This article examines the prevalent state of river ecosystems in the forest-steppe area of Ukraine with special focus on preservation methods and the revitalisation of river ecosystems in the coastal territories.

Streszczenie

Obszary wodne i miasta: problemy i zasady ich współistnienia
W artykule przeanalizowano powszechny stan ekosystemów rzecznych w leśno-stepowym obszarze Ukrainy, ze szczególnym uwzględnieniem metod konserwacji i rewitalizacji ekosystemów rzecznych na obszarach przybrzeżnych.

Modern park as a result of urban space recycling – a review of new york city’s developments

The development of organized green areas in the specific circumstances of New York’s „culture of concentration”1 takes place, among others, in areas whose original function has changed or found a new peripheral location. Many projects related to transport, storage, or freight forwarding have been completed in post-industrial areas. The issue of urban space recycling, besides the basic question of adapting the area to a new function, requires a particular reference to the cultural heritage of the place, including its material legacy, which is sometimes difficult to preserve and expose. This article presents characteristic examples of urban recycling in particular districts of New York where the new function of a city park has been overlaid on unused areas, while preserving their characteristic environmental circumstances and cultural identities.

Streszczenie
Rozwój terenów urządzonej zieleni miejskiej w szczególnych uwarunkowaniach „kultury zagęszczenia” Nowego Jorku1 odbywa się między innymi w obszarach, których pierwotna funkcja wygasła lub znalazła nową, peryferyjną lokalizację. W wielu zrealizowanych przypadkach wykorzystano tereny poprzemysłowe, związane z transportem, magazynowaniem i spedycją. Problematyka recyklingu przestrzeni miejskiej, poza podstawowym zagadnieniem adaptacji terenu do nowej funkcji, wymaga szczególnego odniesienia się do kulturowego dziedzictwa miejsca – w tym jego materialnej spuścizny, niejednokrotnie trudnej w zachowaniu i ekspozycji. Artykuł prezentuje charakterystyczne przykłady miejskiego recyclingu realizowanego w poszczególnych dzielnicach Nowego Jorku, prowadzącego do wpisania nowej funkcji parku miejskiego w zdewaluowaną przestrzeń z zachowaniem jej charakterystycznych środowiskowych uwarunkowań i kulturowej tożsamości.

The article analyses the origin of a peculiar phenomenon of glamour in different fields of human life and in various types of art. Based on the analysis of the source base, a direct connection of the appearance of glamour with the emergence of a new elite in the political arena was proven. The article has analysed the manifestations of glamour in interior design; it presents an assessment of this phenomenon and examples of the modern interior in the style of glamour.

Streszczenie

Powody rozpowszechniania stylu glamour w nowoczesnych wnętrzach i specyfika jego manifestacji
W artykule zostały przeanalizowane źródła szczególnego zjawiska splendoru (glamour) w różnych dziedzinach życia człowieka i w różnych odmianach sztuki. Na podstawie przeanalizowania bazy źródłowej udowodniono bezpośrednie powiązanie powstania splendoru ze stanowieniem na politycznej arenie nowej elity. Przeanalizowano przejawy splendoru w designie wnętrz oraz przedstawiono ocenę tego zjawiska.

This article identifies specific features of the interiors of the mosques of Persia and Maghreb which embody the best artistic achievements of different times. The relevance of this topic is connected with the fashion for the use of modernised oriental motifs in modern architecture. Examples of ornamental finishing of mosques of Persia and the Maghreb countries illustrate two opposite approaches to decorating and interior design, which originally developed in mosques from a single prototype – the Arabic hypostyle mosque.

Streszczenie

Dominujące właściwości historycznych wnętrz meczetów w krajach perskich i maghrebskich
Artykuł określa specyficzne szczegóły wnętrz meczetów krajów perskich i maghrebskich, zawierające najwybitniejsze osiągnięcia artystyczne pochodzące z różnych czasów. Aktualność tego tematu jest związana z modą na wykorzystanie zmodernizowanych wschodnich wątków we współczesnej architekturze. Na przykładzie dekoracji meczetów Persji i Maghrebu zilustrowano dwa przeciwne podejścia do dekoracji i rozwiązania wyposażenia przestrzeni wewnętrznych, które niegdyś w meczetach rozwinęły się ze wspólnego pierwowzoru – arabskiego meczetu z filarami.

Archetypes in contemporary architecture

Architectural archetypes, which can be defined as a timeless reference of the relevant typology of buildings, are labelled as such through purely intellectual appraisals. Their conceptual qualities do nonetheless translate into the design principles which have the potential to be used as guidelines of spatial definition. The contemporary American architect Louis I. Kahn, whose works are renowned for creating links with the built heritage, has adopted the notion of the archetype into his personal design philosophy. By means of studying a selection of his designs, this paper will try to explain what an archetype is and how it influences the architectural design. Moreover, it aims to show that deriving inspiration from the archetype is important in terms of creating unique places.

Streszczenie

Archetyp architektoniczny, który można zdefiniować jako ponadczasowe odniesienie dla odpowiadającej mu typologii budowli, pozostaje w sferze intelektu. Jego wartości koncepcyjne mogą jednakże zostać przeniesione na określone zasady definiowania przestrzeni. Współczesny amerykański architekt Louis I. Kahn, którego prace słyną z nawiązań do dziedzictwa architektury, zaadoptował pojęcie archetypu do własnej filozofii projektowej. Poprzez analizę jego wybranych dzieł poniższy tekst ma na celu odpowiedzieć na pytanie czym jest archetyp i jak wpływa on na proces projektowania architektury. Ponadto, poniższa praca dążyć będzie do pokazania, że czerpanie inspiracji z archetypu jest ważnym elementem w tworzeniu przestrzeni odbieranych jako unikalne.

Typical mirrored interiors of Iran from the eighteenth to the beginning of nineteenth century are discussed in this article. Aesthetic, plastic, architectural and design peculiarities of such places in the Persian tradition are researched using examples of the Golestan and Saadabad royal complexes in Tehran, religious sights of Qazvin (the holy place Hossein Imamzadeh grave mosque and Friday mosque); the mausoleum of the descendant of Abraham, the prophet Keydar in Ostan-e Zanjan; the Sayed Alaeddin Hussein mosque, the Shah Cheragh mosque (blue or mirrored mosque), and Ali Ibn Hamzeh mausoleum in Shiraz. Peculiarities of the addition of mirrored sculptural elements, precious stones and silver plates to amalgamated glass in such complexes are clarified.

Streszczenie

Lustrzane wnętrza irańskich pałaców i świętych miejsc
W tym artykule omówiono typowe lustrzane wnętrza Iranu od XVIII do początku XIX wieku. Cechy estetyczne, plastyczne, architektoniczne i projektowe takich miejsc w tradycji perskiej są badane na przykładach królewskich kompleksów Golestan i Saadabad w Teheranie, zabytków religijnych w Kazwinie (mauzoleum Hossein Imamzadeh wraz z meczetem piątkowym); mauzoleum potomka Abrahama, proroka Keydara w Ostan-e Zanjan; meczet Sayed Alaeddin Hussein, meczet Shah Cheragh (niebieski lub lustrzany meczet) i mauzoleum Ali Ibn Hamzeha w Shiraz. Artykuł wyjaśnia specyfikację dodawania lustrzanych elementów rzeźbiarskich, kamieni szlachetnych i srebrnych płytek do amalgamowanego szkła w takich kompleksach.

Complexity in late twentieth century theory of architecture
Postmodernism established the term ‘complexity’ as crucial for the twentieth century theory of architecture. Interdisciplinary complexity sciences developed independently throughout half of the century. The article tracks down relationships between the two, highlighting, among others, common genesis (Herbert A. Simon’s complex systems theory, adopted by Robert Venturi and Christopher Alexander) and theorists depending heavily on complexity sciences (eg. Lucien Kroll or Nikos Salingaros).

Streszczenie

Postmodernizm podniósł rangę pojęcia złożoności, które stało się kluczowe dla teorii architektury XX wieku. Niezależnie przez pół stulecia rozwijały się interdyscyplinarne nauki o złożoności. Praca śledzi związki obu dziedzin, zwracając uwagę m.in. na wspólne źródła (teorię systemów złożonych Herberta A. Simona, z którego prac korzystali Robert Venturi i Christopher Alexander) oraz teoretyków architektury wyraźnie czerpiących z nauk o złożoności (m.in. Lucien Kroll, Nikos Salingaros).

Changes of Planty Garden’s composition in Cracow, example of Barbakan Garden
The Planty Garden in Cracow is the belt of greenery around The Old Town, that was formed in 19th century. Over the years the garden’s composition has been changed but independently of those changes, ‘green ring’ is one of the most important and valuable public greenery in the city. As an integral part of the Historic Centre of Cracow the Planty Garden was scheduled into UNESCO World Heritage List. This work shows character of those transformations with reference to beauty principles changes.

Streszczenie

Planty to pierścień zieleni wokół Starego Miasta Krakowa, założony w XIX wieku. Na przestrzeni lat park zmieniał swoją kompozycję, ale niezależnie od przekształceń Planty są jednym z najważniejszych i najcenniejszych terenów zieleni w Krakowie. Ze względu na wyjątkowy charakter zostały one wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO wraz ze Starym Miastem. Praca ma na celu ukazanie przemian parku w odniesieniu do zmieniających się kanonów piękna na podstawie wybranego fragmentu Plant.

Global trends in the revaluation of wine culture and the importance of viticultural landscapes have led to a new era of wine architecture which celebrates its relationship with the landscape; a new era where the philosophy of considerateness and ‘fit into the character of the landscape’ or “adaptation to the existing landscape” has top priority. The main focus of our research is to analyse if this new trend – “the quest for integration of architecture into the landscape” – is valid in each case. To perform this study, three recently built examples of remarkable wine architecture were selected; these are owned by prominent entrepreneurs and designed by three world-famous designers and located in the same, valuable and protected viticultural landscape. The research goal is to discover how the professional, highly commended architects faced this challenge. Did they intend to subordinate the wineries within the landscape or did they intend to make a contrast and mark the territory in order to represent their personal artistic style as a brand? Did they treat the surrounding viticultural landscape as inspiration for their architectural concepts or as a background? Are these new wineries a part of the surrounding landscape or are these distinct and separate objects from it?

Streszczenie

Krajobrazy winiarskie: inspiracja do artystycznego wyrazu
Globalne trendy w rewaloryzacji kultury winiarskiej i znaczenie krajobrazów winiarskich doprowadziły do nowej ery architektury winnic, która świętuje swój związek z architekturą krajobrazu, ery, w której najwyższy priorytet ma filozofia uważności i „pasowania lub adaptacji do charakteru istniejącego krajobrazu”. Do badań nad tym zagadnieniem wybrano trzy niedawno zbudowane winnice, będące własnością wybitnych przedsiębiorców, zaprojektowane przez trzech światowej sławy projektantów, znajdujące się w tym samym cennym i chronionym krajobrazie winiarskim. Celem badań jest odkrycie, w jaki sposób profesjonalni, wysoko cenieni architekci sprostali temu wyzwaniu. Czy otaczający krajobraz winiarski był inspiracją dla koncepcji architektonicznych? Czy wybrane winnice są częścią otaczającego krajobrazu, czy też są to odrębne i oddzielne obiekty?

Cultivating memory places on the examples of cemeteries in Głogówek
Issues relating to the shaping, care and protection of cemeteries are a multi-faceted issue due to the specificity of this type of space. In particular, it is a difficult subject for deserted bands located on the territory of the cultural and national borderland. The article will present two cemeteries, Jewish and Evangelical, created in the 19th century in the area of the modern boundaries of the village of Głogówek in Upper Silesia. These will be compared in order to determine their state of preservation, contemporary cultural reception, value indications and methods of protection. Selected teams, which are now closed, are characterised by a comparable period of their establishment, their location, and their similar surface area. Generally, in the case of both of the cemeteries in the region, there are no churches of denominations in question.

Streszczenie

Problematyka dotycząca kształtowania, pielęgnacji, a także ochrony cmentarzy z uwagi na specyfikę tego typu przestrzeni stanowi wieloaspektowe zagadnienie. W szczególności jest to temat trudny względem opuszczonych zespołów, znajdujących się na terenach pogranicza kulturowo-narodowościowego. W artykule przedstawione zostaną dwa cmentarze, żydowski oraz ewangelicki, powstałe w XIX wieku w obszarze współczesnych granic miejscowości Głogówek na terenie Górnego Śląska. Zostaną one poddane porównaniu w celu określenia stanu ich zachowania, współczesnego odbioru pod względem kulturowym, wskazania wartości oraz sposobów ochrony. Wybrane zespoły, współcześnie już nieczynne, cechuje porównywalny okres ich założenia, lokalizacja, zbliżona powierzchnia. Zasadniczo także w obu przypadkach w okolicy nie ma już kościołów kultywujących omawiane wyznania

The social role of mosques in Algeria as places for collective religious gatherings
The main function of Sunni mosques in Algeria is to unite the community of believers – the so-called Ummah. This is in contrast to Christian churches, which are symbolic houses of God, in which the earthly world connects with the heavenly sphere. According to the teachings of Islam, every place is suitable for conversation with God, and building is a waste of time and money. Mosques have appeared over the years. Initially, a simple model of a courtyard dedicated to the prayer of Prophet Muhammad in Medina turned into a complex and luxuriously arranged building. As places of collective prayer, mosques are not only religious but also social. Currently, they are also adapted to be public facilities such as schools or hostels for pilgrims.

Streszczenie

Główną funkcją sunnickich meczetów w Algierii jest jednoczenie wspólnoty wierzących – tzw. Ummah, w przeciwieństwie do kościołów chrześcijańskich, będących symbolicznymi domami Bożymi, w których świat ziemski łączy się ze sferą niebiańską. Według nauk islamu każde miejsce nadaje się do rozmowy z Bogiem, a budowanie jest stratą czasu i pieniędzy. Meczety pojawiły się na przestrzeni lat. Początkowo prosty model podwórza przeznaczonego do modlitwy proroka Mahometa w Medynie przerodził się w skomplikowaną i luksusowo urządzaną budowlę. Jako miejsca zbiorowej modlitwy meczety pełnią funkcję nie tylko religijną, ale także społeczną. Obecnie zostają także zaadaptowane jako obiekty użyteczności publicznej – szkoły czy noclegownie dla pielgrzymów.

Commercial architecture in Warsaw during times of Polish People‘s Republic and in the aftermath of the transformation on selected exemples
The term ‘commerce in the times of the Polish People’s Republic’ brings back memories of empty shelves (or filled with only vinegar and mustard), Pewex shops and ‘organising’ different commodities. However, it can be seen as a paradox that in years 1945–1989, many interesting commercial buildings were built. In this article, a subjective choice of the most interesting commercial buildings of Warsaw is presented and their post-transformation history is briefly summarised. The authors consider the disturbing tendency to displace post-war architecture from public spaces and attempt to identify the possible causes of this situation.

Streszczenie

Hasło „handel w czasie Polski Ludowej“ przywołuje skojarzenia pustych (lub wypełnionych wyłącznie octem i musztardą) półek sklepowych, peweksów lub „organizowania“ rozmaitych towarów. Jednak, paradoksalnie, w latach 1945–1989 wybudowano wiele interesujących obiektów mających pełnić funkcję handlową. W artykule przedstawiono subiektywny wybór najciekawszych budynków handlowych w Warszawie oraz omówiono pokrótce ich losy po transformacji ustrojowej. Autorzy zauważyli niepokojącą tendencję do rugowania z przestrzeni miejskiej architektury powojennej i poszukują przyczyny tego zjawiska.

Preservation of cultural heritage from the time of European secession from the cities of Chin
The legacy of the European secession from China is a lot of objects with different functions. Just like in Western Europe, the spread of the Art Nouveau style in Chinese cities was influenced above all by the economic factor – the development of trade with Europe and Russia, which led to the spread of the European tradition of modernist and Art Nouveau architecture. The Art Nouveau style of a Chinese architect combined the activities of several foreign cultures (German, including both the northern and southern regions; Russian; English; French; Portuguese) with the centuries-old traditions of China in many ways.

Streszczenie

Dziedzictwo czasów secesji europejskiej w Chinach to wiele obiektów o różnych funkcjach. Podobnie jak w Europie Zachodniej na rozprzestrzenianie się stylu secesyjnego w chińskich miastach wpłynął przede wszystkim czynnik ekonomiczny – rozwój handlu z Europą i Rosją, co doprowadziło do rozprzestrzeniania się europejskiej tradycji modernistycznej i secesyjnej architektury. Styl secesyjny w architektrurze chińskiej łączył się na wiele sposobów, obejmując jednocześnie działania kilku kultur obcych (niemieckiej – regiony północne i południowe; rosyjskiej, angielskiej, francuskiej, portugalskiej), wraz z wielowiekową tradycją Chin.

This article analyses the commonality of trends in fine art and architecture of the late 19th and early 20th centuries. By the examples of the legacy of Wilhelm Kotarbiński, Arnold Böcklin, Oleksandr Verbytsky and Valerian Rykov it is proven how antique subjects were creatively reconsidered in the age of historicism-eclecticism and modern art. The difference between the paintings and bas-reliefs of the late 19th and early 20th centuries from the Greek images is analysed and the main features of the legacy of famous artists are determined. The distribution of a specific kind of national romanticism in Russia – the neo-Russian style of Abramtsevo and Talashkino – is characterised.

Streszczenie

Tendencje w sztukach wizualnych (na przykładzie twórczości W. Kotarbińskiego) i architekturze końca ХІХ – początku ХХ wieków
W dziedzinie architektury przeanalizowano tendencje w sztuce i architekturze końca ХІХ i początku ХХ wieków. Na przykładzie twórczości Wilhelma Kotarbińskiego, Arnolda Böcklina, Aleksandra Wierbickiego i Waleriana Rykowa udowodniono, że w dobie historyzmu-eklektyzmu i secesji ulegały twórczemu przemyśleniu wątki antyczne. Zbadano różnice między malowidłami i płaskorzeźbami z końca ХІХ i początku ХХ wieku a greckimi obrazami. Określono indywidualne cechy twórczości znanych malarzy. Scharakteryzowano specyficzną odmianę narodowego romantyzmu w Rosji – neorosyjski styl Abramcewa i Tałaszkina.

This article considers modern trends in the of development of intermodal passenger transport systems as factors influencing the formation of maritime passenger terminals (MPT). The paper describes the main intermodal factors that influence the structure of passenger terminals: master plan, functional organisation and formation of internal space. The article is supplemented with proposals for the reconstruction of the passenger terminal in port Odessa and its further adaptation to intermodal technologies.

Streszczenie

Trendy kształtowania architektury morskich terminalów pasażerskich w warunkach intermodalnych systemów transportowych na przykładzie przebudowy terminalu statków pasażerskich w Odessie
W artykule omówiono aktualne trendy w rozwoju pasażerskich systemów transportu intermodalnego jako czynnik wpływający na tworzenie morskich terminali pasażerskich (MTP). Opisano główne poziomy wpływu czynnika intermodalności na strukturę morskich terminali pasażerskich: plan generalny, organizacja funkcjonalna i tworzenie przestrzeni wewnętrznej. Artykuł jest uzupełniony propozycjami odbudowy terminalu statków pasażerskich w Odessie i jego dalszej adaptacji do technologii intermodalnych.

Landscape dominant ELEMENT – an attempt to parameterize the concept
A “landscape dominant element” – an object with the greatest range of visual impact on the surrounding space, of a strong form that integrates the whole composition, distinguished by its height, dimensions, colour, material, texture or a variety of details. These attempts to define the concept, which is intuitively perceived as obvious, illustrate its ambiguity. They bring to mind a visual contrast between this subject and others that surround it. This article attempts to analyse views using the author’s computer program. The objects in the photos are characterized by their interference in a panorama silhouette or skyline, size, colour, height, and shape. This helped to identify those that clearly stand out from the other forms, with which they come into visual interaction. The purpose of these considerations is to create tools that allow for a partial objectification of the landscape composition assessment.

Streszczenie

Dominanta krajobrazowa – obiekt o największym zakresie wizualnego oddziaływania w otaczającej go przestrzeni, o formie silnej, integrującej kompozycję, wyróżniający się wysokością, gabarytami, barwą, materiałem, fakturą czy bogactwem detalu. Te próby definicji pojęcia, które intuicyjnie odbierane jest jako oczywiste, obrazują jego niejednoznaczność. Wpisany jest w nie także wizualny kontrast pomiędzy tym przedmiotem a innymi, które go otaczają. W artykule podjęto próbę oceny widoków z wykorzystaniem autorskiego programu komputerowego. Obiekty widoczne na zdjęciach scharakteryzowano pod względem stopnia ingerencji w sylwetę panoramy lub „linię nieba”, rozmiaru, barwy, wysokości i kształtu. To pomogło wskazać te z nich, które wyraźnie odróżniają się od innych form, z którymi wchodzą w wizualną interakcję. Celem tych rozważań jest stworzenie narzędzi umożliwiających częściową obiektywizację ocen krajobrazowej kompozycji.