Determinując powstanie tradycyjnej siatki ulic i placów, współczesny kwartał zabudowy mieszkaniowej stał się substytutem i zarazem odpowiednikiem historycznie ukształtowanego kwartału zabudowy miejskiej, przejmując jego miastotwórcze znaczenie w budowaniu przestrzeni dzisiejszych wnętrz urbanistycznych. Przywrócenie zróżnicowanych form zabudowy kwartałowej pozwala odstąpić od rozpowszechnionych w XX wieku planistycznych doktryn, wywodzących się z nurtów modernizmu, które dążąc do dekoncentracji struktur miejskich, doprowadziły ostatecznie do utraty istoty pojmowania przestrzeni miasta. W artykule przybliżono kwestie związane z powrotem do idei kwartału zabudowy mieszkaniowej, dzięki której możliwa staje się restytucja tradycyjnie pojmowanych przestrzeni miejskich wnętrz, tj. ulicy, placu, dziedzińca, podwórza miejskiego, skweru czy parku.

Pośród różnorodności współczesnych motywacji architektonicznych odkrywamy te pomysły przekazu stylistycznego, który określają pewien tradycyjny sposób definiowania architektury domów i zespołów mieszkaniowych. Chodzi o próby monumentalizacji formy i nadawanie tych cech znaczeniowych, które uznano za odrzucone przez dogmat nowoczesności.

Wypowiedź jest subiektywna i szkicowa. Za istotne dla formy architektury mieszkaniowej uznano: strukturę obiektów, rozpiętość ich skali w odniesieniu do człowieka, sposób kształtowania bryły oraz komponenty. Omówione zostały cechy szczególne wyróżnionych atrybutów formy. Wskazano na niektóre z ich zewnętrznych uwarunkowań; a także na znaczenie tych atrybutów dla odbiorcy architektury.

Architektura współczesnego domu jednorodzinnego wpisuje się w pluralistyczną rzeczywistość architektury najnowszej. Głównym celem architektury wydaje się dziś poszukiwanie oryginalności i dążenie do nadania indywidualnego charakteru budynków oraz miejsc. Forma architektoniczna domu, dobór materiałów i kompozycja elewacji są wyrazem architektonicznego temperamentu twórcy, wpisując się w dwa dominujące, przeciwstawne nurty współczesnej architektury – tendencje minimalistyczne i ekspresjonistyczne. Próbę włączenia się w dyskusję na temat współczesnej architektury mieszkaniowej podjęto na dwóch przykładach: Bohermore House i Villa Panorama.

Tekst przedstawia opis dzisiejszej architektury mieszkaniowej, jej dążenia ku abstrakcji i oderwanie od kanonów modernistów z kręgu CIAM-u. Współczesność zapomina powoli o nadrzędności funkcji nad formą. Projektanci mają wreszcie szansę na swobodne kształtowanie brył budynków niezależnie od ich przeznaczenia. Jak się wydaje, wiodącą metodą tworzenia nowej architektury staje się rozbicie formy. Wyrosło ono z architektury ekspresjonizmu początku XX wieku, a utrwaliło się podczas trwania dekonstruktywizmu z końca XX wieku. Takie „nowe” tworzenie architektury niesie możliwość dołączenia się jej wreszcie do grona sztuk bezinteresownych i, co najważniejsze, daje szansę na powtórne stanie się sztuką.

Tekst podejmuje temat racjonalizmu w architekturze. Autorka poszukuje śladów myśli racjonalistycznej we współczesnych przykładach architektury mieszkaniowej wielorodzinnej. W centrum uwagi znalazły się dzieła twórców, którzy pragnąc powrotu do „architektury rzeczywistości”, do ponadczasowych form, struktur i typów, kontynuują poszukiwania wartości uniwersalnych w architekturze. Architektura racjonalistyczna dziś stanowi kompromis pomiędzy przeszłością a teraźniejszością, wtapiając się w ciągłość czasu i historii.

Współczesna rzeczywistość jest różnorodna, jak jej odbiorcy. Wielość postaw, potrzeb, niezliczoność wymagań i sposobów postrzegania otaczającego nas świata stoją w sprzeczności z koniecznością unifikacji, powtarzalności, ujednolicenia. Te przeciwstawne potrzeby odnoszą się także do architektury. Dotyczą jej twórców, użytkowników i postronnych odbiorców. Rolą nadrzędną wobec tych sprzeczności jest idea projektowa, spajająca różnorodność potrzeb, wymagań i uwarunkować w jedną spójną architektoniczną przestrzeń.

Artykuł prezentuje domy jednorodzinne projektu Stevena Holla o inspiracjach muzycznych, malarskich i literackich, zgodnie z manifestem architekta (Zakotwiczenie) przekazujące „treści” miejsca.