Celem niniejszego opracowania jest sformułowanie zaleceń dotyczących ujawniania śladów biologicznych w laboratorium i postępowania z materiałem dowodowym przekazanym do badań identyfikacyjnych, rekomendowanych przez Polskojęzyczną Grupę Międzynarodowego Towarzystwa Genetyki Sądowej (The Polish Speaking Working Group of the International Society for Forensic Genetics). Opracowanie porządkuje wiedzę z zakresu najistotniejszych etapów badań wstępnych śladów biologicznych, w oparciu zarówno o źródła z piśmiennictwa, jak również wynikające z wieloletniej praktyki badawczej. Wypracowane w toku wieloetapowych konsultacji eksperckich rekomendacje zawarte w niniejszym opracowaniu powinny być wykorzystywane w tworzeniu procedur laboratoryjnych używanych w trakcie realizacji zleceń podmiotów prowadzących postępowania związane z analizą śladów biologicznych.

Cel pracy: Analiza przypadków samospaleń oraz rozmieszczenia powstałych oparzeń i ich stopnia.

Materiał i metody: Do badania włączono 16 przypadków z Zakładu Medycyny Sądowej Collegium Medicum w Krakowie z lat 2000-2022, w których przyczyną śmierci było samospalenie. Po dokonaniu analizy zdjęć i protokołów sekcyjnych wykonano rysunki przedstawiające dokładne rozmieszczenie i charakter obrażeń, ustalono przybliżony procent zajętej powierzchni ciała, częstość zajęcia poszczególnych obszarów ciała, występowanie wcześniejszych chorób i zaburzeń psychicznych, w tym poprzednie próby samobójcze.

Wyniki: Mężczyźni stanowili 81% ofiar. Wśród analizowanych przypadków dominują dwie grupy wiekowe - osoby w okolicach 20. roku życia oraz między 50. a 60. rokiem życia. 44% zmarłych miało poparzenia na powierzchni przekraczającej 80% całkowitej powierzchni ciała. Najczęściej zajętymi obszarami ciała były kończyny, klatka piersiowa oraz głowa i szyja. Oparzenia IV stopnia najczęściej pojawiały się w rejonie głowy i szyi, III na kończynach górnych i dolnych, oparzenia II stopnia na klatce piersiowej, zaś I na kończynach dolnych. W żadnym przypadku nie doszło do oparzenia IV stopnia pośladków. 38% badanych miało historię nadużywania substancji psychoaktywnych, 56% historię chorób psychicznych. 31% ofiar w przeszłości podejmowało próby samobójcze.

Wnioski: Rozmieszczenie oparzeń w przypadkach samospaleń jest niejednorodne. Najczęściej zajętym obszarem była głowa, szyja, klatka piersiowa oraz kończyny, co spowodowane jest najprawdopodobniej oblewaniem się substancją łatwopalną przez ofiary od czubka głowy poprzez klatkę piersiową. We wszystkich przypadkach bezpośrednią przyczyną zgonu była choroba oparzeniowa, niezależnie od wielkości powierzchni ciała, jaką zajmowały oparzenia. Większość ofiar samospaleń ma historię chorób psychicznych, nadużywania substancji psychoaktywnych bądź wcześniejszych prób samobójczych.

Cel pracy: Analiza wyboru metody samobójstwa w zależności od płci i wieku zmarłego.

Materiał i metody: Prezentowane badanie oparte zostało o analizę retrospektywną protokołów sekcyjnych z lat 2001-2010 znajdujących się w Katedrze Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Podstawą przeprowadzonej pracy badawczej było zgromadzenie oraz szerokie przeanalizowanie przypadków zgonów samobójczych. Następnie przeprowadzono analizę preferencji wyboru metody samobójstwa z uwzględnieniem wieku i płci denata. W ramach przeprowadzonej analizy statystycznej jako narzędzie analizy zastosowano regresję logistyczną w programie Excel’s XLSTAT.

Wyniki: Zgromadzono 2073 przypadki samobójstw z omawianego okresu czasu. Przeważającą metodą samobójstwa było powieszenie (1524 przypadków, 1329 mężczyzn oraz 195 kobiet), następnym pod względem częstości sposobem był skok z dachu lub okna wysokiego piętra budynku (skok z wysokości; 171 przypadków, 100 mężczyzn, 71 kobiet). Wykazano istotną statystycznie korelacje metody samobójstwa z płcią dla: powieszenia [iloraz szans (Odds ratio - OR) mężczyzn (M) w stosunku do kobiet (K) = 3.4; przedział ufności (CI) = 2.7-4.3; p0,001]; utonięcia [OR: K/M =4.1; CI = 2.6-6.4; p0.001]; skoku z wysokości [OR: K/M=4.1; CI=2.9-5.7; p0.001] oraz zatrucia [OR: K/M=3.2; CI =2.1-4.9]. Samobójstwa w użyciem broni palnej występowały wyłącznie u mężczyzn (40 przypadków). Wiek denatów korelował z metodą popełnienia samobójstwa poprzez skok z wysokości [0R=0.98; CI=0.97-0.99; p0.001] oraz kolizję z pociągiem [OR=0,98; CI=0,96-0,99; p0,001].

Wnioski: Badanie wykazało, że zarówno wiek, jak i płeć mają istotny wpływ na wybór metody samobójstwa. Zgodnie z dostępnymi danymi epidemiologicznymi oraz przewidywaniami autorów zaobserwowano przewagę płci męskiej nad żeńską w przypadku powieszenia, natomiast skok z wysokości był stosunkowo częściej wybierany przez kobiety. Osoby starsze rzadziej decydowały się na skok z wysokości oraz samobójstwo w wyniki kolizji z pociągiem.

Praca prezentuje wyniki badań, których celem było wyodrębnienie cech graficznych najczęściej i najrzadziej modyfikowanych przez osoby dokonujące autofałszerstwa podpisów w sytuacjach, gdy wygląd naturalnych podpisów danej osoby nie jest odbiorcy znany. Badaniami objęto łącznie ponad 12.000 podpisów pochodzących od 200 osób, do ostatecznej oceny wybierając najbardziej udane próby autofałszerstwa podpisów czytelnych i nieczytelnych każdego probanta. Ustalono, że zmiany autofałszerskie skoncentrowane są zwykle na najbardziej rzucających się w oczy cechach podpisów, takich jak konstrukcja liter w początkowej części podpisu, wielkość, czytelność, impuls, nachylenie. Cechy drugoplanowe, trudniej niezauważalne albo takie, z których istnienia piszący nie zdają sobie sprawy (jak obecność lub brak uzupełnień, układ znaków względem siebie, kształt i kierunek linii podpisów, format w podpisach czytelnych) są zwykle w działaniach autofałszerskich pomijane. Wykrycie autofałszerstwa bywa dla biegłych dużym wyzwaniem, ponieważ wszelkie istotne różnice między podpisem kwestionowanym a podpisami porównawczymi są często błędnie uważane za skutek fałszerstwa. Dlatego aby wykryć autofałszerstwo należy przeanalizować strukturę cech łatwo zauważalnych, najbardziej wpływających na tzw. efekt obrazkowy podpisu, w zestawieniu z cechami mało efektownymi, które w większości przypadków autofałszerstwa pozostają niezmienione. Im bardziej charakterystyczne są te ostatnie, tym bardziej ich zgodność w materiale kwestionowanym i porównawczym przemawia za autofałszerstwem – bez względu na odmienność cech pierwszoplanowych. W przypadku podrobienia (fałszerstwa) podpisu jest odwrotnie: naśladowaniu przez fałszerza podlegają przede wszystkim najłatwiej zauważalne cechy podpisu, a różnice występują głównie w obrębie cech drugorzędnych.