W artykule staram się pokazać, że w estetyce Eduarda Hanslicka, zwykle błędnie odczytywanej jako skrajny formalizm pozbawiony jakiegokolwiek pozytywnego opisu emocji w muzyce, implicite zawarty jest „ulepszony formalizm”. Przedstawiam „ulepszony formalizm” w jego dzisiejszych wersjach (Davies, Kivy), badam jego wspólne cechy z podejściem Hanslicka i na koniec wyjaśniam, dlaczego koncepcja własności ekspresywnych jako inherentnych własności struktury muzycznej została przez Hanslicka ostatecznie porzucona.

W naszym ogólnym obrazie świata występuje sprzeczność generowana przez zasadę przyczynowości i metafizyczną wykładnię twierdzenia, że jesteśmy niezależnymi sprawcami naszych działań. W artykule rozważam różne sposoby usunięcia tej sprzeczności. Sposób, który uważam za najlepszy, wymaga jednak rozwiązania pewnego problemu. Mianowicie należy opisać relację między treściami myśli a aktami myślenia, wśród nich – między treściami racji dla decyzji a aktami decydowania. To jest trudny problem, lecz problemy stwarzane przez inne sposoby usunięcia wspomnianej sprzeczności są jeszcze trudniejsze.

W artykule podejmuję dyskusję z propozycjami translatorskimi Wawrzyńca Rymkiewicza zamieszczonymi w jego książce Formy istnienia. Dotyczą one Sein und Zeit Martina Heideggera i odchodzą od polskiej tradycji tłumaczenia Heideggera. Das Sein Rymkiewicz proponuje przełożyć jako „istnienie” (a nie „bycie”), zaś das Dasein jako „przebywanie”. Autor Form istnienia nie uzasadnia wprawdzie swoich decyzji, ale przedstawia rozbudowaną interpretację dzieła Heideggera w nowej terminologii. Wobec tego moim zadaniem jest zbadanie, jaką wykładnię forsuje Rymkiewicz za pomocą odmiennych słów. Argumentuję, że interpretacja ta nie trafia w zamysł Heideggera. Rymkiewicz bardzo mocno akcentuje fenomenologiczną stronę projektu Heideggera, zapoznając jej hermeneutyczny komponent. W konsekwencji traktuje istnienie jako dane, co jest być może fenomenologicznie uzasadnione, ale zupełnie nie trafia w pomyślane po Heideggerowsku das Sein. To jest podstawowy zarzut przeciwko terminowi „istnienie”. Ponadto pokazuję niekonsekwencję tych propozycji ujawniających się na innych poziomach tekstu Heideggera.

Celem artykułu jest analiza możliwego doświadczenia w Psychologii z empirycznego punktu widzenia Franza Brentany. Analityczne i całościowe zbadanie możliwych przeżyć psychicznych pozwala dostrzec w empirycznie zorientowanej psychologii założenie transcendentalne. Dwuznaczność Brentanowskiego projektu najpełniej daje o sobie znać w problematyce podmiotowości: jej ujęcie jest empiryczne (podmiot jako taka a nie inna wiązka intencjonalna lub podmiotowość jako punkt na mapie możliwych odniesień) oraz transcendentalne (podmiot jako warunek każdej wiązki intencjonalnej lub podmiotowość jako umożliwiająca nakreślenie mapy doświadczenia). Ani sformułowanie, ani rozwiązanie tej dwuznaczności nie znajduje się na kartach summy filozoficznej młodego Brentany, ale pozostaje w rękach czytelnika korzystającego z narzędzi Psychologii.

Kwestia ujęcia relacji między ludzkim ciałem, jego fizjologicznym podłożem, a sferą życia psychicznego człowieka od stuleci była przedmiotem zażartych dysput filozoficznych. We współczesnej psychiatrii i psychoterapii przybrała ona postać sporu wokół tego, w jakim stopniu sfera ludzkiego życia psychicznego jest autonomiczna, w jakim zaś jest zdeterminowana przez fizjologiczne podłoże ludzkiego ciała. Spór ten ma nie tylko ściśle antropologiczny wymiar, ale dotyczy zarazem kwestii obrania przez psychiatrę odpowiedniej metody terapii pacjenta. W artykule przedstawiam stanowisko, jakie zajął w tej kwestii Roman Markuszewicz, wybitny polski psychiatra o orientacji psychoanalitycznej, działający w okresie międzywojnia. Podkreślam zarówno jego krytycyzm wobec tradycyjnych form terapii „przez wiarę”, jak i wobec orientacji deterministycznej, stawiającej na psychochirurgię i farmakoterapię. W artykule przytaczam jego podstawowe zarzuty przeciwko tym obu formom terapii oraz argumenty na rzecz efektywności Freudowskiego modelu terapii, opartego na dialogu z pacjentem i dążeniu do zmiany jego samowiedzy.

Typologia ruchów rewitalizacyjnych wciąż stanowi nierozwiązany problem w literaturze przedmiotu. Niniejszy artykuł prezentuje krytyczną analizę ujęć irredentyzmu i antynomicznych wobec niego typów idealnych. Omówienie każdej propozycji teoretycznej zawiera jej opis, interpretację i krytykę. Te, których słabości dowiedziono, zostały zastąpione nowymi, autorskimi podejściami. Nowe typy irredentyzmu i kontrirredentyzmu sformułowano według homogenicznego zestawu kryteriów kierunku i stopnia waloryzacji ojczyzny. Składają się one na typologię stanowiącą użyteczne narzędzie do opisywania myśli politycznej populacji znajdujących się pod wpływem globalizacji w zakresie ich postaw wobec ojczyzny. Empiryczna weryfikacja efektywności typologii jawi się jako interesujące wyzwanie dla badaczy współczesnej myśli politycznej. Warto to ujęcie jednak krytykować, modyfikować czy uzupełniać, ponieważ zaproponowane typy nie są ostateczne. Krytyczna dyskusja na temat ich znaczeń może przyczynić się do rozwoju wiedzy na temat rzeczywistości politycznej.