Tom 23

2023

Data publikacji: 04.11.2024

Opis

Publikacja dofinansowana ze środków Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Na okładce: Wojciech Weiss, Renia czytająca I, 1908, olej na płótnie, 72 × 58 cm, depozyt Muzeum Narodowego w Krakowie, dzięki uprzejmości Zofii Weiss-Nowina Konopki.

Licencja: CC BY

Redakcja

Redaktor naczelny Andrzej Betlej

Redaktor prowadzący Agata Dworzak

Redaktorzy merytoryczni Michał Kurzej, Wojciech Walanus

Zawartość numeru

Od Redakcji

Andrzej Betlej, Agata Dworzak

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 7 - 8

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.006.20212

PDF

Czytaj więcej

From the Editorial Team

Agata Dworzak, Andrzej Betlej

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 9 - 10

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.007.20213

PDF

Czytaj więcej

Kilka uwag na temat obrazu Chrystus na krzyżu w kościele pw. św. Mateusza w Mielcu

Kinga Zięba

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 11 - 24

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.001.19826

Obraz Chrystus na krzyżu w ołtarzu głównym kościoła pw. św. Mateusza w Mielcu nie był do tej pory przedmiotem szerszej refleksji historyczno-artystycznej. Kilkukrotnie pojawiały się o nim pojedyncze wzmianki dotyczące atrybucji i datacji. Autorstwo dzieła przypisywano Tomaszowi Dolabelli lub któremuś z jego uczniów, co było równoznaczne z datowaniem go na pierwszą połowę XVII wieku. Zidentyfikowanie osoby fundatora, którym okazał się Konstanty Przedbor z Koniecpola, ustalenie chronologii otrzymanych przez niego beneficjów oraz przeprowadzona analiza cech formalnych obrazu pozwoliły wykluczyć wcześniejsze atrybucje, a także doprecyzować czas powstania malowidła na lata 1690–1695. W artykule przeprowadzono także analizę ikonografii obrazu oraz sposobu przetworzenia pierwowzoru, czyli dzieła autorstwa Annibala Carracciego z 1594 roku, rytowanego przez Cornelisa Bloemaerta przed 1638 rokiem.

PDF

Czytaj więcej

Several remarks about the painting of Christ on the Cross in the church of Saint Matthew in Mielec

Kinga Zięba

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 25 - 38

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.008.20214

PDF

Czytaj więcej

Czerń we wzornictwie XVIII-wiecznych jedwabnych tkanin odzieżowych. Walor estetyczny i kwestie trwałości czarnych przędz

Przemysław Krystian Faryś

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 39 - 58

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.002.19827

Artykuł dotyczy stosowania czerni w wielobarwnych deseniach jedwabnych tkanin odzieżowych z XVIII wieku oraz stanu zachowania czarnych partii wzorów. Odpowiednie rozplanowanie czerni na wielobarwnych kompozycjach pozwalało uzyskiwać przestrzenność oraz głębię wzorów. Czernią budowano kontrasty i ostre kontury nadające odpowiedni wyraz całemu deseniowi. Niestety na wielu zachowanych do naszych czasów przykładach jedwabnych tkanin, na których fragmenty wzorów wytkano z użyciem czarnych przędz, widoczne jest większe ich zużycie niż pozostałych partii wzorów wytkanych przędzami w innych kolorach. Proces destrukcji czarnych przędz wpływa istotnie na zatarcie walorów estetycznych wielobarwnych deseni. Tym samym ochrona jedwabnych tkanin przed czynnikami zewnętrznymi, mogącymi mieć wpływ na dalsze pogarszanie stanu zachowania czarnych przędz, jest bardzo istotna. Analiza czarnych przędz jedwabnych została dokonana na podstawie tkanin z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie oraz zbiorów autora artykułu.

PDF

Czytaj więcej

Colour black in eighteenth-century silk clothing fabrics’ design: Aesthetic value and durability issues of black yarns

Przemysław Krystian Faryś

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 59 - 78

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.009.20215

PDF

Czytaj więcej

Wojciech Weiss z wizytą u Chłapowskich – wielkopolski epizod w twórczości krakowskiego malarza

Kinga Sibilska

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 79 - 98

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.003.19828

Artykuł odkrywa szczegóły pobytu Wojciecha Weissa w Wielkopolsce na początku września 1911 roku. Odnaleziona niedawno w zbiorach rodziny artysty korespondencja Alfreda i Heleny Chłapowskich oraz listów prywatnych Weissa ukazała nieznane oblicze tego artysty jako twórcy portretów ziemiańskich, jednocześnie uświadamiając braki w naszej wiedzy na ten temat. Listy pozwoliły powiązać fakty z konkretnym dziełem malarskim – Portretem kobiety w białej sukni, obecnie znajdującym się w kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu, jednak przeoczonym przez badaczy. Jest to pierwsza próba opracowania tego tematu poprzez analizę porównawczą dzieła ze źródłami pisanymi. Badania pozwoliły zweryfikować dotychczasowe dane o obiekcie, ostatecznie potwierdzić tożsamość portretowanej i skorygować błędną informację dotyczącą miejsca powstania dzieła. Mylne przekonanie, jakoby obraz powstał w Bonikowie, w majątku Chłapowskich, wynikało stąd, że obraz został stamtąd zabrany przez niemieckich okupantów i zwieziony do Kaiser Friedrich Museum (dzisiejszego Muzeum Narodowego w Poznaniu). Tymczasem Weiss malował portret w Pawłowicach, w rodzinnej posiadłości Heleny Chłapowskiej. Wnioski z tych badań mogą przyczynić się w przyszłości do podjęcia szerszego studium badawczego na temat działalności Wojciecha Weissa na terenach Wielkopolski.

PDF

Czytaj więcej

Wojciech Weiss on a visit to the Chłapowski family: A Wielkopolska episode in the work of the Cracovian painter

Kinga Sibilska

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 99 - 118

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.010.20216

PDF

Czytaj więcej

Okruchy pamięci. Stanisław Olexiński, kolekcjoner lwowski

Andrzej Betlej

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 119 - 131

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.004.19829

Artykuł poświęcony jest Stanisławowi Olexińskiemu (1865–1941), postaci niemal całkowicie zapoznanej, ale – jak się wydaje – dość istotnej dla historii sztuki i kolekcjonerstwa we Lwowie. Olexiński był sekretarzem administracyjnym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w latach 20. i 30. XX wieku, a także znanym kolekcjonerem. Jego bibliofilskie zbiory obejmowały głównie publikacje dotyczące teorii i historii sztuki, zgromadził także pokaźną, jak można przypuszczać, kolekcję rycin i rysunków polskich artystów. Zachowana szczątkowo korespondencja oraz dokumenty związane z Olexińskim odsłaniają jego pasję kolekcjonerską i działalność handlową w środowisku artystycznym. Listy od znanych artystów potwierdzają jego zaangażowanie i świadczą o dużej aktywności w pozyskiwaniu dzieł sztuki poprzez ich zakup bezpośrednio od twórców. Olexiński wymieniał dzieła ze swej kolekcji między innymi z Ossolineum, ale także przekazywał niektóre z nich różnym instytucjom, na przykład Galerii Miejskiej czy Muzeum Historycznemu we Lwowie. Niestety, losy kolekcji pozostają nieznane. Po śmierci właściciela w 1941 roku, wkrótce po wkroczeniu wojsk niemieckich do Lwowa, mogła ona zostać rozproszona lub zniszczona. Ostatnią wiadomością odnoszącą się do Olexińskiego jest list od kuratora Ossolineum Andrzeja Lubomirskiego z sierpnia 1941 roku, wskazujący, że osoba kolekcjonera wciąż budziła zainteresowanie, ale nie ma pewności, czy dotarł on do adresata czy też do jego małżonki. Cały artykuł to próba przywrócenia pamięci o postaci, która odegrała stosunkowo ważną rolę w życiu kulturalnym elit intelektualnych i artystycznych Lwowa.

PDF

Czytaj więcej

Shards of memory. Stanisław Olexiński, collector from Lviv

Andrzej Betlej

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 133 - 148

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.011.20217

PDF

Czytaj więcej

Kronika Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego za rok 2022

Agata Dworzak

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 23, 2023, s. 147 - 150

https://doi.org/10.4467/25453882MOD.23.005.19830