FAQ

Kilka uwag o filozoficznym relatywizmie

Data publikacji: 2017

Principia, 2016, Tom 63, s. 63 - 83

https://doi.org/10.4467/20843887PI.16.003.7642

Autorzy

Ewa Rosiak-Zięba
Instytut Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
https://orcid.org/0000-0001-9090-7308 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Kilka uwag o filozoficznym relatywizmie

Abstrakt

A few remarks on philosophical relativism

During the twentieth century, the term ‘relativity’ enjoyed considerable popularity, not only in the field of physics, but also in the humanities (although not necessarily drawing on the same inspirations). In the domain of philosophy, relativism is not a new concept; its precursors can be found in ancient Greece. Yet during the twentieth century, new stimuli for its development appeared. At the same time, however, relativism was subjected to severe criticism. In this paper, I discuss some of the issues relating to this philosophical current. The essay consists of two parts. The first part provides a general characterisation of the concept of relativism – with particular emphasis on the question of what might constitute its principal thesis. The second part deals with selected difficulties related to relativism.

Keywords: relativism, relativisation, epistemological pluralism, Davidson, Rorty, Quine

Kilka uwag o filozoficznym relatywizmie

Termin „względność” w ciągu XX wieku cieszył się sporą popularnością, nie tylko w obrębie fizyki, ale także szeroko pojętej humanistyki (choć niekoniecznie w oparciu o te same źródła inspiracji). W obrębie filozofii relatywizm nie jest koncepcją nową, jego prekursorów można doszukiwać się bowiem w starożytnej Grecji. W XX wieku pojawiły się jednak nowe bodźce dla rozwoju tego stanowiska. Zarazem jednak relatywizm stał się przedmiotem ostrej krytyki. W artykule tym omawiam niektóre spośród związanych z tym stanowiskiem zagadnień. Esej składa się z dwóch części. Przedmiotem pierwszej z nich jest ogólna charakterystyka relatywizmu – ze szczególnym uwzględnieniem pytania o to, co mogłoby stanowić jego główną tezę. Niektórym spośród związanych z relatywizmem trudności poświęcona jest natomiast część druga artykułu.

Bibliografia

Ajdukiewicz, Kazimierz, Język i poznanie, t. 1, PWN, Warszawa 1985.

Benedict, Ruth, Chryzantema i miecz. Wzory kultury japońskiej, przekł. i przedm. Ewa Klekot, PIW, Warszawa 1999.

Benedict, Ruth, Wzory kultury, przeł. Jerzy Prokopiuk, wstęp Antonina Kłoskowska, Muza, Warszawa 1999.

Chmielewski, Adam, Niewspółmierność, nieprzekładalność, konflikt. Relatywizm we współczesnej filozofii analitycznej, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1997.

Davidson, Donald, Eseje o prawdzie, języku i umyśle, wybrała i wstępem poprzedziła Barbara Stanosz, PWN, Warszawa 1992.

Davidson, Donald, O pojęciu schematu pojęciowego, przeł. Jarosław Gryz, w: Empiryzm współczesny, teksty wybrała, opracowała i wstępem poprzedziła Barbara Stanosz, Wydawnictwo UW, Warszawa 1991, s. 258–279.

Grobler, Adam, Prawda a względność, Aureus, Kraków 2000.

Grobler, Adam, Uteoretyzowanie, relatywizm i prawda, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” 2000, nr 2 (34), s. 37–45.

Lummis, C. Douglas, Ruth Benedict’s Obituary for Japanese Culture, „The Asia-Pacific Journal/Japan Focus”, t. 5 (2007), nr 7, 3 lipca 2007, apjjf.org/-C--Douglas-Lummis/2474/article.pdf [dostęp: 4.06.2016].

Malotki, Ekkehart, Hopi Time: A Linguistic Analysis of the Temporal Concepts in the Hopi Language, Trends in Linguistics. Studies and Monographs, t. 20, Mouton Publishers, Berlin, New York, Amsterdam 1983.

Miklaszewska, Natalia, Między relatywizmem a uniwersalizmem językowym, „Rocznik Kognitywistyczny” 2010, t. IV, s. 119–127.

Pavlenko, Aneta, Bilingualism and Thought, w: Handbook of Bilingualism. Psycholinguistic Approaches, red. Judith F. Kroll, Annette M.B. de Groot, Oxford University Press, Oxford 2005, s. 433–453.

Piłat, Robert, Umysł jako model świata, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1999.

Putnam, Hilary, Renewing philosophy, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts & London 1992.

Putnam, Hilary, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, wybrał, przełożył i wstępem poprzedził Adam Grobler, PWN, Warszawa 1998.

Quine, Willard Van Orman, Na tropach prawdy, przeł. Barbara Stanosz, Spacja, Warszawa 1997.

Quine, Willard Van Orman, Słowo i przedmiot, przeł. Cezary Cieśliński, Aletheia, Warszawa 1999.

Rorty, Richard, Filozofia a zwierciadło natury, przeł. Michał Szczubiałka, Spacja – Fundacja Aletheia, Warszawa 1994.

Rorty, Richard, Konsekwencje pragmatyzmu, przeł. Czesław Karkowski, przedm. Andrzej Szahaj, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998.

Rorty, Richard, Obiektywność, relatywizm i prawda. Pisma filozoficzne, t. 1, przeł. Janusz Margański, Aletheia, Warszawa 1999.

Rorty, Richard, Relatywizm: odnajdywanie i tworzenie, w: Habermas, Rorty, Kołakowski: stan filozofii współczesnej, przekł. i red. Józef Niżnik, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1996, s. 49–69.

Russell, Bertrand, Is There a God?, www.cfpf.org.uk/articles/religion/br/br_god.html [dostęp 31.05.2016].

Sapir, Edward, Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, przeł. Barbara Stanosz, Roman Zimand, wstęp Anna Wierzbicka, Biblioteka Myśli Współczesnej, PIW, Warszawa 1978.

Szahaj, Andrzej, Relatywizm i fundamentalizm oraz inne szkice z filozofii kultury i polityki, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2008.

Trigg, Roger, Rozum a zaangażowanie, przeł. Bohdan Chwedeńczuk, PAX, Warszawa 1977.

Whorf, Benjamin Lee, Język, myśl i rzeczywistość, przeł. Teresa Hołówka, wstęp Adam Schaff, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002, s. 75–84.

Witek, Maciej, Jakiej teorii prawdy relatywiści potrzebują?, „Filozofia Nauki” 2003, nr 3–4, s. 143–158.

Wright, Crispin, Prawda: przegląd tradycyjnego sporu, przeł. Tadeusz Szubka, „Kwartalnik Filozoficzny” 2000, t. XXVIII, z. 4, s. 153–198.

Ziemińska, Renata, Antyrealizm, deflacjonizm a pojęcie prawdy, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” 2000, nr 2 (34), s. 69–84.

Żuk, Grzegorz, Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków, w: Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, red. Małgorzata Karwatowska, Adam Siwiec, Wydawnictwo Drukarnia Best Print, Chełm 2010, s. 239–257.

Informacje

Informacje: Principia, 2016, Tom 63, s. 63 - 83

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kilka uwag o filozoficznym relatywizmie

Angielski:

A few remarks on philosophical relativism

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-9090-7308

Ewa Rosiak-Zięba
Instytut Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
https://orcid.org/0000-0001-9090-7308 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie

Publikacja: 2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Ewa Rosiak-Zięba (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1619

Liczba pobrań: 1458

<p align="left"> Kilka uwag o filozoficznym relatywizmie</p>