Szkic aktualnej debaty nad naukometrią i bibliometrią w Polsce i zapomniane naukoznawstwo

Michał Kokowski

Tytuły

Abstrakt

W toczonej w Polsce w ostatnich trzech dekadach debacie na temat naukometrii i bibliometrii popełniono bardzo poważny błąd metodyczny: pominięto refleksję naukoznawczą, szczególnie historyczno‑metodologiczną. Artykuł rozważa to pominięte zagadnienie.
Aby zrealizować ten cel, posłużono się metodą badań interdyscyplinarnych z zakresu naukoznawstwa i historii naukoznawstwa. Zastosowano tę metodę do analizy wybranych najważniejszych publikacji na temat naukometrii i bibliometrii ostatnich trzech dekad, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu polskiego.
Artykuł omawia: a) kontekst aktualnej debaty na temat naukometrii i bibliometrii w Polsce; b) historię polskich analiz naukometrycznych opartych na zagranicznych bazach indeksacyjnych; c) aktualną dyskusję na temat naukometrii i bibliometrii w Polsce oraz d) pominięty w aktualnej debacie kluczowy aspekt – nierozerwalny związek naukometrii i bibliometrii z naukoznawstwem.
Wnioskiem z przeprowadzonych badań jest postulat powrotu w Polsce do badań informetrycznych (naukometrycznych, bibliometrycznych, webometrycznych, …), świadomiem rozwijanych w kontekście zintegrowanego naukoznawstwa. Wiedzę tę należy wykorzystać w kształtowaniu aktualnej polityki naukowej: struktury organizacyjnej nauki i szkolnictwa wyższego oraz formowania zasad oceny dorobku naukowego instytucji i poszczególnych pracowników oraz czasopism naukowych.

In the debate on scientometrics and bibliometrics, taking place in Poland in the last 25 years, a very serious methodical and methodological mistake has been committed by neglecting the reflection about the science of science, especially of historical and methodological character. The following article discusses this issue.
This aim was achieved with the use of a method of interdisciplinary research originating from the scope of the science of science and the history of the science of science. This method was applied to the analysis of selected major publications on scientometrics and bibliometrics in the past 25 years, with special emphasis on Polish context.
The results are discussed in the article, i.e. a) the context of the current debate on scientometrics and bibliometrics in Poland; b) the history of Polish scientometric analyses based on foreign indexation databases; c) the current discussion on scientometrics and bibliometrics in Poland and d) the key aspect ignored in the current debate, namely the inseparable connection of scientometrics and bibliometrics with the science of science.
The study leads to the following conclusions: it is postulated that the informetric (scientometric, bibliometric, Webometric, etc.) studies return to the scientific discourse, which would be consciously developed in the context of the integrated science of science. This knowledge should be utilized in the development of the current science policy, i.e. the organizational structure of science and higher education and the formation of rules of appraisal of scientific institutions, individual employees and scientific journals.

Słowa kluczowe

naukometria, bibliometria, informetria, metodologia naukometrii, nadużycia metod naukometrycznych, naukoznawstwo, polityka naukowa, polskie i międzynarodowe standardy naukometrii

scientometrics, bibliometrics, informetrics, methodology of scientometrics, abuses of scientometric methods, science of science, science policy, Polish and international context

Bibliografia

BIBLIOGRAFIA

Odnośniki dotyczące literatury z zakresu naukometrii – bibliometrii – informetrii, zob. Kokowski 2015.

Aguillo, Isidro; Bar-Ilan, Judit; Levene, Mark; Ortega, José 2010: Comparing university rankings. Scientometrics 85(1), pp. 243–256. DOI:10.1007/s11192-010-0190-z. Available online: http://www.akademiai.com/doi/abs/10.1007/s11192-010-0190-z.

Bastow, Simon; Dunleavy, Patrick; Tinkler, Jane 2014: The Impact of the Social Sciences: How Academics and their Research Make a Difference. Sage. ISBN 978-4462-7509-2. Available online: http://uk.sagepub.com/sites/default/files/upm-binaries/59598_Bastow__Impact_of_the_social_sciences.pdf.

Bloomberg Rankings 2014: Most Innovative in the World 2014: Countries. Available online: http://images.businessweek.com/bloomberg/pdfs/most_innovative_countries_2014_011714.pdf.

Cameron, William Bruce 1963: Informal Sociology: A Casual Introduction to Sociological Thinking. New York: Random House. Available online: https://books.google.pl/books/about/Informal_sociology.html?id=I6JIAAAAMAAJ.

Center for World-Class Universities of Shanghai Jiao Tong University (CWCU) 2015: Academic Ranking of World Universities. Available online: http://www.shanghairanking.com/.

Centre for Science and Technology Studies, Leiden University 2015: CWTS Leiden Ranking. Available online: http://www.leidenranking.com.

Cieśliński, Piotr 2012: Polska w naukowym ogonie Europy – tylko jeden grant na 536! Gazeta Wyborcza 11 września 2012 r., s. 1. Publikacja dostępna w Internecie: http://wyborcza.pl/1,76842,12461333,Polska_w_naukowym_ogonie_Europy___tylko_jeden_grant.html#ixzz3vRSoMeQ6.

Cybermetrics Lab (CCHS), A Unit of the Spanish National Research Council (CSIC) 2015: Ranking Web of World Universities. Available online: http://www.webometrics.info/.

Dryzek, Helena 2011: Punktacja za publikacje [w latach 2001–2011]. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.mini.pw.edu.pl/~dryzek/www/?S%B3ownik:Punktacja_za_publikacje.

Higher Education Evaluation and Accreditation Council of Taiwan 2015: Performance Ranking of Scientific Papers for World Universities. Available online: http://ranking.heeact.edu.tw/.

Jackowski, Stefan; Krawczyk, Magdalena; Opala, Paweł 2010: Jak świat widzi polskie uczelnie? 02/2010. Publikacja dostępna w Internecie: https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2010/02/jak-swiat-widzi-polskie-uczelnie/.

Kokowski, Michał 2001: Thomas S. Kuhn (1922–1996) a zagadnienie rewolucji kopernikowskiej. Warszawa: Wydawnictwa IHN PAN. ISBN 83-86062-02-9. Publikacja dostępna w Internecie: Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa; http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=41760.

Kokowski, Michał 2015: Bibliografia naukometryczno-bibliometryczno-informetryczna. Wybór. Prace Komisji Historii Nauki PAU 14, ss. 183–264. Publikacja dostępna w Internecie: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIV-2015-9.pdf.

Krajowa Sekcja NSZZ „Solidarność” PAN, Inicjatywa Obywatelska Instytutów PAN 2012: Projekt nowelizacji ustawy o PAN. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.ioi.pan.pl/nowelizacja.

Kwiek, Marek 2014: Internationalization and Research Productivity: “Internationalists” and “Locals” in Polish Universities. The Higher Education in Russia and Beyond 2, Fall 2014, pp. 13–15. Available online: http://www.cpp.amu.edu.pl/kwiek/pdf/Kwiek_HERB_Fall_2014.pdf.

Kwiek, Marek 2015: Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lewicki, Jacek 2015: Polskie uczelnie w rankingach. Wszystko co najważniejsze. Publikacja dostępna w Internecie: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/jacek-lewicki-polskie-uczelnie-w-rankingach/.

Limpert, Eckhard; Stahel, Werner A.; Abbt, Markus 2001: Log-normal Distributions across the Sciences: Keys and Clues. BioScience 51(5) (May 2001), pp. 341–352. Available online: DOI: http://dx.doi.org/10.1641/0006-3568(2001)051[0341:LNDATS]2.0.CO;2. http://stat.ethz.ch/~stahel/lognormal/bioscience.pdf.

Mojasocjologia.pl 2014: Metoda biograficzna. [W:] Portal „MojaSocjologia.pl”. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.mojasocjologia.pl/metoda-biograficzna/.

O’Toole, Garson 2010: Not Everything That Counts Can Be Counted. The Quote Investigator. Exploring the Origins of Quotations. May 26, 2010. Available online: http://quoteinvestigator.com/2010/05/26/everything-counts-einstein/.

QS Quacquarelli Symonds Limited 2015: QS World University Rankings. Available online: http://www.topuniversities.com/university-rankings/.

Scimago Lab 2009–2015: Scimago Institutions Ranking. Available online: http://www.scimagoir.com.

Scimago Lab 1996–2014: Country Rankings. Available online: http://www.scimagojr.com/countryrank.php.

Times Higher Education 2015: The World University Rankings. Available online: http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/.

TVN 24 2015: Ranking najlepszych uniwersytetów na świecie. Polskie uczelnie daleko. TVN 24 16.09.2015. Publikacja dostępna w Internecie: http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/ranking-najlepszych-uniwersytetow-na-swiecie,577690.html.

Wolff, Stefan L. 2003: Physicists in the “Krieg der Geister”: Wilhelm Wien’s “Proclamation”. Historical Studies in the Physical and Biological Sciences 33, No. 2 (2003), pp. 337–368. Available online: http://www.jstor.org/stable/10.1525/hsps.2003.33.2.337. The earlier German version: Physiker im “Krieg der Geister“ (Arbeits Papier/ Working Paper); http://www.mzwtg.mwn.de/arbeitspapiere/Wolff_01.pdf.

Wprost 2013: 400 najlepszych uczelni na świecie. Tylko jedna z Polski. Wprost 4.10.2013. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.wprost.pl/ar/419453/400-najlepszych-uczelni-na-swiecie-Tylko-jedna-z-Polski/.

Zenderowski, Radosław 2008: Plagiat. Istota – rodzaje – skutki (w odniesieniu do prac pisemnych na studiach wyższych). Warszawa: Instytut Politologii Uniwersytet Kard. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.zenderowski.republika.pl/plagiat.pdf (29.11.2014).

Informacje

Informacje: Studia Historiae Scientiarum, 2015, XIV (2015), s. 117 - 134

DOI: https://doi.org/10.4467/23921749PKHN_PAU.16.007.5263

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Szkic aktualnej debaty nad naukometrią i bibliometrią w Polsce i zapomniane naukoznawstwo

Angielski:

A sketch on the current debate on scientometrics and bibliometrics versus the forgotten science of science (in Polish)

Autorzy

Michał Kokowski

https://orcid.org/0000-0002-5389-9051

Studia Historiae Scientiarum (red. nacz.)

Instytut Historii Nauki imienia Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
Warszawa – Kraków, Polska

Publikacja: 27.06.2016

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Michał Kokowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2164

Liczba pobrań: 1572

<p> Szkic aktualnej debaty nad naukometrią i bibliometrią w Polsce i zapomniane naukoznawstwo</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy