FAQ

Samopoznanie czy farmakoterapia? Filozoficzne implikacje sporu wokół soma i psyche w ujęciu psychoterapii przez Romana Markuszewicza

Data publikacji: 2017

Principia, 2016, Tom 63, s. 163-200

https://doi.org/10.4467/20843887PI.16.009.7812

Autorzy

Paweł Dybel
Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-4757-9991 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Samopoznanie czy farmakoterapia? Filozoficzne implikacje sporu wokół soma i psyche w ujęciu psychoterapii przez Romana Markuszewicza

Abstrakt

Self-cognition or pharmacotherapy? Philosophical implications of the dispute around soma and psyche in Roman Markuszewicz’s concept of psychotherapy

The problem of how to apprehend the relationship between the human body, its physiological basis and human mental life has been the object of fiery philosophical debate for centuries. In modern psychiatry and psychotherapy, it revolves around the question of the extent to which human mental life is autonomous or is determined by the physiological processes of the human body. This dispute is not confined to the strictly anthropological dimension; it concerns also the question of the psychiatrist’s choice of an appropriate method of therapy for a patient. In this article, I present the standpoint adopted on this issue by Roman Markuszewicz, a prominent psychoanalytically-oriented Polish psychiatrist in the period between the two world wars. He was critical both of traditional forms of therapy ‘through faith’ and also of modern forms of therapy based on psychosurgery and pharmacotherapy. I discuss his main objections to these two different forms of therapy and his arguments for the effectiveness of a Freudian model of therapy based on dialogue with the patient and on an attempt to transform his self-understanding.

Keywords: psychoanalysis, psychiatry, psychotherapy, hermeneutics, dialogue, pharmacology, psychosurgery, psychodynamics

Samopoznanie czy farmakoterapia? Filozoficzne implikacje sporu wokół soma i psyche w ujęciu psychoterapii przez Romana Markuszewicza

Kwestia ujęcia relacji między ludzkim ciałem, jego fizjologicznym podłożem, a sferą życia psychicznego człowieka od stuleci była przedmiotem zażartych dysput filozoficznych. We współczesnej psychiatrii i psychoterapii przybrała ona postać sporu wokół tego, w jakim stopniu sfera ludzkiego życia psychicznego jest autonomiczna, w jakim zaś jest zdeterminowana przez fizjologiczne podłoże ludzkiego ciała. Spór ten ma nie tylko ściśle antropologiczny wymiar, ale dotyczy zarazem kwestii obrania przez psychiatrę odpowiedniej metody terapii pacjenta. W artykule przedstawiam stanowisko, jakie zajął w tej kwestii Roman Markuszewicz, wybitny polski psychiatra o orientacji psychoanalitycznej, działający w okresie międzywojnia. Podkreślam zarówno jego krytycyzm wobec tradycyjnych form terapii „przez wiarę”, jak i wobec orientacji deterministycznej, stawiającej na psychochirurgię i farmakoterapię. W artykule przytaczam jego podstawowe zarzuty przeciwko tym obu formom terapii oraz argumenty na rzecz efektywności Freudowskiego modelu terapii, opartego na dialogu z pacjentem i dążeniu do zmiany jego samowiedzy.

Bibliografia

Alexander, Franz, The Medical Value of Psychoanalysis, International Universities Press, New York 1984.

Bachelard, Gaston, La Psychoanalyse du Feu, Les Éditions Gallimard, Paris 1938.

Binswanger, Ludwig, Ausgewählte Vorträge und Aufsätze, t. 1–2, Francke Verlag, Bern 1955.

Bornstein, Maurycy, O odrębnym typie rozszczepienia psychicznego (schizothymia reactiva), Z Oddziału Psychiatrycznego w Szpitalu na Czystem, E. Wende i spółka, Warszawa 1916.

Descartes, René, Namiętności duszy, przeł. Ludwik Chmaj, PWN, Warszawa 1986.

Duch, Włodzisław, Neurobiological Foundations of Ethics and Law (materiały konferencji Ethics in Science and Life pod auspicjami Fundacji Alexandra von Humboldta w Toruniu w maju 2015 roku).

Dybel, Paweł, Dialog i represja. Antynomie psychoanalizy Sigmunda Freuda, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1994.

Eysenck, Hans J., Sens i nonsens w psychologii, przeł. Maria Brzezińska, PWN, Warszawa 1971.

Foucault, Michel, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, przeł. Helena Kęszycka, PIW, Warszawa 1987.

Gorgiasz, Pochwała Heleny, przeł. Krystyna Tuszyńska, „Przegląd Humanistyczny” 1984, t. 28, nr 3, s. 109–113.

Green, André, Somatisation, psychoanalyse et science du vivant, Eshel, Paris 1994.

Groddeck, Georg, Das Buch vom Es, Strömfeld, Leipzig–Wien–Zürich 1923.

Grünbaum, Adolf, Podstawy psychoanalizy. Krytyka filozoficzna, przeł. Elżbieta Olender‑Dmowska, Universitas, Kraków 2004.

Habermas, Jürgen, Erkenntnis und Interesse, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1965.

Jekels, Ludwik, Szkic psychoanalizy Freuda, Polskie Towarzystwo Nakładowe, Lwów 1912.

Marcinów, Mira, Psychologiczna charakterystyka chorób umysłowych w XIX‑wiecznej psychiatrii polskiej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2014, 480 s. (złożona w wydawnictwie słowo obraz/terytoria niepublikowana rozprawa doktorska).

Markuszewicz, Roman, A Miraculous Escape. Recollection of a Survival of the Holocaust, przeł. John Hammond, Nakładem tłumacza, Beecroft, Australia 1976 „Warszawski Kalendarz Lekarski” 1926, s. 269–338.

McDougall, Joyce, Teatry ciała. Psychoanalityczne podejście do chorób psychosomatycznych, przeł. Marta Kruszyńska‑Mąka, Oficyna Ingenium, Warszawa 2014.

Olesiński, Dariusz, Elenktyka jako therapeia w świetle Platońskiego Eutyfrona, w: Therapeia, askesis, meditatio. Praktyczny wymiar filozofii w starożytności i średniowieczu, red. Krzyszof Łapiński, Robert Pawlik, Rafał Tichy, Wydział Filozofii i Socjologii UW, Warszawa 2017, s. 49–59.

Piltz, Jan, Stanowisko psychiatrii w rzędzie innych nauk lekarskich, oraz nowoczesne jej zadania i cele, „Przegląd Lekarski” 1905, nr 30–32, s. 2–15.

Platon, Obrona Sokratesa, przeł. Władysław Witwicki, PWN, Warszawa 2005.

Popper, Karol, Logika odkrycia naukowego, przeł. Jerzy Kmita, PWN, Warszawa 1977.

Ricoeur, Paul, O interpretacji. Esej o Freudzie, przeł. Maciej Falski, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008.

Shorter, Edward, A History of Psychiatry. From the Era of the Asylum to the Era of Prozac, John Wiley & Sons, New York 1977.

Trillat, Etienne, Historia histerii, przeł. Zofia Podgórska‑Klawe, Elżbieta Jamrozik, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1993.

Winnicott, Donald, Dzieci i ich matki, przeł. Małgorzata Halaba, W.A.B., Warszawa 1987.

Informacje

Informacje: Principia, 2016, Tom 63, s. 163-200

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Samopoznanie czy farmakoterapia? Filozoficzne implikacje sporu wokół soma i psyche w ujęciu psychoterapii przez Romana Markuszewicza

Angielski:

Self-cognition or pharmacotherapy? Philosophical implications of the dispute around soma and psyche in Roman Markuszewicz’s concept of psychotherapy

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-4757-9991

Paweł Dybel
Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-4757-9991 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska

Publikacja: 2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Paweł Dybel (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski