Leonhardi Euleri Opera omnia: Editing the works
	and correspondence of Leonhard Euler

Andreas Kleinert

Tytuły

Leonhardi Euleri Opera omnia: Editing the works and correspondence of Leonhard Euler

Abstrakt

W artykule przedstawiono historię i stan obecny wydań dzieł zebranych Leonharda Eulera (1707–1783). Po kilku nieudanych inicjatywach edytorskich, podjętych w XIX wieku, w 1907 roku przystąpiono do wydania drukowanych prac Eulera. Edycję podzielono na trzy serie: seria I: Matematyka (29 tomów); seria II: Mechanika i astronomia (31 tomów); seria III: Fizyka i inne prace (12 tomów). Po licznych perturbacjach, m.in. związanych z wybuchami kolejnych wojen światowych i problemami ekonomicznymi, publikacja dzieł drukowanych w łącznej liczbie 72 tomów zbliża się do końca. Brakuje tylko dwóch tomów o rachunku zaburzeń w astronomii.
Do publikacji serii IV (rękopisy i korespondencja) przystąpiono w 1967 roku. W przedsięwzięcie zaangażowały się szwajcarska i radziecka akademie nauk. Ten wspólny projekt koncentruje się na edycji korespondencji Eulera, która zawiera blisko 3000 listów, spośród których prawie 1000 napisał sam Euler. Adresatami jego listów byli m.in. słynni matematycy z XVIII wieku, tacy jak Jean le Rond d’Alembert, Alexis Clairaut i rodzina Bernoullich, ale również wiele mniej znanych osób, z którymi Euler korespondował na rozmaite tematy. Wydanie rękopisów zostało odłożone na późniejszy okres.
Poważnym problemem było znalezienie i sfinansowanie pracy odpowiednich redaktorów, którzy byli w stanie czytać stare manuskrypty po francusku, łacinie i po niemiecku oraz byli zaznajomieni z historią, kulturą i nauką w XVIII wieku. W ciągu ostatnich 50 lat redaktorzy zebrali kopie lub skany większości zachowanych listów Eulera. Oryginalne listy adresowane do Eulera Rosyjska Akademia Nauk udostępniła przed I wojną światową grupie wydawniczej ze Szwajcarii. Jeszcze przed ich restytucją w 1947 roku, redaktorzy wykonali dobrej jakości fotograficzne kopie, które dzisiaj są istotną podstawą wydania. Na każdy z tomów listów (VIA) składa się korespondencja Eulera z jedną lub kilkoma osobami , do których były adresowane jego listy; wszystkie zostały zamieszczone w porządku chronologicznym. Do dzisiaj ukazały się cztery tomy korespondencji wraz z wykazem wszystkich znanych listów adresowanych do Eulera oraz przez niego wysyłanych. W wykazie znajdziemy krótkie podsumowanie i przydatne informacje na temat daty, języka, lokalizacji istniejących kopii i wcześniejszych publikacji. Cztery kolejne tomy są przygotowywane do druku i zostaną wydane w 2016 lub 2017 roku. Planowane jest udostępnienie w internetowym wydaniu pozostałych listów, których nie pomieszczono w wersji drukowanej.

The paper gives an overview on the history and present state of the edition of the complete works of Leonhard Euler (1707–1783). After several failed initiatives in the 19th century, the project began in 1907 with the edition of Euler’s printed works. The works were divided into three series: I. Mathematics (29 volumes); II. Mechanics and Astronomy (31 volumes); and III. Physics and Miscellaneous (12 volumes). After several ups and downs due to two World Wars and economic problems, the publication of the printed works with a total of 72 volumes is nearly finished. Only two volumes on perturbation theory in astronomy are still missing. The publication of series IV (manuscripts and correspondence) started in 1967 as a joint project of the Swiss and the Soviet academies of sciences. The manuscript edition was postponed, and the project focussed on Euler’s correspondence which contains approximately 3000 letters, 1000 of them written by Euler. The correspondents include famous
mathematicians of the 18th century like d’Alembert, Clairaut and the Bernoullis, but also many less-known people with whom Euler corresponded on a great variety of subjects. A major problem is to find and to finance appropriate editors who are able to read French, Latin, and the old German handwriting, and who are acquainted with history, culture and science of the 18th century. During the last 50 years, the editors gathered copies or scans of most of the preserved Euler’s letters. The original letters addressed to Euler were made available to the editorial group in Switzerland by the Russian Academy of Sciences before World War I, and before their restitution in 1947 the editors made fairly good photographs that are now an important part of the material basis of the edition. Each volume of the letter series (VIA) contains Euler’s correspondence with one or more of his contemporaries, presented in a chronological order. Up to the present day, four volumes of the correspondence have been published, in addition to an inventory of all known letters to and from Euler, including short summaries and useful information about the date, language and location of the existing copies, and former publication. Four more volumes are in progress and will be published in 2016 or 2017. The remaining letters that are not intended for publication in the printed volumes are planned to be made available in an online edition.

Słowa kluczowe

Leonhard Euler, complete works, correspondence, editing policy

Bibliografia

BIBLIOGRPAHY

Bernoulli, Johann 1780: Reisen durch Brandenburg, Pommern, Preussen, Curland, Rußland und Pohlen, in den Jahren 1777 und 1778. Vol. 4. Leipzig: Fritsch.

Biermann, Kurt-Reinhard 1963: Versuch einer Leonhard-Euler-Ausgabe von 1903/07 und ihre Beurteilung durch Max Planck. Forschungen und Fortschritte 37, pp. 236–239.

Biermann, Kurt-Reinhard 1983: Aus der Vorgeschichte der Euler-Ausgabe 1783–1907. [In:] Leonhard Euler 1707–1783. Beiträge zu Leben und Werk. Gedenkband des Kantons Basel-Stadt. Basel: Birkhäuser. ISBN 3-7643-1343-9, pp. 489–500.

Bosmans, Henri 1909: Sur une tentative d’édition des oeuvres complètes de L. Euler faite à Bruxelles en 1839. Louvain: Ceuterick.

Czerniakowska, Małgorzata 2006: Leonard Euler (1707–1783) i Polska. Gdansk: Małgorzata Czerniakowska. ISBN 83-924379-2-6.

DSpace Repository at University of Tartu 2002–2015: Epistolae autographae CC Philosophorum cel. II. F 3, Mrg CCCLIVa. Available online: http://dspace.utlib.ee/dspace/handle/10062/4930.

Edwards, Matthew R. (ed.) 2002: Pushing Gravity. New Perspectives on Le Sage’s Theory of Gravitation. Montreal: Apeiron. ISBN 0-9683689-7-2 .

Eneström, Gustaf 1910–1913: Verzeichnis der Schriften Leonhard Eulers. Leipzig: Teubner (Jahresbericht der Deutschen Mathematiker-Vereinigung, Ergänzungsband 4). [A simplified version of the Eneström Index is available at http://eulerarchive.maa.org/inde/enestrom.html.]

Eneström, Gustaf 1913: Bericht an die Eulerkommission der Schweizerischen naturforschenden Gesellschaft über die Eulerschen Manuskripte der Petersburger Akademie. Jahresbericht der Deutschen Mathematiker-Vereinigung 22, pp. 191–205.

Engelsmann, Steven Boudewijn 1990: What you should know about Euler’s Opera omnia. Nieuw archief voor wiskunde, 4.8, No. 1, pp. 67–79.

Euler, Leonhard 1741: Solutio problematis ad geometriam situs pertinentis. Commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae 8(1736), pp. 128–140.

Euler, Leonhard 1743: De causa gravitatis. Miscellanea Berolinensea 7, pp. 360–370.

Euler, Leonhard 1768: Lettres à une princesse d’Allemagne sur divers sujets de physique et de philosophie. St. Petersbourg: Imprimerie de l’Académie Impériale des Sciences.

Euler, Leonhard 1862: Opera postuma mathematica et physica. Petropoli: Eggers; Rigae: Schmidt; Lipsiae: Voss.

Fellmann, Emil A. 2007: Leonhard Euler. Basel, Boston, Berlin: Birkhäuser. ISBN 978-3-7643-7538-6. Trans. by Erika Gautschi and Walter Gautschi.

Fellmann, Emil A.; Im Hof, Hans Christoph 1993: Die Euler-Ausgabe – Ein Bericht zu ihrer Geschichte und ihrem aktuellen Stand. Jahrbuch Überblicke Mathematik, pp. 185–198.

Fuss, Paul-Heinrich (ed.) 1843: Correspondance mathématique et physique de quelques célèbres géomètres du XVIIIème siècle, précédée d’une notice sur les travaux de Léonard Euler, tant imprimés qu’inédits. Vol. 1. Saint-Pétersbourg: Imprimerie de l’Académie Impériale des Sciences.

Grigorian, Ašot T.; Youschkevitch, Adolf P. (ed.) 1968: Relations scientifiques russo-françaises. Leningrad: Nauka.

Hagen, Johann Georg 1896: Index operum Leonardi Euleri. Berolini: Dames.

Juškevič, Adolf P.; Winter, Eduard (ed.) 1959–1976: Die Berliner und die Petersburger Akademie der Wissenschaften im Briefwechsel Leonhard Eulers. Vol 1–3. Berlin: Akademie-Verlag.

Juškevič, Adolf P.; Winter, Eduard (ed.) 1965: Leonhard Euler und Christian Goldbach. Briefwechsel 1729–1764. Berlin: Akademie-Verlag.

Юшкевич, Адольф П.; Смирнов, Владимир И. (ed.) 1967: Леонард Эйлер. Переписка. Аннотированный указатель. Ленинград: Издательство наука.

Кладо, Т. Н.; Копелевич, Ю. Х.; Лукина, Т. А. (ed.) 1963: Леонард Эйлер. Письма к ученым. Москва, Ленинград: Издательство Академии наук СССР.

Kleinert, Andreas 2015: Euler, Lesage et Newton. Trois approches différentes pour résoudre le problème de la pesanteur. [In:] Leonhard Euler. Mathématicien, physicien et théoricien de la musique. Edited by Xavier Hascher and Athanase Papadopoulos. Paris: CNRS Editions. ISBN 978-2-271-08331-9 , pp. 301–313.

Kleinert, Andreas; Mattmüller, Martin 2007: Leonhardi Euleri Opera Omnia: a centenary project. Newsletter of the European Mathematical Society, 65, pp. 25–31. Available online: http://www.ems-ph.org/journals/newsletter/pdf/2007-09-65.pdf (23. 09. 2015).

Libri, Guglielmo 1846: Review of Fuss 1843, part 2. Journal des savants, pp. 50–62.

Linné Project 2003–2015: The Linnaean Correspondence. Available online: http://linnaeus.c18.net/.

Rudio, Ferdinand 1911: Vorwort zur Gesamtausgabe der Werke von Leonhard Euler. [In:] Leonhardi Euleri opera omnia, I,1, pp. IX–XLI.

Rudio, Ferdinand; Schröter, Karl 1907: Notizen zur schweizerischen Kulturgeschichte: 21. Der zweihundertjährige Geburtstag von Leonhard Euler; 22. Der Plan einer Gesamtausgabe von Eulers Werken. Vierteljahrsschrift der Naturforschenden Gesellschaft in Zürich, 52, pp. 537–546.

Rudio, Ferdinand; Schröter, Karl 1909: Notizen zur schweizerischen Kulturgeschichte: 26. Die Eulerausgabe (Fortsetzung). Vierteljahrsschrift der Naturforschenden Gesellschaft in Zürich, 54, pp. 463–480.

Stäckel, Paul 1909: Entwurf einer Einteilung der Werke Leonhard Eulers. Vierteljahrsschrift der Naturforschenden Gesellschaft in Zürich, 54, pp. 1–28.

Universitätsbibliothek Basel 2015: Basler Edition der Bernoulli-Briefwechsel. Available online: http://www.ub.unibas.ch/bernoulli/index.php/Hauptseite.

Informacje

Informacje: Studia Historiae Scientiarum, 2015, XIV (2015), s. 13 - 35

DOI: https://doi.org/10.4467/23921749PKHN_PAU.16.002.5258

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Leonhardi Euleri Opera omnia: Editing the works and correspondence of Leonhard Euler

Angielski:

Leonhardi Euleri Opera omnia: Editing the works
and correspondence of Leonhard Euler

Autorzy

Andreas Kleinert

https://orcid.org/0000-0002-7864-6392

Martin Luther Universität Halle-Wittenberg, Institut für Physik (Halle (Saale), Germany)

Publikacja: 27.06.2016

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Andreas Kleinert (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski

Liczba wyświetleń: 2248

Liczba pobrań: 1861

<p> Leonhardi Euleri Opera omnia: Editing the works and correspondence of Leonhard Euler</p>

Pobierz pełny tekst