Artykuł prezentuje listy gończe jako nowe, ciekawe i bardzo cenne źródło, które może być wykorzystane do badań genealogicznych. Na przykładzie listów gończych publikowanych w informacyjnej i urzędowej prasie poznańskiej, wydawanej od końca XVIII do drugiej połowy XIX w., zaprezentowano bogactwo informacji w nich zawartych. Badacz przeszłości własnej rodziny lub małej ojczyzny może w listach znaleźć wiadomości m.in. o cechach charakteru poszukiwanego, jego stosunkach rodzinnych, charakterze wykonywanej pracy, sposobie ucieczki z więzienia lub aresztu, odzieży, którą nosił, a – co może być szczególnie cenne – o jego wyglądzie.

W artykule przedstawiono – w oparciu o źródła archiwalne – nieznane szczegóły kontaktów prof. Józefa Kostrzewskiego, czołowego polskiego prehistoryka i muzeologa, ze środowiskiem warszawskim. Kontakty te wykraczały poza wąsko pojętą współpracę zawodową, obejmując również wielostronną działalność społeczną i patriotyczną.

O ks. Stanisławie Kozierowskim, jednym z najbardziej zasłużonych naukowców wielkopolskich, powstało wiele artykułów. Badaczy interesował w szczególności życiorys jednego z założycieli poznańskiego Uniwersytetu, inspirował niezwykły dorobek onomastyczny i genealogiczny, pociągał portret psychologiczny człowieka, który bez reszty poświęcił się pracy twórczej. Bardzo mało uwagi poświęcali natomiast wielkiej kolekcji książek, która rozsławiła imię Kozierowskiego na równi z jego dorobkiem naukowym. Tuż przed śmiercią przekazał on całą bibliotekę Archiwum Państwowemu w Poznaniu, które w czasie wojny poniosło dotkliwe straty materialne. Wśród blisko 7000 tomów znajdowało się kilkadziesiąt starodruków. Na skutek decyzji dawnych władz Archiwum o relokacji książek poznańska placówka na zawsze utraciła także te najcenniejsze materiały. W niniejszym artykule ukazano kulisy owej donacji, a także podjęto próbę ustalenia obecnej lokalizacji starodruków. Integralną częścią artykułu jest bibliograficzny spis zabytkowych książek należących w przeszłości do Kozierowskiego, który być może ułatwi odnalezienie 26 dzieł z tejże listy.

Tekst opowiada historię komendanta Okręgu AK terenu tarnopolskiego pułkownika Armii Krajowej Franciszka Studzińskiego i jego łączniczki oraz osobistej sekretarki Eugenii Starościn, działaczki AK oraz – w okresie późniejszym – organizacji Wolność i Niezawisłość. W artykule omówiono aktywność konspiracyjną obu postaci w okresie II wojny światowej oraz ich powojenne losy naznaczone przesłuchaniami, więzieniem, licznymi przeprowadzkami i problemami ze znalezieniem pracy.

W artykule, po raz pierwszy przedstawiono szczegóły dotyczące gnieźnieńskich świeckich obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego od 9 do 16 kwietnia 1966 roku. W zamierzeniach władz komunistycznych miały one stać się inauguracją uroczystości ogólnopolskich oraz kulminacją wieloletnich przygotowań prowadzonych na szczeblu lokalnym, wojewódzkim i ogólnopolskim. Wskutek działań politycznych, uroczystości nabrały charakteru konfrontacyjnego w stosunku do obchodów Millennium Chrztu Polski przygotowanych i realizowanych przez władze kościelne. Autorzy artykułu w swojej pracy oparli się na aktach z zasobu Archiwum Państwowego w Poznaniu i jego Oddziału w Gnieźnie. Uwzględniając sprawozdania organów władz terenowych, zrekonstruowali po raz pierwszy podejmowane w ramach obchodów działania społeczne w poszczególnych wioskach i gromadach ziemi gnieźnieńskiej. Zwrócono uwagę, na niejednokrotnie dalekie od ideologicznych, motywacje podejmowanych przez ludność akcji gospodarczych. Odtwarzając przebieg wydarzeń, przedstawiono cele i motywy jakimi kierowali się pomysłodawcy przy ustalaniu harmonogramu i scenariuszy poszczególnych imprez. Prezentowane w artykule cyfrowe dane źródłowe pozwoliły na nakreślenie rozmachu jubileuszowej gali.

Funkcjonujące od 1954 r. opolskie środowisko studenckie odgrywało bardzo ważną, lecz niejednoznaczną rolę w życiu społecznym. Należało do najważniejszych źródeł kadr dla komunistycznego aparatu władzy, ale bywało też bazą działalności o charakterze opozycyjnym. Stałym źródłem problemów dla władz komunistycznych była oprócz tego religijna aktywność dużej części studentów. W październiku 1956 r. opolscy studenci aktywnie występowali na rzecz demokratyzacji życia politycznego w Polsce. W późniejszym czasie władze komunistyczne zabiegały, aby jak największa liczba studentów była zrzeszona w szeregach Polskiej Zjednoczonej Partii oraz koncesjonowanych organizacji młodzieżowych. Odniesione w tej dziedzinie sukcesy nie zapobiegły jednak udziałowi opolskich studentów w ogólnopolskiej akcji protestacyjnej w marcu 1968 r. Władze komunistyczne odpowiedziały represjami wobec studentów. Zdławienie studenckiego protestu było jednak bardzo problematycznym zwycięstwem komunistów.

Tematem opracowania jest projekt utworzenia „korytarza suwalskiego” – eksterytorialnej trasy prowadzącej od Kaliningradu na Białoruś przez terytorium Polski. Artykuł obejmuje lata 2001- -2002, kiedy to pomysł powrócił przy okazji domykania negocjacji związanych z akcesją Polski do Unii Europejskiej. Analizie poddano artykuły prasowe ukazujące się w najbardziej poczytnych polskich dziennikach danego okresu. Podsumowaniem tekstu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy projekt utworzenia eksterytorialnego korytarza przez terytoria Polski miał szansę na realizację.

Zdecydowana większość podmiotów prowadzących działalność, nie tylko gospodarczą, to jednostki sektora prywatnego. W skali całego kraju, jest ich kilka milionów. One także wytwarzają dokumentację, z której część może w przyszłości stać się ważnym elementem narodowego zasobu archiwalnego. W związku z tym sytuację ich kancelarii oraz stan zachowania dokumentacji należy objąć zwiększoną uwagą. Działania takie powinny również objąć doradztwo z tego zakresu.

Artykuł zatytułowany Rys historyczny Archiwum UMK w Toruniu porządkuje i uzupełnia dotychczasowe informacje podane we wcześniejszej literaturze dotyczące archiwum. Został oparty nie tylko na istniejących już publikacjach, ale przede wszystkim na materiałach źródłowych. Punktem wyjścia była uchwała Senatu UMK z 16 września 1948 roku powołująca archiwum i powierzająca jego organizację prof. Bronisławowi Włodarskiemu. Następnie Autorka podaje informacje dotyczące zasobu archiwalnego, miejsc przechowywania za poszczególnych kierowników, a także zmian zachodzących w organizacji pracy archiwum. W podsumowaniu została zamieszczona tabela z wykazem wszystkich pracowników od początków istnienia archiwum.

W artykule zostało scharakteryzowane archiwum Pracowni Dialektologicznej UAM. Autorka opisała dzieje, działalność i potrzeby dziś nieformalnej komórki. Z artykułu można się także dowiedzieć, jakim zasobem fonograficznym dysponuje Pracownia oraz jakie towarzyszą temu zasobowi dokumenty papierowe i aparatura techniczna. W artykule jest również mowa o zbiorach bibliotecznych i etnograficznych Pracowni Dialektologicznej.

W tekście przedstawiono Oddział Opracowania Multimediów poznańskiej Biblioteki Raczyńskich z uwzględnieniem kilku parametrów: postępowania z przynależnymi zbiorami na nośnikach cyfrowych (audiobooki, filmy, muzyka, inne dokumenty elektroniczne), wykorzystywanego systemu bibliotecznego (Horizon), stosowanego formatu metadanych (MARC 21), będącego w użytku języka haseł (JHP BN) na tle języka KABA i deskryptorów Biblioteki Narodowej.

Wspomnienia osobiste osnute na tle 25 siedzib ziemiańskich w Wielkopolsce to spisany w 1969 roku pamiętnik Stefana Stablewskiego – rotmistrza dyplomowanego Wojska Polskiego. Publikowany fragment dotyczy Uzarzewa, wsi położonej kilka kilometrów od Swarzędza, która w czasach współczesnych autorowi stanowiła majątek rodziny Żychlińskich. Kontakty Stablewskiego z Uzarzewem rozpoczęły się w 1904 roku, natomiast ostatnie przywołane w tekście wspomnienia pochodzą z roku 1945. Krótką informację architektoniczną na temat eklektycznego pałacu w Uzarzewie sporządził autorowi Piotr Chłapowski. Stablewski przekazał ją w pamiętniku i wzbogacił swoimi wrażeniami m.in. na temat położenia budynku oraz przedstawił jego mieszkańców, przywołując chociażby postać Zenobii Żychlińskiej. Stablewski przytoczył liczne anegdoty z życia w okolicy, jak również opisał swoje przeżycia z czasów I i II wojny światowej.

Słownik starożytności słowiańskich zalicza się niewątpliwie do czołowych osiągnięć Instytutu Slawistyki PAN. Prace nad nim zostały zapoczątkowane pod koniec lat 40. XX w. i zakończone wraz z wydaniem ostatniego tomu w 1996 r. Do dziś stanowi jedyne tego rodzaju całościowe kompendium wiedzy o początkach Słowiańszczyzny. Potrzebę wydania Słownika polscy slawiści widzieli jednak już dużo wcześniej, o czym świadczy powołanie przez nich w 1927 r. Komitetu Redakcyjnego Słownika starożytności słowiańskich pod przewodnictwem profesora Uniwersytetu Lwowskiego Franciszka Bujaka. Pracami redakcyjnymi kierował dr Henryk Batowski. Od samego początku napotykał on coraz większe trudności ze strony zagranicznych współpracowników i coraz większe problemy związane z finansowaniem tego przedsięwzięcia. W 1934 r. zdołano wydać zeszyt próbny Słownika, lecz wkrótce potem, wraz z rezygnacją dr. Batowskiego z funkcji sekretarza Redakcji, dalsze prace związane ze Słownikiem zostały przerwane. Podjęto je ponownie po II wojnie światowej w 1945 r. z inicjatywy prof. Tadeusza Lehra-Spławińskiego i prof. Zygmunta Wojciechowskiego, według odmiennej koncepcji, wiążąc redakcję Słownika z prężnie działającym poznańskim ośrodkiem slawistycznym skupionym wokół Instytutu Zachodniego. Wraz z powstaniem Polskiej Akademii Nauk i powołaniem do życia w 1954 r. Zakładu Słowianoznawstwa (dzisiejszego Instytutu Slawistyki), w 1955 r. Redakcja Słownika weszła w jego skład, zyskując zarówno zaplecze finansowe, jak i oparcie w dalszych pracach nad powstawaniem i wydawaniem kolejnych jego tomów.

W wyniku klęski w wyborach parlamentarnych w czerwcu 1989 r. rozpoczął się rozkład Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zainicjowana jesienią tego roku dyskusja na temat przyszłości partii komunistycznej w Polsce miała zatrzymać ten proces oraz przygotować jej członków do XI Zjazdu PZPR. W artykule zaprezentowano odnalezione w Archiwum Państwowym w Poznaniu dokumenty Wojewódzkiej Komisji Zjazdowej. Stanowią one interesujące źródło do badań nad dziejami PZPR i mentalnością jej członków w województwie poznańskim w schyłkowym okresie jej istnienia.