Każdy ogród zabytkowy, posiadający walor artystyczny dzieła sztuki, pozostaje świadectwem tendencji twórczych epok i regionów. Uprawnione wydaje się także postrzeganie tych dzieł w kategoriach nośnika idei, postaw filozoficznych i kierunków rozwoju ludzkości. W kolejnych epokach historycznych ogrody, stanowiąc rodzaj dopełnienia najwyższych aspiracji elit społecznych, swoiste zwieńczenie ich inicjatyw artystycznych, pełniły także rolę kulturotwórczą, m.in. jako centra nauki i dydaktyki (Grecja) czy instrumenty rozpowszechniania technik rolnych (Cystersi).

Pod koniec XVIII w. na rubieżach ówczesnej Rzeczypospolitej powstał ogród, założony przez jedną z najosobliwszych par epoki: Stanisława Szczęsnego Potockiego, najbogatszego z polskich magnatów, a przy tym targowiczanina, oraz jego żonę Zofię Glavani, na progu swojej kariery istambulską prostytutkę, która przeszła do historii jako Piękna Bitynka. Ich wspaniały ogród zaprojektowany został przez Ludwika Metzella i nazwany został Zofiówką. Od tego momentu minęło ponad 200 lat, w czasie których ogród zmieniał właścicieli, funkcje, nazwy, a nawet (trzykrotnie) przynależność państwową. Jego walory i sława oraz determinacja osób opiekujących się tym założeniem okazały się silniejsze niż przeciwności losu. Zostało to docenione wręczeniem Zofiówce w 1995 r. medalu „Europa Nostra”, przyznawanego przez europejską federacją stowarzyszeń, która powstała, aby propagować oraz chronić dziedzictwo kulturowe i środowisko naturalne Starego Kontynentu.

Dawne zespoły ogrodowe i parkowe są de facto „gniazdami” tożsamości miejsca we współczesnych strukturach krajobrazu miejskiego i wiejskiego. Można zaryzykować twierdzenie, mówiące, iż te, niekiedy przez dziesięciolecia „zaniechane”, zdziczałe, przerośnięte i zrujnowane zespoły architektoniczno-krajobrazowe stają się perłami lokalnych i ponadlokalnych układów krajobrazu miast i krajobrazu otwartego. Ich coraz częściej urzeczywistniająca się konserwacja, rekonstrukcja czy rewaloryzacja przywraca im rangę „obiektów wiodących” w skali krajobrazu. Zarówno ich superpozycja w relacjach krajobrazowo-widokowych, jak i całokształt ich kompozycji, aż po detale architektury ogrodowo-parkowej, w sposób realny „promieniują” – oddziałują zarówno na uwarunkowania konserwatorsko-planistyczne, jak też na zmiany mentalności i postaw lokalnych społeczności.

Tematem niniejszego artykuł jest kompleks przemysłowy Bicmarckhütte (obecnie Batory) w Chorzowie-Batorym na Górnym Śląsku. Zaprezentowano w nim zarówno historię rozwoju układu, jego kompozycję, jak też przede wszystkim obszary zieleni komponowanej. W oparciu o analizę przemian i stan obecny określona została jego ranga, zarówno dawniej, jak i współcześnie, w kształtowaniu krajobrazu społeczno-kulturowego tego ośrodka przemysłowego.

Zieleń, w tym ta nawiązująca do historycznych układów, w przestrzeniach miast przemysłowych stanowi niezwykle cenny walor. Zachowane elementy szaty roślinnej posiadają znaczące korzyści ekologiczne, podnoszą wartość krajobrazową otoczenia i przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszkańców. Celem artykułu jest ukazanie dużego zróżnicowania form terenów zieleni, umiejscowionych w obrębie zabytkowych zespołów mieszkaniowych w mieście Zabrze.

Ogrody islamu należą do najbardziej wysublimowanych w dziejach sztuki ogrodowej. Uniwersalne piękno, wyrafinowana kompozycja, nasycenie symboliką sprawiają, że dziedzictwo ogrodów mauretańskich w Andaluzji jest ponadczasowe. Zachowane bez większych zmian obiekty, na czele z ogrodami Alhambry, dawne islamskie ogrody, na których odcisnęły swoje piętno kolejne epoki i style chrześcijańskiego kręgu kulturowego, są dzisiaj wspaniałym świadectwem trwałości i nośności ideałów sztuki islamu, wcielonej w życie na andaluzyjskiej ziemi wizji rajskiego ogrodu. Ogrody mauretańskie stanowią wciąż niewyczerpane źródło inspiracji. Genius loci dzieł mauretańskich mistrzów przenika ogrody Andaluzji, przywołując często nostalgiczne i sentymentalne echa arabskiej historii i kultury regionu. Przedstawiona poniżej pierwsza część pracy prezentuje najbardziej znaczące, stworzone przez Maurów, założenia ogrodowe, które zachowały wiele z oryginalnych islamskich planów i elementów ogrodowych.