Różewicz: białe chusty dzieciństwa

Andrzej  Skrendo

Różewicz: białe chusty dzieciństwa

Data publikacji: 11.2024

Polska Myśl Pedagogiczna, X (2024), Numer 10, s. 141 - 158

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.24.008.19962

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Różewicz: White Scarves of Childhood

Abstrakt

Tadeusz Różewicz had created the myth of childhood in his work, especially in later years. This myth is based on several assumptions. First, that a poet is someone who has a special relationship with his mother throughout his life (the poet’s mother was a Jewish convert to Catholicism). Second, that childhood is a source to which one must return in order for poetry to exist in a world that no longer has values after the war and the Holocaust. Third, that childhood is a time of innocence in which one cannot distinguish between good and evil. In contrast to these assumptions, the author of the article argues that – first of all – the relationship with the mother has the other side, namely the relationship between father and son. Różewicz enters it as a son and as a father of his own two sons. Second, that there is no return to childhood, it is above the order of time, and this space above time is not the order of myth, but of trauma. Thirdly, Różewicz’s childhood is internally marked by the experience of evil – childhood is not innocent.

Tadeusz Różewicz w swej twórczości, zwłaszcza późnej, tworzy mit dzieciństwa. Mit ten opiera się na kilku założeniach. Po pierwsze, że poeta to ktoś pozostający przez całe życie w szczególnej relacji z matką (matka poety była nawróconą na katolicyzm Żydówką). Po drugie, że dzieciństwo to źródło, do którego trzeba wracać, aby poezja mogła istnieć w świecie wyjałowionym z wartości po wojnie i Zagładzie. Po trzecie, że dzieciństwo jest czasem niewinności, który funkcjonuje poza odróżnieniem dobra i zła. W opozycji do tych założeń autor artykułu dowodzi, że – po pierwsze – relacja z matką ma odwrotną stronę, jest to relacja ojca z synem. Wchodzi w nią Różewicz jako syn oraz jako ojciec wobec własnych dwóch synów. Po drugie, że nie ma powrotu do dzieciństwa, sytuuje się ono ponad porządkiem czasu, a ta przestrzeń ponad czasem nie jest porządkiem mitu, lecz traumy. Po trzecie, że dzieciństwo u Różewicza jest wewnętrznie naznaczone doświadczeniem zła – dzieciństwo nie jest niewinne.

Słowa kluczowe

childhood, Tadeusz Różewicz, trauma

dzieciństwo, Tadeusz Różewicz, trauma

Bibliografia

Pobierz bibliografię

„Anioły i kaszanka. Z Tadeuszem Różewiczem rozmawia Bogdan Trojak”. W: Tadeusz Różewicz, Teksty odzyskane, zebrał, ułożył, przypisami i posłowiem opatrzył Przemysław Dakowicz, 187–188. Kołobrzeg: Biuro Literackie, 2022.

Bereś, Stanisław, Kiernicka, Joanna. „Poeta po końcu świata”. W: Wbrew sobie. Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem, oprac. Jan Stolarczyk, 322. Wrocław: Biuro Literackie, 2011.

Fiut, Aleksander. „Rozmowy ≪wierszami i o wierszach≫”. Konteksty Kultury 1 (2022): 124–141.

Grochowska, Magdalena. Różewicz. Rekonstrukcja 1. Warszawa: Dowody na Istnienie, 2021.

Kuźma, Erazm. „Kto mówi w utworach Tadeusza Różewicza. Z problemów podmiotowości literatury polskiej”. W: Zobaczyć poetę. Materiały konferencji „Twórczość Tadeusza Różewicza”, UAM Poznań, 4–6.11.1991, red. Ewa Guderian-Czaplińska, Elżbieta Kalemba-Kasprzak, 11–23. Poznań: Zakład Teatru i Filmu IFP UAM, Wydawnictwo WIS, 1993.

Laplanche, Jean, Pontalis, Jean-Bertrand. Słownik psychoanalizy, pod kierunkiem Daniela Lagache a, tłum. Ewa Modzelewska, Ewa Wojciechowska. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2023.

Miłosz, Czesław. Na brzegu rzeki. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1994.

Miłosz, Czesław, Różewicz, Tadeusz. Braterstwo poezji. Korespondencja, wiersze i inne dialogi 1947–2013, wstęp Andrzej Franaszek, zebrał, oprac. i przypisami opatrzył Emil Pasierski. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie, Wydawnictwo Warstwy, 2021.

Przyboś, Julian. Linia i gwar. Szkice, t. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1959.

Różewicz, Tadeusz. Dramat, t. 1. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2005.

Różewicz, Tadeusz. Matka odchodzi. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.

Różewicz, Tadeusz. Poezje, t. 1. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2005.

Różewicz, Tadeusz. Poezje, t. 3. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.

Różewicz, Tadeusz. Poezje, t. 4. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.

Różewicz, Tadeusz. Proza, t. 2. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.

Różewicz, Tadeusz. Proza, t. 3. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2004.

Różewicz, Tadeusz. Teksty odzyskane, zebrał, ułożył, przypisami i posłowiem opatrzył Przemysław Dakowicz. Kołobrzeg: Biuro Literackie, 2022.

Różewiczowie, Wiesława i Tadeusz, Voglerowie, Romana i Henryk. Korespondencja, zebrała, z rękopisów odczytała i przypisami opatrzyła Anna Romaniuk. Wrocław: Wydawnictwo Warstwy, 2019.

Różewiczowa, Wiesława. „Wspomnienie o Tadeuszu Różewiczu”. W: Wiesława i Tadeusz Różewiczowie, Romana i Henryk Voglerowie, Korespondencja, zebrała, z rękopisów odczytała i przypisami opatrzyła Anna Romaniuk, 8. Wrocław: Wydawnictwo Warstwy, 2019.

Wbrew sobie. Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem, oprac. Jan Stolarczyk. Wrocław: Biuro Literackie, 2011.

„Wiersz szuka domu. Z Tadeuszem Różewiczem rozmawia Rafał Dutkiewicz”. W: Teksty odzyskane, zebrał, ułożył, przypisami i posłowiem opatrzył Przemysław Dakowicz, 197. Kołobrzeg: Biuro Literackie, 2022.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, X (2024), Numer 10, s. 141 - 158

DOI: https://doi.org/10.4467/24504564PMP.24.008.19962

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Angielski:

Różewicz: White Scarves of Childhood

Polski: Różewicz: białe chusty dzieciństwa

Autorzy

Andrzej Skrendo

https://orcid.org/0000-0002-7402-2048

Uniwersytet Szczeciński
Polska

Publikacja: 11.2024

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Andrzej Skrendo (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Prof. dr hab. Andrzej Skrendo – prorektor ds. Nauki Uniwersytetu Szczecińskiego, historyk i teoretyk literatury, krytyk literacki. Adres do korespondencji: Instytut Literatury i Nowych Mediów Uniwersytetu Szczecińskiego, aleja Piastów 40B, 71-065 Szczecin; e-mail: andrzej.skrendo@usz.edu.pl.

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 169

Liczba pobrań: 31

Różewicz: białe chusty dzieciństwa

Pobierz xml