FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

2021 Następne

Data publikacji: 2021

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Redakcja

Redaktor naczelny Orcid Piotr Borowiec

Zawartość numeru

Piotr Rutkowski, Jacek Ziółkowski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 37-54

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.004.13784

Neuropolityka to interdyscyplinarny obszar badań, znajdujący się na przecięciu nauk, łączący nauki polityczne z neuronaukami. Nie jest to jednak kolejny kierunek, który, zakłada determinizm biologiczny. Opiera się na przekonaniu o przenikaniu się natury i kultury w człowieku, warstwy cielesnej i umysłowej. Celem artykułu jest przybliżenie czytelnikowi historycznych i teoretycznych aspektów tego wciąż rozwijającego się obszaru badawczego. Naszkicowane zostały również narzędzia badawcze oraz główne kierunki badań neuropolitycznych. Autorzy wskazują na pozytywne jak i negatywne, skutki płynące z badań neuropolitycznych, oraz perspektywy stojące przed naukami o polityce i neuronaukami.

Czytaj więcej Następne

Piotr Łukomski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 55-69

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.005.13785

Artykuł przedstawia tezę, że decyzja rozumiana jako akt wyboru jest możliwa do wyjaśnienia w ramach teorii kontroli, która przekłada się na rzeczywistą autonomię człowieka. Decyzja w tym ujęciu nie jest typem fenomenu oderwanego od przyczynowej struktury świata ani też rodzajem poręcznej konstrukcji teoretycznej w wyjaśnianiu zachowań, ale funkcjonalnym aspektem umysłu zgodnym (kompatybilnym) z naturalistycznym obrazem świata, obejmującym również humanistykę. W ramach takiej struktury wyjaśniania możemy umieścić decyzje jako element struktur kontroli, które funkcjonują równolegle do struktur przyczynowości i stanowią niezbędny składnik każdego autonomicznego systemu. Co więcej, przy założeniu, że umysł spełnia funkcję semantycznego silnika możemy zarysować kierunek badań, w ramach którego semantyka (język oraz znaczenia i treści kultury) może być interpretowana jako podstawa wyborów (decyzji) dokonywanych w ramach kontekstu kulturowego. 

Czytaj więcej Następne

Kornel Bielawski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 71-84

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.006.13786

Przemoc jest zjawiskiem inherentnie wpisanym w procesy polityczne. Choć w powszechnie stosowanych dyskursach i systemach wartości ma ona wydźwięk pejoratywny, nie sposób odmówić jej doniosłych funkcji społeczno-politycznych. Pełni ona bowiem rolę porządkującą i hierarchiotwórczą w procesach dystrybucji władzy. Niniejszy artykuł stanowi próbę wypunktowania szeregu aspektów wskazujących na naturalistyczne źródła przemocy: począwszy od filozoficznych refleksji klasyków, poprzez wnioski z obserwacji świata natury, skończywszy na aspektach biopsychologii. Jest to próba wskazania na fundamenty agresywnych zachowań ludzkich, odartych z wpływów kulturowych i tego, co uznać można za nienaturalne.

Czytaj więcej Następne

Adam Hołub

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 85-102

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.007.13787

Artykuł ukazuje czynniki biologiczne jako atrakcyjne środki perswazji, które mogą być wykorzystywane przez sprawców przemocy politycznej. Poprzez analizę potencjału szkodliwości, efektywności i efektowności czynników tego typu oraz rzeczywistych ataków o charakterze terrorystycznym należy uznać, że biologia może stanowić i stanowi atrakcyjny rezerwuar środków możliwych do wykorzystania w bioterroryzmie. Biologicznymi swoistymi środkami rażenia mogą być zarówno bakterie, riketsje, wirusy, jak i toksyny bakteryjne, grzybicze, roślinne i zwierzęce. Rzeczywistość związana z bioterroryzmem wskazuje, iż były one i zapewne nadal będą wykorzystywane w atakach skierowanych wobec politycznych i nie tylko adwersarzy. Bioterroryzm to działalność terrorystyczna z wykorzystaniem czynników chorobotwórczych. Do najpopularniejszych czynników w pierwszych dekadach XXI wieku należą wąglik i rycyna. Należy zauważyć, że teoretycznie ofiary tego typu ataków powinny być bardzo liczne. W rzeczywistości w wyniku ataków terrorystycznych z użyciem patogenów ofiar było niewiele. Należy jednak zachować czujność i przygotować odpowiednie służby oraz społeczeństwo na hipotetyczny atak.

Czytaj więcej Następne

Janusz Golinowski

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 103-126

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.008.13788

Technologie usprawniające działanie człowieka rodzą poważne pytania etyczne dotyczące praktyk zdrowotnych, które nie służą już tylko leczeniu chorób, ale proponują również „optymalizację” fizycznych, poznawczych i psychologicznych zdolności ludzi. W tym artykule dokonujemy koncepcyjnego wyjaśnienia pojęć biowładzy i biopolityki oraz argumentujemy za ich użytecznością we współczesnej analizie. Trzy dekady neoliberalnej polityki poważnie ograniczyły państwo opiekuńcze: prywatyzacje i cięcia w budżetach publicznych zmusiły agencje publiczne do ograniczenia swojej działalności, czasami tracąc uniwersalność, skuteczność i jakość usług. Pandemia dramatycznie pokazała cenę takiego neoliberalnego zwrotu. Globalizacja rynku stwarza zagrożenia dla zdrowia i nie jest w stanie reagować na sytuacje kryzysowe. Prywatna opieka zdrowotna okazuje się w dużej mierze nieistotna w walce z pandemią. Państwo opiekuńcze nie powinno być traktowane jako „koszt” dla prywatnego systemu gospodarczego. Byłoby błędem sądzić, że po ustąpieniu pandemii gospodarka mogłaby wrócić do „normalności”. Musimy ponownie przemyśleć produkcję i konsumpcję w świetle potrzeb zdrowotnych i środowiskowych.

Czytaj więcej Następne

Sławomir Czapnik, Ineza Drewniak

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 127-145

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.009.13789

Celem artykułu jest pogłębiona analiza wizerunku kobiet w polskiej Reality TV, przeprowadzona przy użyciu kategorii biopolityki Michela Foucaulta, uzupełnionej przez myśl Marksowską i marksistowską. Tekst składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy dotyczy show Superniania, które pomogło zwrócić uwagę na kwestię biowładzy w sferze reprodukcji. Drugi rozdział omawia show randkowe, Hotel Paradise i Love Island. Wyspa Miłości, poruszając zagadnienia seksu i miłości. Ostatnia część skupia się na programie Damy i wieśniaczki, który pokazuje klasowy wymiar sprawowania biowładzy nad kobietami.

Czytaj więcej Następne

Przemysław Maj

Teoria Polityki, Nr 5/2021, 2021, s. 147-159

https://doi.org/10.4467/25440845TP.21.010.13790

W przestrzeni debaty publicznej można zaobserwować występowanie antynomicznych postaw dotyczących ochrony środowiska naturalnego. Jedna z nich jest charakterystyczna dla nurtu określanego umownie jako lewicowy, a druga – dla prawicowego. Celem artykułu jest przybliżenie treści i źródeł tych postaw oraz podjęcie próby wyjaśnienia istniejącego na tym gruncie konfliktu politycznego w odniesieniu do psychologicznej teorii wartości Shaloma H. Schwartza.

Czytaj więcej Następne