Zwarte w tekście rozważania wpisują się w badania nad dziejami archiwum i skarbca koronnego krakowskiego w epoce staropolskiej. Autorka skupia się na podejmowanych w XVI-XVIII w. działaniach inwentaryzacyjnych, szczególny nacisk kładąc na komisje oddelegowane do przeprowadzania rewizji skarbca i archiwum. Sposób powoływania komisarzy oraz ich liczba (zadeklarowana i rzeczywista), przedstawione na przestrzeni trzech stuleci, ukazują, w jaki sposób podejmowano inicjatywy o charakterze archiwalnym (w stosunku do najważniejszych wówczas instytucji tego typu) oraz jak i z jaką skutecznością wprowadzano je w życie.

Artykuł ukazuje pierwsze lata działalności Teatru Polskiego w Poznaniu po odzyskaniu wolności. Był to okres dyrekcji Bolesława i Nuny Szczurkiewiczów, którzy zajęli się organizacją sceny poznańskiej już w kwietniu 1918 r. Na podstawie dokumentów oraz doniesień z prasy poznańskiej w artykule opisano, w jaki sposób w latach 1918-1924 Szczurkiewiczowie rozwiązywali kwestie formalne działalności Teatru, formowali zespół aktorski i przygotowywali się do otwarcia nowego sezonu. W 1920 r. do dyrektorskiej pary dołączył Roman Żelazowski i dzięki ich wspólnej pracy lata 1920-1924 były jednym z najciekawszych okresów historii Teatru Polskiego w Poznaniu.

Przedmiotem przedstawianego tekstu jest działalność poznańskiego kontrwywiadu w uświadomieniu zagrożenia szpiegostwem ludności cywilnej na terenie województwa poznańskiego, a także rola, jaką odegrała prasa Poznańskiego w realizacji tego zadania. Temat szpiegostwa w prasie wielkopolskiej był niewątpliwie jednym z najczęściej poruszanych w okresie II Rzeczypospolitej. Na jego popularność wpływało nie tylko szerokie zainteresowanie czytelników. Rozrastający się rynek prasowy i coraz większa konkurencja na nim powodowały, że konieczność zdobycia uwagi czytelników wymuszała koncentrację na tematach wzbudzających zainteresowanie. Zamieszczano nawet krótkie, a niepozbawione sensacyjnych wątków informacje o aresztowaniach czy podejrzeniach o szpiegostwo. Odrębną zupełnie kwestią była współpraca prasy z poznańską „Dwójką”, która, dopuszczając zamieszczanie artykułów o szpiegach i szpiegostwie, prowadziła akcję uświadamiania obywateli o grożącym im niebezpieczeństwie. Symbioza prasy i służb specjalnych przyniosła równe korzyści obydwu stronom. Dla prasy zamieszczanie interesujących opinię publiczną informacji przekładało się na liczbę czytelników i nakład, a co za tym idzie także na zysk. Służby specjalne realizowały poprzez prasę swoje cele. Edukowanie społeczeństwa było tylko jednym z nich, ważniejsze z perspektywy realizowania operacji było odwrócenie uwagi od przeprowadzanych działań kontrwywiadowczych i kierowanie jej w stronę działalności obcych służb.

Artykuł przedstawia sylwetkę i losy zmarłego przed pięćdziesięciu laty, a dzisiaj niemal zupełnie zapomnianego związanego z Poznaniem badacza Słowiańszczyzny, Władysława Kowalenki. Wykazana jest w nim zarówno nieliczna literatura odnosząca się do jego osoby oraz przede wszystkim niewykorzystane dotychczas liczne materiały archiwalne. W dalszej części przedstawione są wczesne zainteresowania Kowalenki skupiające się wokół osadnictwa grodowego Wielkopolski, oraz jego działalność w okresie okupacji na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Czasy, w jakich przyszło mu żyć po wojnie, a także sytuacja polityczna epoki PRL wywarły niebagatelny wpływ na kierunek jego dalszej pracy naukowej. Pomimo tego, oraz podeszłego już wieku w ostatnich kilkunastu latach jego życia nastąpił znaczny rozwój jego zainteresowań badawczych związanych z dziejami morskimi Słowiańszczyzny zachodniej i południowej, znajdujący swój wyraz w licznych publikacjach. Kierował też pracami redakcyjnymi jedynego wielotomowego kompendium wiedzy o wczesnej Słowiańszczyźnie jakim jest do dzisiaj Słownik starożytności słowiańskich. Obecnie dorobek naukowy Kowalenki nadal jest wykorzystywany przez badaczy i cytowany w ich pracach.

Artykuł przedstawia organizację i działalność Klubu Demokratycznej Profesury w Poznaniu w latach 1950-1953. Funkcjonowanie Klubu było częścią planu władz komunistycznych, które po zdobyciu władzy w Polsce po II wojnie światowej dążyły do podporządkowania sobie szkół wyższych i kadry naukowej, nie tylko poprzez zarządzenia administracyjne, ale także poprzez działalność różnego rodzaju towarzystw, organizacji i stowarzyszeń, które miały za zadanie gromadzić wykładowców oraz badaczy i kształtować ich w duchu socjalistycznym. Za pomocą tych towarzystw i organizacji planowano uzyskać w środowisku akademickim przychylność i poparcie dla zmian, które zachodziły w kraju. Autor omówił kulisy powstania Klubu Demokratycznej Profesury w Poznaniu, ukonstytuowanie się Zarządu oraz różne formy działalności stowarzyszenia: wykłady, odczyty, pogadanki, prelekcje, zebrania i posiedzenia dyskusyjne (przeważnie dotyczące dorobku naukowego ZSRR i metodologii marksistowsko-leninowskiej) oraz działalność socjalną na rzecz członków Klubu w okresie, kiedy przewodniczącymi byli profesorowie Uniwersytetu Poznańskiego - Stefan Błachowski i Zdzisław Kaczmarczyk.

Wojna niesie ze sobą bezmiar cierpień, zniszczeń i śmierci. Ci którzy przeżyli musieli zmierzyć się z następującymi po niej chorobami. W latach 40. i 50. lekarze powiatowi przekazywali do Wydziału Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu raporty dotyczące zachorowalności na choroby zakaźnie. Artykuł oparty jest na prezentacji i porównaniu raportów z roku 1946 z analogicznymi raportami z 1953 r. Na tej podstawie podjęto próbę wyjaśnienia większej liczby zachorowań na choroby zakaźne na określonych obszarach Wielkopolski w kontekście historycznym tego okresu. W odniesieniu do roku 1946 dane dotyczą 23 powiatów. Dane dla roku 1953 obejmują 26 powiatów. Ze względu na porównywalność informacji w artykule uwzględniono jedynie dane dla powiatów ziemskich. Typowymi chorobami dla tego okresu okazały się: tyfus, gruźlica i dyfteryt, ale także dużą śmiertelność przypisać można wyczerpaniu, brudowi i niedożywieniu przemieszczających się wówczas mas ludności. Z przeprowadzonych analiz wynika, że najsilniejszy związek występuje pomiędzy chorobami zakaźnymi a umiejscowieniem obozów jenieckich i obozów pracy oraz strumieniami ludności przepływającej przez punkty etapowe PUR.

Tekst jest próbą uporządkowania wiedzy na temat obecności Poznańskiego Czerwca w szeroko rozumianej kulturze i historiografii. Opisuje wątki dotyczące wydarzenia w prozie, poezji, filmie fabularnym i dokumentalnym, omawia literaturę przedmiotu i konferencje tematyczne. W artykule jest również informacja o Muzeum Poznańskiego Czerwca jak i wydarzeniach kulturalnych, teatralnych i multimedialnych.

Walka z Kościołem i religią wpisana była w ramy ideologii komunistycznej. Państwo totalitarne nie tolerowało bowiem żadnych obszarów życia społecznego, nad którymi nie sprawowałoby kontroli. Po zdławieniu podziemia niepodległościowego rola najtwardszego oponenta i zarazem głównego wroga jedynej siły politycznej w państwie, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, na drodze realizacji założeń ideologicznych przypadła Kościołowi rzymskokatolickiemu. Mackiewicz, jako jeden z niewielu, otwarcie mówił także o kryzysie wartości w najstarszej na obszarze cywilizacji zachodniej instytucji.

Tekst dotyczy mało znanego przedstawiciela rodu Raczyńskich z przełomu XVIII i XIX wieku, założyciela jego „kurlandzkiej” linii, komandora maltańskiego Wincentego Raczyńskiego. Przedmiotem artykułu jest napisany przez Komandora na prośbę jego kuzyna Atanazego Raczyńskiego (i później przez Atanazego opublikowany) obszerny list, stanowiący swoiste La Confession d’un enfant du siècle. Autor listu uczestniczył w pewnych historycznych wydarzeniach i otarł się o szereg historycznych postaci, dzięki czemu jego epistolarna autobiografia jest interesująca i niepozbawiona pewnego waloru poznawczego. List, w nieistniejącym już oryginale napisany po francusku, przełożony został na język polski i opatrzony komentarzem, a także licznymi przypisami, osadzającymi opisywane wydarzenia i osoby w historycznym kontekście.

Celem pracy była charakterystyka wzorców zawierania małżeństw oraz ich różnorakich uwarunkowań w Poznaniu drugiej połowy XIX w. Wykorzystano urzędowe księgi małżeństw obwodu Piotrowo za lata 1874-1899. Na terenie objętym przez USC Piotrowo przeważały małżeństwa zawarte po raz pierwszy, czyli pomiędzy kawalerami i pannami. Stanowiły one przeszło 73 proc. wszystkich małżeństw. Kolejną grupą były związki kawalerów z wdowami oraz wdowców z pannami: odpowiednio ponad 6 proc. i 5 proc. całości materiału. W USC Piotrowo panny wychodzące za mąż za kawalerów miały średnio prawie 23 lata, zaś za wdowców były o ponad cztery lata starsze. Kawalerowie żenili się z pannami w wieku średnio 25,5 lat, natomiast z wdowami w wieku nieco ponad 27 lat. Wdowcy żeniący się z pannami mieli średnio 38 lat zaś ci wiążący się z wdowami o ponad dziesięć lat więcej. Wdowy wychodzące za mąż za kawalerów liczyły w chwili ślubu nieco ponad 27 lat. W poznańskim obwodzie Piotrowo o doborze partnerów wstępujących w związek małżeński decydował ich wiek, wykształcenie i pozycja społeczna.

Tekst zawiera przedruk korespondencji kompozytora Feliksa Nowowiejskiego z prof. Adamem Wrzoskiem i jego żoną Marią z roku 1936, przechowywanej w zbiorach Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Oddział w Poznaniu. Tematyka listów dotyczy mało znanej „Pieśni do Matki Boskiej w Dębkach, nad morzem”. Utwór skomponowano ku czci cudownego obrazu Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej znajdującego się w kaplicy w Dębkach (pow. pucki), który F. Nowowiejski oglądał zapewne podczas pobytu wakacyjnego w tejże miejscowości.

W tekście przedstawiono wspomnienie dotyczące fragmentu okupacyjnego okresu życia czołowego polskiego prehistoryka i współzałożyciela Uniwersytetu Poznańskiego – prof. Józefa Kostrzewskiego. Autorem przytoczonej pracy jest prof. Alfred hr. Wielopolski, politolog i ekonomista, a także historyk ekonomii i prawa. Odnaleziony w Bibliotece Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu maszynopis, relacjonuje życie prof. w okresie od grudnia 1940 do lutego 1944 roku, kiedy prof. Kostrzewski ukrywał się w majątku Klemensówka k. Niska.

Dokumentacja bankowa jest dzisiaj przedmiotem wielostronnego zainteresowania. Najbardziej istotne było zawsze jej znaczenie praktyczne (dla banku oraz jego klientów). Z biegiem czasu stała się ona także przedmiotem studiów historyków, przede wszystkim gospodarczych. Okazuje się jednak, że materiały wytworzone przez banki i ich administracje posiadać mogą również wartość do innych badań. Badacze zainteresowani końcowym okresem II wojny światowej i walkami o Poznań odnajdą w prezentowanym dokumencie wiele informacji, które rzucą nowe światło na sytuację w mieście oraz pozwolą wczuć się w klimat tamtych dni. Dokument ukazuje ponadto problemy związane z odbudową systemu bankowego oraz wprowadzaniem w stolicy Wielkopolski nowego środka płatniczego – złotego polskiego, który zastąpił obowiązującą dotychczas markę niemiecką.

Tekst przedstawia informacje o zainicjowaniu kampanii społecznej na temat archiwów rodzinnych i utworzeniu punktów konsultacyjnych w archiwach państwowych. Jest próbą zwrócenia uwagi na kwestie gromadzenia dokumentów w archiwach prywatnych. Omawia również konkurs dla archiwistów rodzinnych na temat: „Najstarszy dokument w mojej rodzinie” zorganizowany przez Archiwum Państwowe w Poznaniu z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów w 2015 r.

Zachowany w archiwum rodzinnym akt notarialny z 1893 r., stał się podstawą do szczegółowego opisu życia praprababci autora. Jednakże nie poprzestaje on tylko wyłącznie na informacji o losach swojej operatywnej przodkini, ale prezentuje także dzieje rodziny chłopskiej oraz ich genealogię.

Autor w artykule dotyczącym domowego archiwum skupia się przede wszystkim na okresie przechowywania pewnych dokumentów i rachunków, które najczęściej pojawiają się w każdym gospodarstwie domowym. Są to m.in.: dokumenty dotyczące rocznych zeznań podatkowych czy te związane z edukacją i późniejszym zatrudnieniem. Ponadto zaproponowano przykładową i prostą budowę takiego archiwum. Artykuł powstał z inspiracji wydarzenia Zostań rodzinnym archiwistą, które zorganizowano trzy lata temu z inicjatywy archiwów państwowych, a promowane było w rozgłośni Programu I Polskiego Radia.

W grudniu 2014 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2015 – „Rokiem Jana Długosza”. Okazją do takiego uhonorowania Jana Długosza stała się sześćsetna rocznica jego urodzin. Wydarzenie to, w sposób szczególny zaktywizowały historyków i regionalistów z Wielunia, w którego okolicach leżały dobra Długoszów, a Jan Długosz, ojciec kronikarza, w bitwie pod Grun-waldem walczył w szeregach chorągwi ziemi wieluńskiej. Ponadto w kryptach kolegiaty wieluńskiej złożone zostały ciała zmarłych rodziców kronikarza. W 2015 r. w Wieluniu zorganizowano wystawy, konferencję naukową i konkurs. Wzniesiono instalację tematyczną w pobliżu pozostałości fary wie-luńskiej. Organizatorzy obchodów upamiętnili także „Rok Jana Długosza” medalem „Rok Długoszowski na ziemi wieluńskiej (2015)”. W artykule zawarto szczegółowy opis medalu i okoliczności jego powstania.