Celem artykułu jest przeanalizowanie znaczenia i zastosowania terminu „kształcenie” w koncepcjach pedagogiki ogólnej w Polsce w XX wieku. W badaniu posłużono się systematyczną analizą historyczno-problemową i metodę archeologiczną M. Foucaulta. W rezultacie stwierdzono, że we wskazanym okresie nastąpiła zmiana w przyporządkowaniu dyscyplinowym terminu „kształcenie” z pedagogiki ogólnej do dydaktyki, czemu towarzyszyło przesunięcie znaczeniowe w stronę instrumentalnie pojętego modelowania jednostki przez nauczanie szkolne. Rozpoznanie i rewizja tego faktu otwierają możliwość przywrócenia terminu i pojęcia kształcenia do polskiej pedagogiki ogólnej jako jednej z jej dwóch podstawowych kategorii, obok „wychowania”.

Wspólnym elementem charakterystycznym dla filozofii uprawianej w ramach szkoły lwowsko-warszawskiej (dalej: SLW) było nie tylko wymaganie jasnego i ścisłego myślenia, ale również zespół przekonań na temat filozofii i jej roli w życiu człowieka i społeczeństwa. Oznacza to, że SLW wypracowała pewną filozoficzną koncepcję edukacji. Potwierdzenia takiego stanu rzeczy dostarczają efekty badań prowadzonych nad: (i) pedagogicznymi aspektami filozofii Kazimierza Twardowskiego, (ii) filozoficznymi aspektami pedagogiki jego uczniów – Bogdana Nawroczyńskiego i Kazimierza Sośnickiego, (iii) ideą uniwersytetu i edukacji filozoficznej w SLW. Niemniej nie są prowadzone badania nad jednolitym ujęciem filozofii edukacji w SLW. Celem tego artykułu jest próba rekonstrukcji filozofii edukacji w SLW. Osiągnięcie tego celu przewiduje wyjaśnienie roli Twardowskiego w rozbudowie filozofii edukacji w SLW i wyznaczenie filozoficznych koncepcji edukacji w pracach jego uczniów.