Umiejętność mówienia w języku obcym wydaje się świadczyć o umiejętności posługiwania się tym językiem. To właśnie działanie językowe odzwierciedla osobowość mówiącego, jego sposób rozumowania i ogólną wiedzę o świecie. Mówienie w języku obcym jest zatem oczywistym celem większości uczących się i nauczających. Cel ten jest jednak trudny do osiągnięcia między innymi dlatego, że wymaga opanowania bardzo wielu umiejętności cząstkowych (subskills), które w rezultacie składają się na kompetencje uczącego się w zakresie umiejętności mówienia.

Pomysł na zajęcia, które omawiam w niniejszym artykule, narodził się w dość nietypowej sytuacji. Z racji zainteresowań połowę wolnego od obowiązków czasu spędzam w ciemnościach sal kinowych. Idąc na premierę, zawsze staram się być w kinie na kilka minut przed rozpoczęciem seansu. Oglądanie reklam i zapowiedzi nowych filmów tuż przed główną projekcją były zawsze dla mnie częścią rytuału zwanego chodzeniem do kina. Kiedy już uda mi się odnaleźć swój fotel i wygodnie w nim usiąść, z niecierpliwością oczekuję chwili, kiedy zgasną światła i rozpocznie się projekcja. Niestety, właśnie wtedy pojawia się większość spóźnialskich, wykorzystujących swoje nowoczesne komórki do znalezienia swojego miejsca w rzędzie. Zwiastuny nowych filmów przenikają po ekranie, a ja, niczym na zawodach gimnastyki akrobatycznej, wstaję i siadam, i znów wstaję, i znów siadam, aby przepuścić zagubionych. Przy okazji na moich kolanach i pod stopami ląduje połowa popcornu wnoszonego przez współczesnych kinomanów. I właśnie przy okazji jednej z takich wizyt w kinie narodził się pomysł, którym pragnę się podzielić. Otóż poskromiwszy złość zmieszaną z irytacją, zadałem sobie pytanie: Czy tak lekceważony zwiastun (czyli tzw. trailer) mogę wykorzystać w sali lekcyjnej? Na odpowiedź potrzebowałem kilku sekund. Na pytanie: JAK wykorzystać?, potrzebowałem już niestety kilku godzin.

W niniejszym artykule chciałabym przedstawić propozycję pracy z tekstem, traktowaną jako ćwiczenie rozwijające sprawność rozumienia.
Nauczanie języka, mające na względzie priorytet komunikatywności, jest dla nauczyciela zadaniem trudnym i zarazem łatwym. Trudnym dlatego, że wymaga większego przygotowania zarówno pod kątem wymagań językowych (dobór odpowiedniego tekstu autentycznego), jak i metodologii. Łatwym, ponieważ to student przyjmuje na siebie część odpowiedzialności za uczenie się, uzyskując większą samodzielność w procesie przyswajania materiału. Podczas słuchania czy czytania nie rozwija wyłącznie umiejętności rozumienia. Percepcja tekstu tworzy w jego umyśle pewne prowizoryczne reguły, uproszczone, ale wystarczające do zbudowania pierwotnej bazy języka umożliwiającej komunikację. Na poziomie podświadomym, obserwując mechanizmy i regularności form, rozwija również zdolności produktywne. Tymczasem nauczyciel, skupiony na ćwiczeniach gramatycznych, leksykalnych czy fonologicznych, nie pomija zarazem natury języka, którą jest tekst, a nie pojedyncze zdania, występujące na ogół w ćwiczeniach. Nie mogąc nauczyć całej gramatyki, całego słownictwa ani całej fonologii, kieruje uwagę na ćwiczenie analitycznych kompetencji studentów. Oczywiście żadne działanie o charakterze analizy językowej nie powinno być przeprowadzane na tekście, który wcześniej nie byłby wykorzystany jako autentyczny tekst do słuchania. Nie należy również prosić studentów o skoncentrowanie się na formach językowych, jeśli nie uzyskali wcześniej globalnego rozumienia analizowanego tekstu.
 

W letnim semestrze 2005 roku przeprowadziłam ze studentami filozofii ćwiczenia z tłumaczenia wybranych wierszy z niemieckiej „poezji konkretnej” (niem. konkrete Poesie) na język polski. Wykonanie poprawne zadania miało stanowić podstawę do zaliczenia lektoratu przed końcowym egzaminem po kursie trwającym 120 godz. na poziomie A2/B1. Jako materiał posłużyły utwory Volkera Erhardta, Rudolfa Otto Wiemera, Theo Weinobsta, Josefa Redinga, Inge Meidinger-Geise i innych.
Poezja konkretna jako zjawisko literackie przeżywała swój rozkwit w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego wieku we wszystkich językach. Istotę jej stanowi użycie fonetycznych, wizualnych i akustycznych wymiarów języka jako środka ekspresji literackiej. Wiersz staje się nie tylko utworem literac-kim, lecz także obrazem, rysunkiem, dziełem artystycznie interdyscyplinarnym. Utwory poezji konkretnej to swego rodzaju koncepty graficzno-semantyczne wzbudzające zazwyczaj swoją formą zainteresowanie studentów.
Atrakcyjność formalna utworów została niniejszym wykorzystana do celów dydaktycznych i potraktowana jako materiał do ćwiczeń mających nie tylko wzbogacić słownictwo, zinterpretować tekst, lecz także zapoznać z pewnym zjawiskiem literackim.

Celem artykułu jest przedstawienie kilku wskazówek dla nauczycieli języków obcych, którzy często stają przed dylematem, w jaki sposób prowadzić interesująco zajęcia ze specjalistycznego języka obcego ze studentami uczelni wyższych. Na przykładzie biznesowego języka angielskiego analizuję kilka pomysłów dotyczących urozmaicania takich zajęć. Wszystkie sugerowane metody poparte są przykładami, które zostały użyte przez autora podczas zajęć z Business English w Instytucie Ekonomii i Zarządzania na Uniwersytecie Jagiellońskim.
 

Istnieje przekonanie, że w nauczaniu jakiegokolwiek języka obcego należy głównie skoncentrować się na przygotowaniu studenta do płynnej komunikacji, zwłaszcza w sprawach życia codziennego. Taką potrzebę wyraża też większość uczących się. A więc liczy się przede wszystkim cel pragmatyczny. Jest w tym sporo racji, ale czy cały pragmatyzm zasadza się li tylko na komunikatywności, a jeśli już – to na jakim poziomie? Co z rosnącym gronem studentów chętnych do kontynuacji swoich studiów kierunkowych w ramach studiów doktoranckich? Czy w pracy na lektoratach nie należałoby położyć większego nacisku na umiejętność rozumienia tekstu pisanego? To przecież umożliwiłoby swobodniejsze korzystanie z obcojęzycznych materiałów źródłowych, a takie – jak wiadomo – było w dużym stopniu uzasadnienie dla istnienia lektoratów na studiach.
 

Praca z tekstem specjalistycznym stanowi nieodłączny element zajęć językowych prowadzonych na uczelni. Studenci matematyki oczekują, że nauczymy ich wyrażania w językach obcych pojęć matematycznych, socjologowie – analizy przeprowadzanych ankiet, a biolodzy – wyrażeń z zakresu inżynierii genetycznej. Zadanie, któremu musimy sprostać, nie jest łatwe, ale przyniesiony na zajęcia tekst specjalistyczny nieodmiennie wywołuje błysk zainteresowania w oku studentów, czekających tylko na odejście od monotonii podręcznika.
Celem ćwiczeń opisanych w tym artykule jest pogłębienie znajomości słownictwa z danej dziedziny i ćwiczenie tłumaczenia z języka angielskiego na język polski tekstów specjalistycznych. Poziom grup może się wahać od B1 do B2.
Niewątpliwie gwarancją sukcesu jest dokonanie właściwego wyboru tekstu. Powinien on być zgodny z zainteresowaniami studentów i poziomem znajomości języka. Nie może być również zbyt długi, ponieważ nie możemy poświęcić pracy z tekstem specjalistycznym zbyt wielu godzin w semestrze.
 

Uczę już od ponad 10 lat języka niemieckiego i z moich obserwacji wynika, że czynnikiem najbardziej ograniczającym nauczyciela języka obcego w jego pracy jest czas. My, nauczyciele, rzadko mamy tyle czasu, aby przećwiczyć z każdym uczącym się w grupie wszystkie sprawności potrzebne do osiągnięcia danego poziomu i wyeliminować wszystkie błędy. Moim zdaniem konieczne jest więc na kursach ograniczonych czasowo, a takie właśnie prowadzimy ze studentami, położenie większego akcentu na sprawności przydatne w życiu, a nie na samą gramatykę, a więc na ćwiczenie czytania, pisania, słuchania i mówienia. Sprawność mówienia wydaje mi się szczególnie istotna. W życiu codziennym bowiem, w sytuacji kontaktu z obcokrajowcami posługującymi się danym językiem, okazuje się zawsze sprawnością najważniejszą, a przełamanie oporów w mówieniu jest dla większości ludzi najtrudniejsze. Dlatego staram się jako nauczyciel języka obcego wpleść w każdą jednostkę lekcyjną element rozmowy, by, mówiąc kolokwialnie, „rozgadać” studentów/słuchaczy. Wydaje mi się to bardziej istotne niż ćwiczenie struktur gramatycznych w wyrwanych z kontekstu, niepowiązanych z sobą zdaniach. Nauka gramatyki danego języka jest oczywiście bardzo ważna, ale nie może stać się dla nauczyciela celem nadrzędnym.

Wśród nowoczesnych metod dydaktycznych wyróżnia się jako priorytetowe metody aktywne, polegające na zwiększeniu czynnego udziału uczących się w zajęciach dydaktycznych i ograniczające rolę nauczyciela do pomagania im w realizacji celów kształcenia i kontroli postępów. Nauka języka obcego to ciągłe poszukiwanie sposobów wymiany myśli w procesie komunikowania się.
Jako jeden z trendów metodycznych w aktywnym nauczaniu języka obcego uznaje się gry i zabawy dydaktyczne. Spełniają one w równej mierze założenia metodyczno-programowe, polegające na użyciu metody komunikacyjnej, której celem jest rozwiązanie umiejętności osiągania przez uczniów kompetencji komunikacyjnej, a więc wymiana informacji, wyrażania uczuć i emocji w kontaktach ze światem zewnętrznym.