XXVII (2021)

2021

Data publikacji: 2021

Licencja: CC BY

Zawartość numeru

Spory wśród mieszkańców Krakowa o służebności gruntowe miejskie (mur środkowy i prawo widoku). W świetle orzecznictwa sądów cywilnych Wolnego Miasta Krakowa (1815–1846

Mateusz Mataniak

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 11-65

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.001.14680

W artykule przedstawiono rozstrzyganie – na drodze sądowej – sporów pomiędzy mieszkańcami Krakowa, w okresie Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815–1846), które dotyczyły służebności gruntowych miejskich (mur środkowy, prawo widoku). We wprowadzeniu wskazano na rzymski rodowód służebności, ich najważniejsze podziały (służebności naturalne, ustawowe, umowne) oraz główne sposoby korzystania z nich. W dalszej części artykułu analizie poddano 14 spraw sądowych, toczących się przed sądami Wolnego Miasta Krakowa. Podstawę źródłową stanowiły wyroki Trybunału I Instancji, Sądu Apelacyjnego i Sądu III Instancji, przechowywane w Archiwum Narodowym w Krakowie (zespół Archiwum Wolnego Miasta Krakowa), a także akta z Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego poświęcone działalności orzeczniczej Wydziału Prawa UJ w latach 1817–1833. W pracy znalazły się liczne dane w przedmiocie stosunków własnościowych w Krakowie. Artykuł stanowi przyczynek do dziejów stosowania prawa francuskiego (Kodeks Napoleona, Kodeks Procedury Cywilnej) na ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX w.

PDF

Czytaj więcej

Jadwiga z Czarneckich Turkowska (1889–1982)

Maria Czeppe

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 67-105

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.002.14681

Ważną postacią w powojennym nauczycielskim środowisku Krakowa była Jadwiga Turkowska z domu Czarnecka (1889–1982), nauczycielka matematyki w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego. Znakomita pedagog, pracująca do 78. roku życia, wywarła wpływ na kilka pokoleń absolwentów krakowskich liceów. Córka zesłańców, była jedną z pierwszych kobiet, które zdobyły dyplom carskiego Uniwersytetu Petersburskiego. Odegrała też w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej istotną rolę w szkolnictwie wileńskim. Udało się odnaleźć szereg informacji o rodzinie Jadwigi Turkowskiej, w tym omskie i wileńskie archiwalia, odtworzyć przebieg jej pracy zawodowej i zebrać wspomnienia o tej nietuzinkowej nauczycielce, z wdzięcznością zapamiętanej zarówno w kręgu rodziny i przyjaciół, jak i w gronie kolegów i uczniów z różnych etapów jej kariery.

PDF

Czytaj więcej

Działalność Bronisława Piłsudskiego na rzecz ludności Spisza i Orawy. Na marginesie listu do Bolesława Wysłoucha

Karolina Zięba

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 107-133

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.003.14682

Bronisław Piłsudski (1866–1918) jest znany na świecie przede wszystkim jako badacz ludów Dalekiego Wschodu – informacje o jego aktywności w Galicji oraz na Spiszu i Orawie są mniej powszechne. Odnaleziony w aktach Związku Przyjaciół Polskiego Ludu Tatrzańskiego, napisany w 1912 r. list do Bolesława Wysłoucha (1855–1937), stanowi jeszcze jedno świadectwo wszechstronności jego działań również na gruncie polskim. Po powrocie z zesłania B. Piłsudski zaangażował się w działalność muzealniczą i społeczną w Galicji. Utrzymywał kontakty z polską inteligencją pracującą na rzecz zachowania tożsamości narodowej pod zaborami. Do tej grupy należał również B. Wysłouch – redaktor „Kuriera Lwowskiego”. Prezentowany artykuł naświetla kontekst akcji uświadomienia narodowego ludności tzw. „Zapomnianych Kresów”.

PDF

Czytaj więcej

Wzbogacanie zasobu archiwalnego poprzez dary. Przyczynek do dziejów Archiwum Narodowego w Krakowie i jego poprzedników w XIX–XXI w.

Kamila Follprecht

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 137-165

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.004.14683

Powołane przez Radę Miejską w 1887 r. Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa wzbogacało swój zasób dzięki darom przekazywanym przez mieszkańców – zarówno archiwaliów czy muzealiów, jak i książek. Natomiast działające od 1878 r. Krajowe Archiwum Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie, podlegające galicyjskim władzom krajowym, zaufanie ofiarodawców zaczęło zyskiwać dopiero po przejęciu w 1919 r. przez władze polskie. Te działania kontynuowało od 1952 r. Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie, powstałe z połączenia obu archiwów (obecnie Archiwum Narodowe w Krakowie). Wspieranie powstających w Krakowie w XIX w. muzeów i bibliotek gromadzących pamiątki minionej świetności Rzeczypospolitej było uznawane za patriotyczny obowiązek, z czasem dawało możliwość zabezpieczenia dla przyszłych pokoleń dokumentów rodzinnych, materiałów wytworzonych przez osoby aktywnie działające na różnych polach czy instytucji lub organizacji, które zakończyły działalność. Archiwum zawsze z wdzięcznością przyjmuje ofiarowywane archiwalia dotyczące Krakowa, Małopolski czy szerzej Galicji, bowiem misją archiwów państwowych jest zachowanie wszelkich materiałów archiwalnych będących źródłem do dziejów Polski i jej mieszkańców.

PDF

Czytaj więcej

Maria Kasperska-Szach (1944–2021)

Iwona Fischer

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 169-174

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.005.14684

PDF

Czytaj więcej

Szczepan Świątek (1946–2021)

Iwona Fischer

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 175-180

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.006.14685

PDF

Czytaj więcej

Wykaz artykułów naukowych i popularyzatorskich Szczepana Świątka – wybór

Iwona Fischer

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 181-192

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.007.14686

PDF

Czytaj więcej

Przeprowadzka zasobu krakowskich oddziałów i Ekspozytury w Spytkowicach Archiwum Narodowego w Krakowie w latach 2020–2021 do nowej siedziby przy ul. Rakowickiej 22E

Mariusz Kluczewski

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 195-202

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.008.14687

PDF

Czytaj więcej

Sprawozdanie ze stanu inwestycji budowy nowej siedziby dla Archiwum Narodowego w Krakowie Oddział w Nowym Sączu

Paweł Ząbczyński

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 203-206

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.009.14688

PDF

Czytaj więcej

Popularyzacja zasobu i działalności Archiwum Narodowego w Krakowie w 2021 r.

Lilianna Pochwalska

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 207-209

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.010.14689

PDF

Czytaj więcej

Działalność popularyzacyjna w Archiwum Narodowym w Krakowie Oddział w Bochni w 2021 r.

Agnieszka Gicala

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 210-212

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.011.14690

PDF

Czytaj więcej

Wystawa „Rząd na emigracji, kancelaria poza krajem. Materiały związane z działalnością Rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej w Tarnowie w latach 1917–1922 ze zbiorów Archiwum Narodowego w Krakowie”

Iwona Fischer

Krakowski Rocznik Archiwalny, XXVII, 2021, s. 213-215

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.21.012.14691

PDF

Czytaj więcej