Niniejszy artykuł prezentuje wybór dobrych praktyk dotyczących współpracy środowiska architektów z władzami samorządowymi oraz uczelniami wyższymi. Wyselekcjonowane przykłady prezentują rozwiązania wymagające popularyzacji w celu zbudowania atrakcyjnego rynku dla inwestycji prezentujących najwyższe walory jakościowe czy estetyczne w oparciu o publiczne inwestycje w sektorze budowlanym. Środowisko architektów jest grupą najmocniej zaangażowaną w misję tworzenia wysokiej klasy architektury, odpowiadającej najnowszym trendom.

Publikacja w syntetyczny sposób przedstawia historię Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Autor prezentuje strukturę organizacyjną Wydziału, definiującą kierunki naukowej działalności kadry akademickiej. Omówione przez Autora osiągnięcia naukowe i dydaktyczne Wydziału Architektury, ocenianego przez zewnętrzne instytucje i organizacje uprawnione do udzielania akredytacji, dają informacje przydatne we wzajemnych kontaktach z partnerami współpracy naukowej, dydaktycznej i twórczej.

W artykule podjęto tematykę drobnych inicjatyw podejmowanych przez mieszkańców osiedli mieszkaniowych, służących poprawie jakości środowiska ich życia. Omówione zostały formy inicjatyw, inicjacji oraz finansowania, a także metody realizacji przy współpracy z uczelniami wyższymi, organizacjami, jednostkami komercyjnymi i samorządowymi. Analizie poddano efekty tych działań zarówno przestrzenne, jak i społeczne. Na podstawie doświadczeń w realizacji projektu „Budka na książki”, prowadzonego przez Katedrę Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Instytutu Projektowania Urbanistycznego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej we współpracy z samorządem – Wydziałem Rewitalizacji Urzędu Miasta Krakowa, omówiono możliwości i zagrożenia w realizacji takich przedsięwzięć.

W artykule przedstawiono efekty współpracy samorządu gminy Zwierzyniec z uczelnią – Wydziałem Architektury Politechniki Krakowskiej. Efekty tej współpracy stanowią projekty dyplomowe inżynierskie studentów Wydziału Architektury. W publikacji omówiono problemy społeczne, gospodarcze i przestrzenno-inwestycyjne, z jakimi boryka się gmina Zwierzyniec. Jednym z podstawowych problemów omawianego terenu Roztocza jest jego „zamieranie” w sezonie jesienno-zimowym. Studenckie analizy, spostrzeżenia oraz finalne projekty mają służyć promocji Zwierzyńca i jego aktywizacji we wszystkich porach roku.

Prezentacja wyników badań dotyczących możliwości rozpoznania struktury Smart City poprzez wskaźniki urbanistyczne i analizę wizualną. Analiza miasta Songdo w Korei Południowej i porównanie go z innymi strukturami nierealizowanymi jako Smart City. Przedstawienie stworzonego algorytmu wykorzystującego dostępne publicznie dane, generującego trójwymiarowe modele miast i ich podział funkcjonalny. Próba odpowiedzi na pytanie, czy Smart City jest nowym, unikalnym trendem w urbanistyce.

W artykule przedstawiono problemy współczesnych miast, które są związane z urbanizacją i nadmiernym rozwojem ruchu samochodowego. Nowe lub rewitalizowane przestrzenie publiczne, jakie powstają w miastach, są często wynikiem współpracy lub nacisków wywieranych przez lokalne społeczności. Nowe realizacje to najczęściej tereny zielone o charakterze rekreacyjnym – tego potrzebują mieszkańcy miast. Inwestycja w tereny zielone o różnej skali i charakterze jest opłacalna dla władz miejskich i inwestorów – podnosi nie tylko jakość życia mieszkańców, ale ma realny ekonomiczny wpływ na wartość nieruchomości i rozwój biznesu.

Twierdza Ehrenbreitstein w Koblencji to zespół fortyfikacji pruskich wzniesiony z początkiem XIX wieku. Po deklasyfikacji twierdzy obiekty miały zostać rozebrane, jednak zauważono istotną wartość i znaczenie kulturowe. Podstawowymi celami artykułu jest poznanie prawidłowo funkcjonującego przykładu zrewitalizowanej twierdzy w Koblencji, jej wpływu na rozwój miasta na przestrzeni wieków, ale też określenie wartości przedsięwzięcia rewitalizacji w aspekcie ekonomicznym, społecznym i architektonicznym.

Rozwój technologiczny przemysłu oraz postępująca ekspansja miast na przestrzeni wieków pozostawiły kolejnictwo wraz z jego infrastrukturą i obiektami towarzyszącymi jako zdegradowane i zdewastowane obszary w intensywnie zurbanizowanych centrach wielu współczesnych polskich miast. W Krakowie linie kolejowe stały się uciążliwą do pokonania barierą przestrzenną, a użytkowane wcześniej obiekty magazynowe utraciły swoją historyczną funkcję i zostały opuszczone. Przedstawione badania wykazują istotny wpływ kolei metropolitalnej na strukturę przestrzenną miasta. W celu omówienia problemów oraz szans i możliwości rewitalizacji obszarów kolejowych zaprezentowany zostanie projekt zagospodarowania przestrzennego miasta.

Artykuł przedstawia kształtowanie modeli współpracy uczelni (Katedry Projektowania Urbanistycznego i Krajobrazu Wiejskiego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej), samorządu lokalnego i biznesu – „aktorów” współtworzących krajobraz współczesnych miast oraz efekty współpracy. Do najważniejszych rodzajów współpracy należą: organizacja konkursów studenckich architektoniczno-urbanistycznych, organizacja studenckich warsztatów projektowych architektoniczno-urbanistycznych, organizacja naukowych wycieczek studialnych krajowych i zagranicznych, udział pracowników Katedry w warsztatach projektowych krajowych i międzynarodowych, wykłady.

Celem artykułu jest identyfikacja i opis wzajemnych powiązań i obszarów współpracy między uczelnią, biznesem a samorządem. Ich współdziałanie jest warunkiem powodzenia podjętych zadań. Efektywność współpracy uczelni, biznesu i samorządu w zmieniających się warunkach ekonomicznych i społecznych wpływa bowiem na jakość uzyskanych rezultatów. Każdy z podmiotów formułuje strategie i cele działania, uwzględniając współdziałanie z partnerami. Kolejnym celem artykułu jest sformułowanie przesłanek do modelu współpracy, który uwzględniając różnice misji i zadań uczelni, biznesu oraz samorządu, wzmacniałby i przyspieszał działania na rzecz przekształceń przestrzeni zurbanizowanej. Włączenie społeczności lokalnych w opisane działania byłoby ważnym elementem realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Istnieje bogata praktyka inicjowania i realizacji projektów na rzecz przestrzeni zurbanizowanej w różnej skali przy udziale trójkąta: uczelnia, biznes, samorząd. W artykule zaprezentowany zostanie case-study: Projekt placu Długosza w Raciborzu.

W artykule przedstawiono model współpracy uczelni z organizacją pozarządową – fundacją. Określono cel, charakter oraz zasady powyższego współdziałania. Na podstawie przeprowadzonych remontów mieszkań pokazano efekt pracy studentów Politechniki Świętokrzyskiej oraz pracowników naukowo-dydaktycznych z Fabryką Remontów. Artykuł obrazuje wzajemne korzyści wynikające ze współdziałania oraz pokazuje końcowe efekty istnienia modelu współpracy uczelnia – fundacja –
samorząd – człowiek – biznes.

Posiadanie rozpoznawalnej marki to jedna z podstawowych rzeczy na rynku, pozwalająca odnieść sukces. Oprócz tradycyjnych metod jej budowania, które można odnaleźć w podręcznikach do marketingu, bardzo istotne jest kształtowanie świadomego charakteru architektury, z jakim dana instytucja czy firma będzie kojarzona. Głębsze spojrzenie w historię pozwala zauważyć, że jest to trend nieprzemijalny. Czy warto więc wydawać znaczne sumy na inwestycje, które mogą wynieść nas ponad przeciętność?

Realizowana w Pracowni Architektury Społeczno-Usługowej od lat metoda dydaktyczna polega na opracowywaniu projektów studialnych w małych miastach w celu zapoznania studentów ze specyfiką wprowadzania nowych form architektonicznych w zastane środowisko kulturowe. Cenne jest przy realizacji tego zadania nawiązywanie współpracy ze społecznościami lokalnymi i współpraca przy realizacji projektu – od sformułowania wytycznych projektowych i zaproponowania lokalizacji dla wybranego tematu, aż po organizację wystawy i ocenę przedstawionych przez studentów propozycji projektowych. Te studialne prace mogą mieć znaczenie przy podejmowaniu w przyszłości decyzji lokalizacji obiektów użyteczności publicznej i ich wpływu na strukturę przestrzenną miasta, a także sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi i wzmocnieniu potencjału ekonomicznego. Dotychczas nawiązano współpracę i realizowano projekty z przedstawicielami Leżajska, Niepołomic oraz Wieliczki.

W artykule zaprezentowano rzadko podnoszony do tej pory w Polsce problem kolorystyki w architekturze zewnętrznej oraz kwestię braku uregulowań tych zagadnień na poziomie ustawowym. Artykuł porusza pojawiający się coraz częściej problem dotyczący eklektycznej i nieprzemyślanej kolorystyki architektury zabudowy miast i wsi w Polsce, który wynika z braku decyzyjności na poziomie ujednoliconych procedur w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Tendencje rozwoju przemysłu hotelarskiego świadczą o nasilającym się dążeniu do poszerzania oferowanych usług. Królują obiekty wielofunkcyjne, hybrydowe, o elastycznej ofercie, które są w stanie sprostać oczekiwanemu obrotowi finansowemu. Politechnika Krakowska, nawiązując współpracę z firmą Wiśniowski, umożliwiła studentom Wydziału Architektury stworzenie projektów koncepcyjnych hybrydowego hotelu nad Jeziorem Rożnowskim. Uczestnicy zmierzyli się z wymaganiami wobec architekta od strony planowania biznesowego, starając się osiągnąć kompromis pomiędzy zasadami dobrego rzemiosła a ekonomią użytkowania.

Brak wystarczających środków finansowych sektora publicznego na pokrycie kosztów, w tym zarówno na przygotowanie, jak i realizację niektórych zadań miejskich w miastach Europy Zachodniej, przyczyniło się do poszukiwania nowych rozwiązań. Przedsięwzięcia takie realizowane są najczęściej na zasadzie współdziałania podmiotów publicznych, działających w ramach inwestycji celu publicznego oraz prywatnych inwestorów, promotorów, przedsiębiorstw. Proces realizacji wielofunkcyjnych zespołów biurowych, powstałych w ostatnich pięćdziesięciu latach, pokazuje złożone procesy realizacji i koordynacji działań związanych z kształtowaniem środowiska miejskiego. W artykule przybliżono go na podstawie szczegółowej analizy wielofunkcyjnego zespołu biurowego Potsdamer Platz.

Kontrowersyjna forma realizacji architektonicznych Hundertwassera od lat budzi sprzeczne emocje odbiorców. Używając siły sztuki, postulował prawo człowieka do życia bliżej natury, porzucenie konformizmu oraz prawo do możliwości wyrażenia swojego indywidualizmu, zwłaszcza w „trzeciej skórze”, czyli mieszkaniu. Budynki zaprojektowane przez Hundertwassera stały się architektonicznymi ikonami Austrii, pomimo aury skandalu, jaka towarzyszyła ich powstawaniu.

W ramach działalności naukowo-badawczej pracownicy Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej podejmują różnorodne zagadnienia związane z dziedzictwem architektury. Modernizacje, remonty, renowacje wymagają specjalistycznych umiejętności i znajomości technik już niestosowanych we współczesnym budownictwie, niemal zapomnianych. W pracy przedstawiono rezultaty badań obiektów historycznych, realizowanych przy współpracy z muzeami oraz firmami inwentaryzacyjnymi i komputerowymi. Przeprowadzono pomiary sklepień gotyckich, tworząc ich wirtualne rekonstrukcje, wykonane w technologii BIM.

Artykuł przybliża tematykę rekonstrukcji elementów wystroju wnętrza Gabinetu w wieży południowo-wschodniej, znajdującego się w Muzeum-Zamku w Łańcucie. Głównym celem jest prezentacja przeprowadzonych badań historycznych oraz problematyki związanej z badaniami historycznymi. W trakcie prowadzonych w latach 2014–2015 prac badawczych i konserwatorskich zostały zdiagnozowane oraz zrekonstruowane liczne elementy wystroju, tj. obrazy, grafiki, makaty, umeblowanie. Ponadto została też zbadana wcześniejsza dekoracja malarska, znajdująca się w zasłoniętej późniejszym stropem kopule. Na podstawie badań in situ oraz przeanalizowanej literatury przeprowadzono prace konserwatorskie oraz częściową rekonstrukcję elementów wystroju wnętrza.

Trzy czynniki warunkujące dynamikę postępu: nauka, samorząd, biznes mają historię sięgającą starożytności. Trudno będzie w tej triadzie pojęć wybrać dziedzinę najważniejszą bądź też pierwotną, aczkolwiek w kolejności z racji jej korzeni należałoby wymienić kreatywność człowieka. Ta cecha implikuje rozwój przedsiębiorczości, rodzaj aktywności wiodącej do rozwoju cywilizacyjnego. Człowiek dąży do zaspokojenia hedonistycznych pragnień, pragnienia stymulują wynalazczość, a ta przyczynia się do zwiększania produkcji i wykorzystania jej w celach utylitarnych. Zatem łańcuch przyczynowo-skutkowy jest nieskończony. Dynamiczna efektywność współpracy zależy w dużej mierze od jej symultaniczności.

W 2006 roku Śródka, jedna z najstarszych i najbardziej zaniedbanych dzielnic Poznania, została objęta Miejskim Programem Rewitalizacji. Zapaść, która nastąpiła w kolejnych latach, spowodowana była brakiem wyobraźni urzędników i chęcią zysku właścicieli lokali. Stopniowo program zaczął działać: nowe inwestycje spowodowały przyzwyczajanie się poznaniaków do „nowej” dzielnicy miasta, co pociągnęło kolejne korzystne zjawiska. Jednak ostatnie decyzje mogą odwrócić korzystny bieg wydarzeń.

Współpraca między uczelnią, samorządem a biznesem wyznacza nowe i przyjęte wcześniej kierunki rozwoju szkół wyższych, dla których porozumienia między jednostkami branżowymi o różnym charakterze według władz miasta mieszczą się w ich strategii rozwoju. W artykule zaprezentowane zostały główne założenia projektu realizowanego przez wyznaczony zespół Katedry Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Instytutu Projektowania Urbanistycznego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej w porozumieniu z Instytutem Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego na zlecenie Urzędu Miasta Krakowa. Interdyscyplinarny charakter badań pozwala na zdobycie szerokiego spojrzenia na zagadnienia podejmowane w projekcie w oparciu o wiedzę i doświadczenia ekspertów różnych dziedzin.

Kształtowanie wysokiej jakości przestrzeni urbanistycznej to jedno z istotnych zadań własnych gmin wynikających z zapisów obowiązującej w Polsce Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Realizacja tego zadania to jednak złożony proces, silnie uwarunkowany obowiązującymi regulacjami prawnymi. W ramach przeprowadzonego w marcu 2017 roku badania naukowego skierowano do losowo wybranych władz samorządowych ankietę badawczą dotyczącą sposobu postrzegania przez władze gminne obowiązującego w Polsce prawa planowania przestrzennego i budowlano-inwestycyjnego w kontekście skuteczności realizacji zamierzonego rozwoju przestrzennego gmin oraz oczekiwanych przez samorządy kierunków zmian tego prawa. Zaprezentowano najbardziej oczekiwane przez samorządy zmiany prawne, a także postawiono tezę o niespójności oczekiwań władz gminnych z kierunkami realizowanych przez ostatnie lata zmian prawnych w sferze planowania przestrzennego.

Kraków i jego mieszkańców cechują rozbudzone aspiracje metropolitalne, jak również obawy i dążenia przypisywane raczej społecznościom średnich, a nawet małych ośrodków miejskich. Dumie ze statusu jednego z wiodących centrów akademickich nie zawsze towarzyszy zainteresowanie, a tym bardziej wiara w opinie autorytetów naukowych. Deklaracjom władz miejskich o tworzeniu klimatu sprzyjającego inwestycjom przeczą liczne wypowiedzi krakowian, w których określenia „biznesmen” czy „deweloper” stają się obraźliwymi epitetami. Autentycznemu wzrostowi znaczenia konsultacji społecznych w procesie planowania i rzetelnej ewaluacji zrealizowanych projektów przeciwstawia się swoista „kultura eskalacji konfliktów”. W podsycaniu antagonizmów niebagatelną rolę odgrywają internetowe fora i lokalne media, nierzadko przeczące swej koncyliacyjnej misji. Casus Krakowa nie wydaje się odosobniony – dlatego wnioski dotyczące zmniejszania podobnych mentalnych barier mogą okazać się przydatne także dla innych ośrodków miejskich.

Od roku 2015 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej przygotowywane są przez studentów oraz dyplomantów opracowania projektowe, projekty koncepcyjne, które stanowią propozycję projektową we wskazanych przez przedstawicieli miast lokalizacjach. Studenci opracowują również oferty inwestorskie, które mogą stanowić punkt wyjścia do omówieni rentowności inwestycji. W dobie konkurencyjności związanej z rynkiem pracy studenci, dzięki współpracy Uczelnia – Samorząd – Biznes, otrzymują określoną wiedzę związaną z procesem projektowym i inwestycyjnym, poznają miasta, ich specyfikę. Współpraca z młodymi ludźmi otwiera nowe możliwości, gdyż pomysły i aktywności gospodarcze mogą być czasami dostrzeżone tylko przez młode pokolenie. Ich spojrzenie i pomysły również przyczyniają się do ożywienia przestrzeni miejskich. Tego typu działania są korzystne dla miast.