FAQ

Antologie Antoniego Langego i uświatawianie polskiego imaginarium

Data publikacji: 03.2024

Wielogłos, 2024, Numer 1 (59) 2024, s. 61 - 85

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.004.19472

Autorzy

Karina Jarzyńska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0001-9568-4027 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Antologie Antoniego Langego i uświatawianie polskiego imaginarium

Abstrakt

Artykuł interpretuje zespół praktyk edytorskich, translatorskich i stricte autorskich Antoniego Langego jako działania na rzecz uświatowienia polskiej kultury, przyglądając się wykorzystywanym przez pisarza narzędziom modyfikacji czytelniczego imaginarium oraz stawiając pytanie o miejsce projektu Langego na mapie środkowoeuropejskiego modernizmu. Spośród kilkunastu tomów antologii opublikowanych w latach 1894–1921 przez autora Mirandy szczególna uwaga zostaje poświęcona serii Epos. Najznakomitsze poemata epickie wszystkich krajów i narodów oraz tomowi Dywan wschodni, jako zawierającym utwory prezentowane przez redaktora jako epitomiczne dla poszczególnych kultur. Analiza paratekstów, jakimi Lange opatrywał swoje antologie, pozwala na rozpoznanie tego, co w jego podejściu transkulturowe, a co pozwala odróżnić jego projekt od Miriamowskiej „Chimery”, stawiającej sobie za cel raczej europeizację kultury polskiej niż jej uświatowienie (rozumiane za Marko Juvanem). Ważnym kontekstem proponowanej interpretacji jest również koncepcja nowoczesnego eposu Franco Morettiego, jako gatunku, w którym funkcje tekstów świętych i epickich ulegają fuzji – bliskiej, jak sądzę, mechanizmowi uruchomionemu przez Langego w Polsce początku XX wieku w ramach rewizji lokalnego kanonu literatury..

* Tekst powstał w rezultacie badań prowadzonych w ramach projektu „Uświatawianie lokalnego imaginarium: transkulturowa historia eposu w literaturze polskiej XX wieku”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (grant nr 2021/43/D/HS2/03369).

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Antologia literacka. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Seria pierwsza, red. M. Kokoszka, B. Szałasta-Rogowska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2017.

Azoulay A., Historia potencjalna: bez narzędzi pana, bez narzędzi w ogóle, przeł. A. Szczepan, „Teksty Drugie” 2021, nr 5.

Azoulay A., Potential History. Unlearning Imperialism, Verso: London–New York 2019.

Błasińska (Kasica) A., Antoni Lange i jego listy [w:] A. Lange, Listy zebrane, oprac. A. Kasica, Kraków: Księgarnia Akademicka 2013.

Błasińska (Kasica) A., „Wygórowany idealizm” czy „handel księgarski”? Dwugłos korespondencyjny Zofii Trzeszczkowskiej i Stanisława Marka Rzętkowskiego o publikacji przekładu Luzjad, „Napis” 2015, t. XXI.

Brzozowski S., Legenda Młodej Polski, Lwów: Księgarnia Polska B. Polonieckiego 1910.

Bucholtz M., The Invisible Genre: Towards a Definition of Literary Anthology in the Anglophone Context, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2022, no. 12.

Casanova P., Światowa republika literatury, przeł. E. Gałuszka, A. Turczyn, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2017.

Chantepie de la Saussaye P.D., Historya religij, z. 1–2, Warszawa: S. Orgelbranda Synowie 1917–1918.

Chassang A., Marcou F.L., Epos. Arcydzieła poezyi epicznej wszystkich czasów i narodów, przeł. A. Lange, Warszawa: T. Paprocki 1894.

Chmielowski P., Grabowski E., Obraz literatury powszechnej w streszczeniach i przekładach, t. 1: Starożytność i wieki średnie, t. 2: Czasy nowożytne, Warszawa: T. Paprocki i S-ka 1895.

Czabanowska-Wróbel A., Drohobyckie i berlińskie dzieciństwo. Bruno Schulz i Walter Benjamin, „Ruch Literacki” 2016, z. 1. Czabanowska-Wróbel A., „Znaczenie pośrednictwa”: świadomość komparatystyczna Bolesława Leśmiana [w:] Leśmian w Europie i na świecie, red. Ż. Nalewajk, M. Supeł, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2019.

Damrosch D., Odrodzenie dyscypliny: światowe źródła komparatystyki, przeł. E. Kowal, „Wielogłos” 2010, nr 1–2.

Deja K., Polski japonizm literacki 1900–1939, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2021.

Deja K., Transkulturowość: od koncepcji Wolfgana Welscha do transkulturowej historii literaury, „Wielogłos” 2015, nr 4.

Foucault M., Of Other Spaces, „Diacritics” 1986, no. 1.

Franczak J., Księga i Księga [w:] idem, Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej, Kraków: Universitas 2007.

Genette J., Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. A. Milecki [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1996.

Hearn L., Japonja, przeł. B. Kielecka, red. A. Lange, Warszawa: Biblioteka Groszowa 1926.

Honko L., Awatary eposów, przeł. J. Litwiniuk, „Literatura Ludowa” 2000, nr 4/5.

The Invention of the Modern Religious Bookshelf: Canons, Concepts and Communities, opis projektu, https://www.temporal-communities.de/research/future-perfect/projects/religious-bookshelf/index.html [dostęp: 29.09.2023].

Jarzyńska K., Czy jest możliwy marański tekst konwersyjny? Biblia według Artura Sandauera, „Wielogłos” 2021, nr 2.

Jarzyńska K., Eposy świata. U źródeł kultur, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2011.

Jarzyńska K., W imię emancypacji. Badania kulturowe o religii i literaturze [w:] Literatura polska a religia. Wyzwania epoki świeckiej, t. 1: Teorie i metody, red. T. Garbol, Ł. Tischner, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2020.

Juvan M., Od wernakularnej utopii do narodowego kanonu literackiego: metapoezja i epos w słoweńskim odrodzeniu narodowym, przeł. K. Jarzyńska, „Konteksty Kultury” 2021, nr 4.

Juvan M., Worlding a Peripheral Literature, Palgrave Macmillan: Singapore 2019.

Kittler F.A., Discourse Networks, 1800/1900, transl. M. Metteer, Stanford: Stanford University Press 1990.

Kornhauser J., Antologia jako projekt historycznoliteracki, „Pamiętnik Słowiański” 2005, t. 55, nr 1.

Kleine C., Wohlrab-Sahr M., Comparative Secularities: Tracing Social and Epistemic Structures beyond the Modern West, „Method & Theory in the Study of Religion” 2020, no. 1.

Lang A., Mitologia: wierzenia pierwotne, przeł. A. Lange, Kraków: B. Natanson 1899.

Lang A., Wierzenia ludów dzikich Afryki, Ameryki i Australji, oprac. A. Lange, Warszawa: M. Arct 1902.

Lange A., Dywan wschodni. Wybór arcydzieł literatury egipskiej, asyryjsko-babilońskiej, hebrajskiej, arabskiej, perskiej i indyjskiej, Poznań: Zysk i S-ka 2017 (wyd. 1: Warszawa–Kraków 1921).

Lange A., Epos. Zbiór arcydzieł poezji epickiej wszystkich czasów i narodów w streszczeniach i wyciągach, t. 1: Epos babilońskie: Enuma Eliš, Brody: Księgarnia Feliksa Westa 1909.

Lange A., Epos. Zbiór arcydzieł poezji epickiej wszystkich czasów i narodów w streszczeniach i wyciągach, t. 2: Epos egipskie: Klechdy, Romanzero, Pentaur, Brody: Księgarnia Feliksa Westa 1909.

Lange A., Epos. Zbiór arcydzieł poezji epickiej wszystkich czasów i narodów w streszczeniach i wyciągach, t. 3: Epos indyjskie: Valmiki, Ramayana, Brody: Księgarnia Feliksa Westa 1909.

Lange A., Modernizm, „Tygodnik Ilustrowany” 1890, nr 13.

Lange A., O bogactwie i ubóstwie literatury polskiej, „Astrea” 1924, z. 1.

Lange A., Pierwszy dzień stworzenia. Pieśni społeczne, Kraków: Drukarnia Związkowa 1907.

Lange A., Przekłady z poetów obcych, t. 1, Warszawa: Redakcja „Gazety Polskiej” 1899.

Lange A., Rozmyślania i inne wiersze, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979.

Lange A., Tom A., Panteon literatury wszechświatowej, z. 24–28: Italia, z. 77: Węgry, Warszawa: Polska Składnica Pomocy Szkolnych 1921.

Legutko G., Zenon Przesmycki (Miriam) – propagator literatury europejskiej, Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego 2000.

Lipszyc A., Bruno Schulz: piękno dnia ostatniego [w:] idem, Rewizja procesu Józefiny K. i inne lektury od zera, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2011.

Lipszyc A., Sprawiedliwość na końcu języka. Czytanie Waltera Benjamina, Kraków: Universitas 2012.

Lord A., Pieśniarz i jego opowieść, przeł. P. Majewski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2010.

Łoch E., Motywy orientalne w twórczości prozatorskiej Antoniego Langego [w:] Orient w literaturze i kulturze modernizmu, red. E. Łoch, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2011.

Łopuszański P., Z rodu księgarzy – warszawskie korzenie Bolesława Leśmiana, „Pamiętnik Literacki” 2003, z. 3.

Machalski F., Orientalizm Antoniego Langego z zarysem bibliografii, Tarnopol: Podolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 1937.

Many Rāmāyaṇas: The Diversity of a Narrative Tradition in South Asia, ed. P. Richman, Berkeley: University of California Press 1991.

Marquard O., Pytanie o pytanie, na które odpowiedzią jest hermeneutyka [w:] idem, Rozstanie z filozofią pierwszych zasad, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa: Oficyna Naukowa 1994.

McCammon H., Discursive Opportunity Structure [w:] The Wiley-Blackwell Encyclopedia of Social and Political Movements, eds. D.A. Snow et al., s.l.: Blackwell Publishing 2013.

Milan R., Pieśń o Bogu. Poetycka teologia Bolesława Leśmiana, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2021.

Molendijk A.L., Friedrich Max Muller and the Sacred Books of the East, Oxford: Oxford University Press 2016.

Moretti F., Modern Epic. The World System from Goethe to Garcia Marquez, transl. Q. Hoare, London: Verso 1996.

Piketty T., Kapitał w XXI wieku, przeł. A. Bilik, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2015.

Podraza-Kwiatkowska M., Młodopolski entuzjasta Mallarmégo: w obronie Antoniego Langego, „Ruch Literacki” 1968, z. 5.

Poradecki J., Wstęp [w:] A. Lange, Rozmyślania i inne wiersze, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979.

Prel K. du, Zagadka człowieka. Wstęp do okultyzmu, przeł. F. Wermiński, Warszawa: T. Paprocki 1897.

Przesmycki Z., „Chimera” 1902, nr 18.

Ramacharaka Y., Filozofja jogi i okultyzm wschodni, przeł. A. Lange, Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski ca 1925.

Said E., Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka 2005.

Sintaisi-sho. Poeci nowo-japońscy, przeł. A. Lange, Warszawa: M. Arct 1908.

Spivak G., The Rani of Simur: An Essay in Reading the Archive, „History and Theory” 1985, no. 3.

Stachura-Lupa R., O antologizowaniu w drugiej połowie XIX wieku (na marginesie antologii Władysława Bełzy), „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2022, nr 12.

Szczepańska A., „Chimera”. Tekstowa kolekcja Zenona Przesmyckiego, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2008.

Tarde G., Społeczeństwo i historja, oprac. A. Lange, Warszawa: M. Arct 1904.

Tharuvana A., Living Ramayanas. Exploring the Plurality of the Epic in Wayanad and the World, transl. S.O. Ebenezer, Chennai: Westland Publications 2021.

Tuczyński J., Motywy indyjskie w literaturze polskiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1981.

Welsch W., Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury [w:] Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, red. R. Kubicki, Poznań: Fundacja Humaniora 1998.

Wojciechowski P., Logos, byt, harmonia. Antoniego Langego czytanie kultury, Lublin: Norbertinum 2010.

Zeyer J., Na Synaj!, przeł. Z. Przesmycki, „Chimera” 1901, nr 1.

Zimmern H., Pierwotne dzieje świata w Biblii i w podaniach babilońskich: stworzenie świata, raj, patryarchowie, potop, Brody: Księgarnia Feliksa Westa 1909.

Informacje

Informacje: Wielogłos, 2024, Numer 1 (59) 2024, s. 61 - 85

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Antologie Antoniego Langego i uświatawianie polskiego imaginarium
Angielski: Antoni Lange’s Anthologies and the Wordling of Polish Imaginary

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-9568-4027

Karina Jarzyńska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0001-9568-4027 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 03.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Karina Jarzyńska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 252

Liczba pobrań: 177

Antologie Antoniego Langego i uświatawianie polskiego imaginarium