicznej – kodeks postępowania administracyjnego, który może zostać przyjęty do końca bieżącego roku. 

Stworzony w Unii Europejskiej system koordynacji krajowych przepisów zabezpieczenia społecznego jest gwarantem bezpieczeństwa ubezpieczeniowego osób migrujących. Są jednak obszary, które nie zostały objęte systemem koordynacji, a które dopiero odkrywa praktyka. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na jedną z procedur, której konsekwencje nie są objęte systemem unijnej koordynacji. Potocznie nazywana „poświadczeniem życia” ma istotne znaczenie dla instytucji zabezpieczenia społecznego każdego państwa członkowskiego, ponieważ rodzi negatywne skutki finansowe po stronie instytucji zabezpieczenia społecznego.

Celem opracowania jest analiza bezpieczeństwa informacji w samorządzie terytorialnym w świetle nowych uregulowań prawnych Unii Europejskiej (RODO). Zmiany w systemie ochrony danych osobowych zakładają centralizację wybranych aspektów przetwarzania i raportowania błędów do centralnych organów nadzorczych. Jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego uzyskują samodzielność w doborze środków bezpieczeństwa danych osobowych oraz metodyce przeprowadzania analizy ryzyka. Nowe uregulowania prawne stanowią istotne wyzwanie dla jednostek samorządu terytorialnego. Oprócz zastosowania adekwatnych mechanizmów organizacyjnych i technicznych w zakresie ochrony danych osobowych muszą one także zapewnić właściwy proces podnoszenia kwalifikacji pracowników w tym zakresie. 

W historii Polski fale przybywających migrantów wzmacniały potencjał państwa (XVI w.). W XIX i XX w. emigracje Polaków (w tym także narodowości żydowskiej) wpływały negatywnie na sytuację polityczną i gospodarczą Polski. Jednak problem migrantów, który wystąpił po 2015 r., stanowi zupełnie nowe doświadczenie. Polska administracja działa w sprawach migrantów na podstawie regulacji prawnych, które są racjonalne i spójne. Umożliwiają one zastosowanie standardów UE w Rzeczpospolitej Polskiej. Sytuację migrantów w Polsce i stosunek Polaków do nich określa jednak w największym stopniu polityka rządzącej partii (Prawo i Sprawiedliwość). Cechuje ją ksenofobia, która uniemożliwia racjonalne rozwiązanie problemów. W dodatku politycy tej partii często wyolbrzymiają problem migrantów dla osiągnięcia doraźnych korzyści (np. wyborczych).

W każdym rozwiniętym systemie społecznym jednym z najważniejszym wskaźników ogólnego statusu i pozycji społecznej osób starszych jest zapobieganie dyskryminacji i krzywdzeniu tej defaworyzowanej grupy. W konkretnych okolicznościach środowiska społecznego pozycja osób starszych jest w dużej mierze determinowana ich warunkami bytowymi, statusem niepracującego (emeryta) oraz faktem, że mogą być one postrzegane jako ekonomiczny, emocjonalny i społeczny ciężar dla młodszych pokoleń. Faktem jest jednak, że wszystkie aktywne (obecnie zatrudnione) osoby w końcu staną się kiedyś członkami populacji nieaktywnej (zostaną emerytami). Osoby starsze wniosły już swój wkład w społeczeństwo i postęp społeczny, co sprawia, że mają prawo oczekiwać wsparcia i ochrony ze strony społeczeństwa w „trzecim” i „czwartym” okresie życia.  Jeśli młodzi mają moc podejmowania decyzji i przewodzenia społeczeństwu, mogą również wywrzeć znaczący wpływ na pozycję społeczną oraz jakość życia osób starszych, a tym samym na polepszenie jakości swej własnej przyszłości. Zazwyczaj podaje się, że liczba osób starszych będących ofiarami nadużyć jest bardzo wysoka i trudna do określenia. Ryzyko wiktymizacji zależy od osobistych predyspozycji powiązanych z końcem procesów fizycznych w ludzkim ciele oraz psychologicznymi zmianami dotykającymi osoby starsze w „trzecim wieku”. Autorzy niniejszego artykułu badają trendy regulacyjne dotyczące omawianego obszaru w dokumentach prawnych niektórych organizacji o charakterze międzynarodowym i regionalnym (ONZ, UE, KE), które służą jako dobre przykłady zajmowania się problemami socjalnymi dotyczącymi osób starszych.

Podczas kontynuowania przez Ukrainę procesu decentralizacji niewątpliwie można spodziewać się wystąpienia problemów w relacjach rządu centralnego w Kijowie i lokalnych rad sołeckich, które otrzymują pewne uprawnienia. Napięcia takie mogą poważnie oddziaływać na powodzenie omawianego procesu oraz rodzić niechęć wobec rządu centralnego. Badania wskazują, że model rozwiązywania konfliktów politycznych oraz metody i procesy nakierowane na ułatwianie pokojowego zakończenia sporów i działań odwetowych istnieją w wielu krajach. Przykładowo w Chinach istotne jest, by rozwiązanie stanowiło wygraną dla obu stron, czyli aby obie zyskały coś na rozstrzygnięciu sporu. Udany model rozstrzygania sporów polega na wykorzystaniu przeszkolonych i zachowujących neutralność mediatorów Urzędu ds. Mediacji lub podobnego organu. W niniejszym artykule zaleca się dalsze badania dotyczące Urzędu ds. Mediacji jako jednej z organizacji prowadzących mediacje na Ukrainie.

Artykuł opisuje proces kilkuletnich reform samorządu terytorialnego na Ukrainie zapoczątkowanych w 2015 r. oraz jego rezultaty. Podstawowe założenia tych reform to decentralizacja, wyposażenie wspólnot lokalnych w instrumenty demokracji lokalnej, zagwarantowanie niedrogich oraz dobrej jakości usług publicznych. Proces reform jest intensywny. W podsumowaniu artykułu ukazano problemy pojawiające się przy wprowadzaniu reformy, które trzeba jeszcze rozwiązać.

Wraz z upadkiem Związku Radzieckiego w 1992 r. różne kraje znajdujące się w strefie sowieckich wpływów musiały na nowo określić struktury zapewniające rządzenie. W przypadku niektórych z nich brak historycznych związków z zachodnioeuropejskimi wartościami doprowadził do endemicznej korupcji, charakteryzującej się łapówkarstwem, sprzeniewierzaniem środków finansowych, a czasem nawet zabójstwami. Istnieją mimo to przykłady sytuacji, gdy rządy i społeczeństwa z powodzeniem doprowadziły do zmniejszenia poziomu korupcji, zwłaszcza w sferze politycznej. W artykule opisano przeprowadzone badania dotyczące sposobów rozwiązywania problemów korupcji endemicznej w Chinach, Singapurze, Nowej Zelandii, Szwecji i w innych krajach. Ujawniono pewne podobieństwa między nimi, w tym praworządność, zniesienie immunitetu politycznego oraz pewność kary, które służą jako kontekst niwelowania i rozwiązywania problemu trwałej korupcji trapiącego wiele państw, zwłaszcza postsowieckich. 

W celu właściwej redystrybucji środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej państwa członkowskie muszą przestrzegać określonych zasad. Każde państwo członkowskie zobowiązane jest do wyznaczenia dla każdego utworzonego programu operacyjnego instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie i certyfikację oraz funkcjonalnie niezależnej instytucji audytowej. Instytucja audytowa powoływana jest na podstawie obowiązujących przepisów. Jej rola, obowiązki i funkcje powinny być wyraźnie określone. Kwestię nadrzędną stanowi niezależność instytucji audytowej, która oznacza, że nie występują warunki ograniczające możliwość pełnienia przez tę instytucję obowiązków w sposób bezstronny. Na wszystkich etapach instytucja audytowa powinna gwarantować wykonywanie swoich zadań w sposób niezależny i obiektywny oraz bez konfliktu interesów. Zarówno umiejscowienie pod względem organizacyjnym, jak i status instytucji audytowej mogą stanowić w praktyce utrudnienie bądź ograniczenie zakresu działania, w szczególności gdy instytucja ta jest częścią tego samego podmiotu publicznego co podmioty objęte audytem. Nikt nie może bowiem ingerować w określanie zakresu działań audytowych, pracę ani w przekazywanie wyników przez instytucję audytową.