FAQ

2022 Następne

Data publikacji: 2022

Licencja: CC BY  ikona licencji

Redakcja

Redaktor naczelny Orcid Andrzej Betlej

Redaktor prowadzący Orcid Agata Dworzak

Zawartość numeru

Jan Widłak

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 22, 2022, s. 5 - 48

https://doi.org/10.55545/md.2201
Artykuł powstał w celu usystematyzowania i poszerzenia stanu wiedzy o kościele Mariackim w Kłodzku, a ściślej rzecz ujmując, dotyczy najstarszego etapu budowy fary, to jest okresu funkcjonowania na miejscu pierwszego wznoszącego ją warsztatu. Opierając się przede wszystkim na średniowiecznych źródłach pisanych, w tekście sprecyzowano datowanie omawianej fazy do dwóch–trzech pierwszych dekad xv wieku, z początkiem prac w roku 1402 albo nieznacznie później oraz ich końcem między rokiem około 1415 a 1428. Wyodrębnione zostały fragmenty świątyni wykonane, przynajmniej hipotetycznie, przez najwcześniejszy zespół: ściany prezbiterium ze sklepieniami jego bocznych naw, dolne partie starej zakrystii i kaplica od północy chóru. Następnie zastosowano analizę formalno-genetyczną, by pogłębić dotychczasowe ustalenia dotyczące stylistycznej genezy oryginalnego projektu (jedynie w zakresie dyspozycji realizowanego konsekwentnie także przez późniejsze ekipy). Program przestrzenny, detale i sklepienia porównano z czeską i śląską architekturą gotycką, znajdując potencjalne wzory dla poszczególnych elementów, co pozwoliło na hipotetyczne zarysowanie terenów artystycznej edukacji pierwszego mistrza kierującego budową obiektu; obszar ten z największym prawdopodobieństwem rozciągał się przynajmniej od Pragi, przez wschodnie Czechy i podsudecką część Śląska, aż do Wrocławia.
Czytaj więcej Następne

Agata Dworzak

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 22, 2022, s. 49 - 89

https://doi.org/10.55545/md.2202
Kolegiata św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu od dawna budziła zainteresowanie starożytników, historyków i historyków sztuki, w tym w szczególności badaczy architektury średniowiecznej, jednakże bogate i zróżnicowane artystycznie wyposażenie kościoła pozostawało raczej na uboczu badań. Dotychczas nie przeanalizowano znajdujących się w kolegiacie w Skalbmierzu dzieł osiemnastowiecznej snycerki, a z częścią zaproponowanych w literaturze tez nie można się zgodzić. W ogóle nie poruszono także problematyki ołtarzy przeniesionych ze Skalbmierza do innych świątyń. Nie rozważano również wyposażenia skalbmierskiego w szerszym kontekście osiemnastowiecznej snycerki małopolskiej. Podstawę dla opracowania artykułu stanowiły materiały archiwalne, inwentarze i archiwalne fotografie pochodzące z Archiwum Diecezjalnego w Kielcach oraz gruntowna analiza formalna i stylistyczna ołtarzy w skalbmierskiej kolegiacie i ich dekoracji rzeźbiarskiej (figuralnej i ornamentalnej). Dzięki badaniom udało się zidentyfikować i przeanalizować ołtarze pierwotnie umieszczone w kolegiacie w Skalbmierzu, a obecnie znajdujące się w kościele parafialnym w Bogucicach. Ustalono datowania całości osiemnastowiecznego wyposażenia w Skalbmierzu i zaproponowano autorstwo działających w Krakowie warsztatów snycerskich Antoniego Frączkiewicza, Jerzego Hankisa, Michała Dobkowskiego i Wojciecha Rojowskiego.
Czytaj więcej Następne

Katarzyna Chrzanowska, Natalia Koziara-Ochęduszko

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 22, 2022, s. 91 - 118

https://doi.org/10.55545/md.2203

Artykuł jest poświęcony analizie problemów badawczych związanych z grupą osiemnastowiecznych obrazów ołtarzowych znajdujących się w kościele św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu. Ze względu na rangę skalbmierskiej kolegiaty w ramach struktury diecezji krakowskiej w xviii wieku wśród zgromadzonych w świątyni obrazów znajdują się zarówno przykłady malarstwa na najwyższym poziomie osiągalnym wówczas dla malarzy cechowych działających w Krakowie, jak i wykonanego przez artystę tworzącego niezależnie od cechu.  Rezultaty kwerend archiwalnych i bibliograficznych umożliwiły poszerzenie wiedzy o historii obrazów i ich przemieszczeniach we wnętrzu świątyni. Przeprowadzone analizy formalne oraz porównawcze pozwoliły na przypisanie autorstwa Św. Grzegorza Papieża Tadeuszowi (Thaddäusowi) Kuntzemu a obrazów Św. Józef, Św. Antoni Padewski oraz Św. Tekla Mikołajowi Janowskiemu. Pierwszy z artystów po zakończeniu nauki w Rzymie przyjechał do Krakowa i pracował jako malarz nadworny biskupa Andrzeja Stanisława Kostki Załuskiego, drugi natomiast był jednym z najważniejszych malarzy należących do krakowskiego cechu w xviii wieku. Przedstawienia Św. Anny Samotrzeć oraz Chrztu Chrystusa reprezentują dwa problemy badawcze związane z praktyką warsztatową malarzy cechowych działających w Krakowie w xviii stuleciu. Pierwsze z dzieł stanowi przykład powtórzenia kompozycji znajdującego się w jednym z krakowskich kościołów obrazu wykonanego przez artystę spoza miejscowego środowiska, natomiast kompozycja drugiego przedstawienia oparta została na wzorze graficznym, z którego usunięto część elementów. Oba reprezentowane przez te dzieła sposoby komponowania obrazów były popularne w krakowskim malarstwie xviii wieku.

Czytaj więcej Następne

Przemysław Krystian Faryś

Modus. Prace z historii sztuki, Tom 22, 2022, s. 119 - 162

https://doi.org/10.55545/md.2204

W artykule zaprezentowano rozwój metod metkowania wyrobów tekstylnych – głównie odzieży – w xix i na początku xx wieku. Rozwój domów mody oferujących odzież szytą na indywidualne zamówienie oraz wielkich domów towarowych sprzedających konfekcję powodował, że coraz częściej modele odzieży opatrywano tekstylnymi metkami. Ich wartość informacyjna rosła wraz z ewolucją technik sprzedaży i wzrostem konsumpcji. Z czasem stały się niezbędne w procesie kreowaniu rozpoznawalności marek odzieżowych. Zachowane do naszych czasów metki odzieżowe stanowią nośnik informacji o wyrobie i jego wytwórcy, a pośrednio także o wielu aspektach rynku produkcji tekstyliów jedwabnych i handlu tekstyliami. Zgłębianie tych aspektów historii tekstyliów tworzy grunt dla dalszych, interdyscyplinarnych badań. W tekście nakreślono ogólną charakterystykę różnych sposobów znakowania tekstyliów, także w stuleciach poprzedzających xix wiek, oraz przedstawiono praktykę pośredniego znakowania wyrobów odzieżowych. Pokrótce omówiono również znakowanie jedwabnych tkanin odzieżowych oraz początki kształtowania się prawnej ochrony znaków towarowych w ujęciu międzynarodowym. Podstawą przeprowadzonych badań była wnikliwa analiza porównawcza metek zachowanych w bogatych zbiorach autora oraz w zdigitalizowanych kolekcjach muzealnych. W artykule dowiedziono, że w xix wieku znakowanie tekstyliów traktowano nowocześnie, a większość rozpowszechnionych wówczas form i metod nadawania oznaczeń funkcjonuje do dziś.

Czytaj więcej Następne