FAQ

Zagadka podmiotowości w psychologii opisowej Franza Brentany

Data publikacji: 2017

Principia, 2016, Tom 63, s. 131-162

https://doi.org/10.4467/20843887PI.16.006.7645

Autorzy

Kamil Moroz
Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński (Kraków, Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4789-3451 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Zagadka podmiotowości w psychologii opisowej Franza Brentany

Abstrakt

The problem of subjectivity in Franz Brentano’s descriptive psychology

The aim of this article is to analyse possible experience in Franz Brentano’s Psychology from an Empirical Standpoint. The analytical and integral study of possible mental experiences allows us to discern a transcendental premise in empirically orientated psychology. The ambiguity of Brentano’s project is most fully manifest in the problem of subjectivity: it is approached from an empirical (the subject as such and not some other intentional bundle or subjectivity as a point on the map of possible references) and transcendental perspective (the subject as a condition of every intentional bundle or subjectivity as enabling the map of experience to be drawn). We find neither a formulation nor a solution to this ambiguity on the pages of the young Brentano’s philosophical treatise: they remain in the hands of the reader drawing on the tools of his Psychology.

Keywords: empirical psychology, transcendentalism, subjectivity, Franz Brentano

Zagadka podmiotowości w psychologii opisowej Franza Brentany

Celem artykułu jest analiza możliwego doświadczenia w Psychologii z empirycznego punktu widzenia Franza Brentany. Analityczne i całościowe zbadanie możliwych przeżyć psychicznych pozwala dostrzec w empirycznie zorientowanej psychologii założenie transcendentalne. Dwuznaczność Brentanowskiego projektu najpełniej daje o sobie znać w problematyce podmiotowości: jej ujęcie jest empiryczne (podmiot jako taka a nie inna wiązka intencjonalna lub podmiotowość jako punkt na mapie możliwych odniesień) oraz transcendentalne (podmiot jako warunek każdej wiązki intencjonalnej lub podmiotowość jako umożliwiająca nakreślenie mapy doświadczenia). Ani sformułowanie, ani rozwiązanie tej dwuznaczności nie znajduje się na kartach summy filozoficznej młodego Brentany, ale pozostaje w rękach czytelnika korzystającego z narzędzi Psychologii.

Bibliografia

Arystoteles, Metafizyka, przeł. Kazimierz Leśniak, w: Dzieła wszystkie, t. 2, PWN, Warszawa 1992.

Brentano, Franz, Deskriptive Psychologie, red. Roderick M. Chisholm, Wilhelm Baumgartner, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1982.

Brentano, Franz, O pojęciu prawdy, przeł. Janusz Sidorek, „Principia” 1997, t. XVIII-XIX, s. 49–70.

Brentano, Franz, O źródle poznania moralnego, przeł. Czesław Porębski, PWN, Warszawa 1989.

Brentano, Franz, Psychologia z empirycznego punktu widzenia, przeł. Włodzimierz Galewicz, PIW, Warszawa 1999.

The Cambridge Companion to Brentano, red. Dale Jacquette, Cambridge University Press, Cambridge 2004.

Chisholm, Roderick M., Brentano and Intrinsic Value, Cambridge University Press, Cambridge 1986.

Chrudzimski, Arkadiusz, Intentionalitätstheorie beim frühen Brentano, Springer, Dordrecht 2001.

Chrudzimski, Arkadiusz, Psychologia jako podstawa filozofii. Szaleństwo czy metoda? w: Filozofia 2.0. Paradygmaty i instytucje, red. Maciej Soin, Przemysław Parszutowicz, IFiS PAN, Warszawa 2015, s. 127–146.

Courtin, Jean-François, La cause de la phénoménologie, Presses universitaires de France, Paris 2007.

Frank, Manfred, Świadomość siebie i poznanie siebie, przeł. Zbigniew Zwoliński, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.

Galewicz, Włodzimierz, Prawda i dobro w filozofii Franciszka Brentany, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 1984, t. 30, s. 115–131.

Hume, David, Traktat o naturze ludzkiej, t. 1, przeł. Czesław Znamierowski, PWN, Warszawa 1963.

Husserl, Edmund, Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna, przeł. Sławomira Walczewska, Wydawnictwo Rolewski, Toruń 1999.

Husserl, Edmund, Phänomenologische Psychologie, Vorlesungen Sommersemester 1925, Husserliana t. 9, red. Walter Biemel, Martinus Nijhoff, Den Haag 1968.

Maciejczak, Marek, Świadomość i sens. Kant, Brentano, Husserl, Merleau-Ponty, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2007.

Piłat, Robert, Aporie samowiedzy, IFiS PAN, Warszawa 2013.

Rametta, Gaetano, Les métamorphoses du transcendental. Parcours multiples de Kant à Deleuze, Georg Olms Verlag, Hildesheim–Zürich–New York 2009.

Smith, Barry, Austrian Philosophy. The Legacy of Franz Brentano, Open Court Publishing Company, Chicago 1994.

Srzednicki, Jan, Franz Brentano’s Analysis of Truth, Martinus Nijhoff, The Hague 1965.

Zahavi, Dan, Brentano and Husserl on self-awareness, „Études Phénoménologiques” 1998, nr 27–28, s. 127–168.

Informacje

Informacje: Principia, 2016, Tom 63, s. 131-162

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zagadka podmiotowości w psychologii opisowej Franza Brentany

Angielski:

The problem of subjectivity in Franz Brentano’s descriptive psychology

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-4789-3451

Kamil Moroz
Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński (Kraków, Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4789-3451 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński (Kraków, Polska)

Publikacja: 2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Kamil Moroz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1830

Liczba pobrań: 1952

<p> Zagadka podmiotowości w psychologii opisowej Franza Brentany</p>