FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

2021 Następne

Data publikacji: 2021

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Redakcja

Redaktor naczelny Orcid Piotr Borowiec

Zawartość numeru

Richard W. Bloom

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 13 - 21

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.002.13782

This paper describes methodological and theoretical problematics in creating knowledge about the relations between politics and biology. These problematics are cited from philosophy and philosophy of science, critical theory, and scientific method(s). The case of politics characterized by the dark tetrad – narcissism, psychopathy, Machiavellianism, and sadism – and biology characterized by evolutionary theories are used as an example. The conclusion is that the relations between politics and biology are unknowable and attempts to apply putative knowledge of such relations have led to tragedy and atrocity throughout history.

Czytaj więcej Następne

Jarosław Nocoń

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 23 - 35

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.003.13783

The article discusses the factors that encourage the use of the achievements of the broadly understood current of sociobiology in political science research. The guiding thesis here is the assumption that the effective use of the achievements of sociobiology for political science research may be an important factor inspiring new interpretations, explanations and forms of viewing the political sphere of social life. At the same time, it stimulates a broad view of the complexity of mutual relations between the sphere of culture and politics and biological factors. The condition for such a perspective is a departure from the reduced, genetically determinist perception of sociobiology and the understanding of culture and politics both in terms of products and determinants of the natural environment. The structure of the argument is subordinated to attempts to answer the following questions: Why is it worth being interested in using neo-evolutionist concepts to explain and describe the political sphere of social life? What is sociobiology and what theoretical assumptions can be a useful instrument of explanation in political science research?

Czytaj więcej Następne

Piotr Rutkowski, Jacek Ziółkowski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 37 - 54

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.004.13784

Neuropolitics – Genesis, Assumptions, Development Prospects

Neuropolitcs is an interdisciplinary research area, located at the intersection of various sciences, combining political science with neuroscience. However, it is not another direction that, as it may seem assumes biological determinism. It is based on belief about the interfusion of nature and culture, physical and mental dimensions in man. The aim of article is to familiarize the reader with the historical and theoretical aspects of this still developing research area. Also the research tools and main research directions of neuropolics were outlined. Authors indicate the positive and negative results of neuropolitics research and perspectives for political science and neurosciences.

 

Streszczenie

Neuropolityka to interdyscyplinarny obszar badań, znajdujący się na przecięciu nauk, łączący nauki polityczne z neuronaukami. Nie jest to jednak kolejny kierunek, który, zakłada determinizm biologiczny. Opiera się na przekonaniu o przenikaniu się natury i kultury w człowieku, warstwy cielesnej i umysłowej. Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi historycznych i teoretycznych aspektów tego wciąż rozwijającego się obszaru badawczego. Naszkicowane zostały również narzędzia badawcze oraz główne kierunki badań neuropolitycznych. Autorzy wskazują na pozytywne jak i negatywne, skutki płynące z badań neuropolitycznych, oraz perspektywy stojące przed naukami o polityce i neuronaukami.

Czytaj więcej Następne

Piotr Łukomski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 55 - 69

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.005.13785

The Problem of the Category of Decisions in the Context of the Naturalistic Paradigm of Social Sciences

The paper presents the thesis that a decision understood as an act of choice could be explained within the framework of the theory of control, which implicates real human autonomy. A decision in this perspective is not a type of phenomenon detached from the causal structure of the world, nor a kind of handy theoretical structure in explaining behaviour, but a functional aspect of the mind compatible with the naturalistic view of the world, including the humanities. Within such an explanatory structure, we can place decisions as part of the control structures that function alongside causality structures and are a necessary component of any autonomous  system. Moreover, if the mind acts as a semantic engine, we can outline the direction of research within which semantics (language, cultural meanings, and content) can be interpreted as the basis for choices (decisions) made within the cultural context.

 

Streszczenie

Artykuł przedstawia tezę, że decyzja rozumiana jako akt wyboru jest możliwa do wyjaśnienia w ramach teorii kontroli, która przekłada się na rzeczywistą autonomię człowieka. Decyzja w tym ujęciu nie jest typem fenomenu oderwanego od przyczynowej struktury świata ani też rodzajem poręcznej konstrukcji teoretycznej w wyjaśnianiu zachowań, ale funkcjonalnym aspektem umysłu zgodnym (kompatybilnym) z naturalistycznym obrazem świata, obejmującym również humanistykę. W ramach takiej struktury wyjaśniania możemy umieścić decyzje jako element struktur kontroli, które funkcjonują równolegle do struktur przyczynowości i stanowią niezbędny składnik każdego autonomicznego systemu. Co więcej, przy założeniu, że umysł spełnia funkcję semantycznego silnika możemy zarysować kierunek badań, w ramach którego semantyka (język oraz znaczenia i treści kultury) może być interpretowana jako podstawa wyborów (decyzji) dokonywanych w ramach kontekstu kulturowego. 

Czytaj więcej Następne

Kornel Bielawski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 71 - 84

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.006.13786

Towards the Naturalization of Violence in Politics

Violence is an inherent phenomenon in political processes. Although in commonly used discourses and value systems it is perceived negatively, one cannot deny that it has important social and political functions. In terms of power distribution, violence plays an ordering and hierarchical role. This paper’s objective is to indicate a number of aspects pointing to the naturalistic sources of violence: from the philosophical reflections of the classic thinkers, through the conclusions from the observation of the natural world, to biopsychology. The paper attempts to recognize the foundations of aggressive human behavior, stripped of cultural influences and what can be considered unnatural.

 

Streszczenie

Przemoc jest zjawiskiem inherentnie wpisanym w procesy polityczne. Choć w powszechnie stosowanych dyskursach i systemach wartości ma ona wydźwięk pejoratywny, nie sposób odmówić jej doniosłych funkcji społeczno-politycznych. Pełni ona bowiem rolę porządkującą i hierarchiotwórczą w procesach dystrybucji władzy. Niniejszy artykuł stanowi próbę wypunktowania szeregu aspektów wskazujących na naturalistyczne źródła przemocy: począwszy od filozoficznych refleksji klasyków, poprzez wnioski z obserwacji świata natury, skończywszy na aspektach biopsychologii. Jest to próba wskazania na fundamenty agresywnych zachowań ludzkich, odartych z wpływów kulturowych i tego, co uznać można za nienaturalne.

Czytaj więcej Następne

Adam Hołub

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 85 - 102

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.007.13787

Biological "means of persuasion" in the Policy Area – Bioterrorism

The article presents biological factors as attractive means of persuasion that can be used by perpetrators of political violence. Through the analysis of the potential harm, effectiveness and efficiency of such factors and actual terrorist attacks, it should be concluded that biology can be an attractive reservoir of means that can be used in bioterrorism. Biological destructive resources can be: bacteria, rickettsiae, viruses, as well as: bacterial, fungal, plant and animal toxins. The reality of bioterrorism indicates that they were and probably will be used in attacks against political and other adversaries. Bioterrorism is a terrorist activity with the use of pathogenic agents. Among the most popular agents in the first decades of the 21st century are anthrax and ricin. It should be noted that, in theory, the victims number of this type of attack should be very high. In reality, there have been only few casualties as a result of terrorist attacks involving pathogens. However, it is important to remain vigilant and prepare the relevant services and the public for a hypothetical attack.

 

Streszczenie

Artykuł ukazuje czynniki biologiczne jako atrakcyjne środki perswazji, które mogą być wykorzystywane przez sprawców przemocy politycznej. Poprzez analizę potencjału szkodliwości, efektywności i efektowności czynników tego typu oraz rzeczywistych ataków o charakterze terrorystycznym należy uznać, że biologia może stanowić i stanowi atrakcyjny rezerwuar środków możliwych do wykorzystania w bioterroryzmie. Biologicznymi swoistymi środkami rażenia mogą być zarówno bakterie, riketsje, wirusy, jak i toksyny bakteryjne, grzybicze, roślinne i zwierzęce. Rzeczywistość związana z bioterroryzmem wskazuje, iż były one i zapewne nadal będą wykorzystywane w atakach skierowanych wobec politycznych i nie tylko adwersarzy. Bioterroryzm to działalność terrorystyczna z wykorzystaniem czynników chorobotwórczych. Do najpopularniejszych czynników w pierwszych dekadach XXI wieku należą wąglik i rycyna. Należy zauważyć, że teoretycznie ofiary tego typu ataków powinny być bardzo liczne. W rzeczywistości w wyniku ataków terrorystycznych z użyciem patogenów ofiar było niewiele. Należy jednak zachować czujność i przygotować odpowiednie służby oraz społeczeństwo na hipotetyczny atak.

Czytaj więcej Następne

Janusz Golinowski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 103 - 126

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.008.13788

The Neoliberal Panopticon of Biopolitics – Between Expansion and Social Therapy

Human enhancement technologies raise serious ethical questions about health practices no longer content simply to treat disease, but which now also propose to “optimize” human beings’ physical, cognitive and psychological abilities. In this article we undertake some conceptual clarification of the concepts of biopower and biopolitics and argue for their utility in contemporary analysis. Three decades of neoliberal policies have seriously reduced the welfare state: privatisations and cuts in public budgets have forced public agencies to downsize their activities, sometimes losing universality, effectiveness and quality of services. The pandemic has dramatically shown the price of such a neoliberal turn. Market globalisation creates health threats and is completely unable to respond to emergencies. Private health care is turning out to be largely irrelevant in facing the pandemic. The welfare state should not be considered a ‘cost’ for the private economic system. It would be a mistake to believe that, once the pandemic has passed, the economy could go back to ‘normal’. We need to rethink production and consumption considering health and environmental needs.

 

Streszczenie

Technologie usprawniające działanie człowieka rodzą poważne pytania etyczne dotyczące praktyk zdrowotnych, które nie służą już tylko leczeniu chorób, ale proponują również „optymalizację” fizycznych, poznawczych i psychologicznych zdolności ludzi. W tym artykule dokonujemy koncepcyjnego wyjaśnienia pojęć biowładzy i biopolityki oraz argumentujemy za ich użytecznością we współczesnej analizie. Trzy dekady neoliberalnej polityki poważnie ograniczyły państwo opiekuńcze: prywatyzacje i cięcia w budżetach publicznych zmusiły agencje publiczne do ograniczenia swojej działalności, czasami tracąc uniwersalność, skuteczność i jakość usług. Pandemia dramatycznie pokazała cenę takiego neoliberalnego zwrotu. Globalizacja rynku stwarza zagrożenia dla zdrowia i nie jest w stanie reagować na sytuacje kryzysowe. Prywatna opieka zdrowotna okazuje się w dużej mierze nieistotna w walce z pandemią. Państwo opiekuńcze nie powinno być traktowane jako „koszt” dla prywatnego systemu gospodarczego. Byłoby błędem sądzić, że po ustąpieniu pandemii gospodarka mogłaby wrócić do „normalności”. Musimy ponownie przemyśleć produkcję i konsumpcję w świetle potrzeb zdrowotnych i środowiskowych.

Czytaj więcej Następne

Sławomir Czapnik, Ineza Drewniak

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 127 - 145

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.009.13789

Women and Neo-Liberal Biopolitics: A Case of Polish Reality Shows

The aim of this article is to analyze women’s image in Polish Reality TV, using Michel Foucault’s category of biopolitics and Marxian and Marxist thought. Text contains three chapters. Firstly, authors are describing show Superniania (Supernanny) and depiction of biopower in an area of reproduction. Then, two dating shows, Hotel Paradise (Paradise Hotel) and Love IslandWyspa Miłości (Love Island), are crucial in understanding important issues of sex and love. Last chapter is devoted to the show Damy i wieśniaczki (Ladies and Peasant Women), especially in a class context of biopower over women.

 

Streszczenie

Celem artykułu jest pogłębiona analiza wizerunku kobiet w polskiej Reality TV, przeprowadzona przy użyciu kategorii biopolityki Michela Foucaulta, uzupełnionej przez myśl Marksowską i marksistowską. Tekst składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy dotyczy show Superniania, które pomogło zwrócić uwagę na kwestię biowładzy w sferze reprodukcji. Drugi rozdział omawia show randkowe, Hotel Paradise i Love Island. Wyspa Miłości, poruszając zagadnienia seksu i miłości. Ostatnia część skupia się na programie Damy i wieśniaczki, który pokazuje klasowy wymiar sprawowania biowładzy nad kobietami.

Czytaj więcej Następne

Przemysław Maj

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 147 - 159

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.010.13790

Meta-values and the Conflict over Environmental Protection

In the political sphere, two antinomous attitudes towards the nature are permanently present. The first one is characteristic of the left-wing and the second one of the right-wing. The article explains the content and source of these attitudes by referring to Shalom H. Schwartz's psychological value theory (SVT) and the circular meta-value model created on the basis of its adaptation.

 

Streszczenie

W przestrzeni debaty publicznej można zaobserwować występowanie antynomicznych postaw dotyczących ochrony środowiska naturalnego. Jedna z nich jest charakterystyczna dla nurtu określanego umownie jako lewicowy, a druga – dla prawicowego. Celem artykułu jest przybliżenie treści i źródeł tych postaw oraz podjęcie próby wyjaśnienia istniejącego na tym gruncie konfliktu politycznego w odniesieniu do psychologicznej teorii wartości Shaloma H. Schwartza.

Czytaj więcej Następne

Sonia Horonziak

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 161 - 172

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.011.13791

The problem of the body-soul separation has long been the subject of both philosophy and science. There is no doubt that man is a biological being. What is not certain is how human biology influences our actions and decision processes. Does it constitute humanity or is it just an excess. At the beginning of the twentieth century, Arnold Gehlen, who laid the foundations of the institutional theory, stated that man is a being marked by a deficiency. This statement was derived precisely from man’s biological deficiencies. At the same time, those influenced the human’s ability to create complex institutional systems. From the biological foundations of the analysis of man as a psychophysical being, Gehlen derived the need to establish a system of rules and norms that helps us to survive. This article will primarily discuss the biological foundations of Gehlen's theory. It will show how this 20th century anthropologist moved from researching the biological aspects of individuals to the cultural challenges faced by modern humans.

Czytaj więcej Następne

Marta Hoffmann

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 173 - 191

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.012.13792

This article presents selected results of a research project entitled Medicalization strategies of the World Health Organizationin which the author analyzed and described three WHO policies characterized by a medicalizing approach. These three policies were compared with each other in terms of their conceptual (narrative) and institutional (practical) levels of medicalization and their effects. In order to better understand the role of a medicalized discourse in the global activities of the WHO, these three cases were also compared to one non-medicalizing policy. The aim of this article is twofold: firstly, to present two cases analyzed as part of the project, namely, the tobacco policy (a ‘medicalized’ one) and the ageing policy (a ‘non-medicalized’ one) and secondly, to consider the possible influence of WHO discourse on tobacco and ageing on public health policies in the European Union.

The project has been funded by the National Science Centre, Poland (grant no. 2017/25/N/HS5/00950).

Czytaj więcej Następne

Alvydas Jokubaitis

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 193 - 203

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.013.13793

Leo Strauss‘s article “An Epilogue” is made up of many different critical arguments about political science. The guiding principles of these arguments are not revealed clearly enough. One can even get the impression that “An Epilogue” is an unfinished article. Only after finding the guiding principles we can understand the Strauss‘s critique. He emphasized the difference between the philosophical and scientific approach to politics. “An Epilogue” shows that he understood political science as philosophy.

Czytaj więcej Następne