FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Reprezentacje dziecka w dyskursie ekologicznym studentów pedagogiki wczesnoszkolnej

Data publikacji: 11.2024

Polska Myśl Pedagogiczna, X (2024), Numer 10, s. 257 - 278

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.24.014.19968

Autorzy

Renata Michalak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-6578-3822 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Reprezentacje dziecka w dyskursie ekologicznym studentów pedagogiki wczesnoszkolnej

Abstrakt

W artykule podjęto próbę ukazania miejsca i roli dziecka w nowoczesnym dyskursie ekologicznym, którego fundamentem staje się przyznanie, uznanie i głębokie rozumienie praw dziecka i jego nowej pozycji w świecie oraz w relacjach z dorosłymi i przyrodą. Narracje te zderzono z rzeczywistością, w której bardzo często odbiera się lub znacząco ogranicza prawa dziecka do partycypacji i aktywizmu społecznego, postrzegając je w kategoriach istoty bezbronnej, niedojrzałej, podatnej na doświadczanie krzywdy i wymagającej opieki oraz troski, a więc niezdolnej do podmiotowego współdziałania i zaangażowania w problemy zawłaszczone przez dorosłych. W analizie dyskursu ekologicznego odnoszącego się do roli dziecka w konstrukcji harmonii w relacjach człowiek-przyroda zastosowano dychotomiczny podział: dziecko-ofiara (victima) i dziecko-zbawca (salvatore). Mając na uwadze wieloaspektowość owego dyskursu, zostały w nim wyostrzone jedynie wybrane wątki o nachyleniu pedagogicznym. Konstatacje i próby konstrukcji reprezentacji dziecka w przestrzeni ekologicznej zostały oparte także na wynikach badań własnych, którymi objęto studentów pedagogiki wczesnoszkolnej, po trzysemestralnym cyklu zajęć z edukacji przyrodniczo-ekologicznej. Materiał empiryczny pozyskano z analizy językowych wypowiedzi ustnych i pisemnych 183 studentów.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Appadurai, Arjun. The Future as Cultural Fact: Essays on the Global Condition. London: Verso Books, 2013.

Beck, Ulrich. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2002.

Bowman, Benjamin. „They don’t quite understand the importance of what we’re doing today: The young people’s climate strikes as subaltern activism”. Sustainable Earth 3 (16) (2020).

Clark, Helen, Coll-Seck, Awa M., Banerjee, Anshu i in. „A future for the world’s children? A WHO–UNICEF–Lancet Commission”. The Lancet 395 (10224) (2020): 605–658.

Corsaro, Wiliam A. The Sociology of Childhood. London: Sage, 2005.

Dunlop, Linda, Atkinson, Lucy, Stubbs, Joshua E., Turkenburg-van Diepen, Marry G.W. „The role of schools and teachers in nurturing and responding to climate crisis activism”. Children’s Geographies 19 (3) (2020): 291–299.

Dziekońska, Joanna. Kultura dziecięca w Internecie. Studium netograficzne. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko Mazurskiego, 2020.

Hałas, Elżbieta. Symbole interakcji. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2001.

Hałas, Elżbieta. „W kierunku socjologii procesów symbolicznych”. Studia Socjologiczne 2 (1998): 25–43.

Haraway, Donna. When Species Meet. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2008.

Haynes, Katharine, Tanner, Thomas M. „Empowering young people and strengthening resilience: Youth-centred participatory video as a tool for climate change adaptation and disaster risk reduction”. Children’s Geographies 13 (3) (2015): 357–371.

Jarosz, Ewa. „Dziecko i dzieciństwo – dialektyka konstruktów w dyskursie społecznym i naukowo-badawczym”. Studia Edukacyjne 50 (2018): 169–195.

Konstantoni, Kristina. „Radical democratic citizenship at the edge of life: Young children, cafes and intergenerational and intersectional activism”. Identities 29 (1) (2022): 80–87.

Lemert, Charles C., Gillan, Garth, Michel Foucault. Teoria społeczna i transgresja, tłum. Damian

Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa: PWN, 1999.

Lozano-Garcia, Francisco J., Kevany, Kathleen, Huisingh, Donald. „Sustainability in higher education: What is happening?”. Journal of Cleaner Production, 14 (9) (2006): 757–760.

Moss, Peter. „Bringing politics into the nursery: Early childhood education as a democratic practice”. European Early Childhood Education Research Journal 15 (1) (2007): 5–20.

Navne, Daniel E., Skovdal, Morten. „Small steps and small wins’ in young people’s everyday climate crisis activism”. Children’s Geographies 19 (3) (2021): 309–316.

Nolas, Sevasti-Melissa, Varvantakis, Christos, Aruldoss, Vinnarasan. „(Im)possible conversations? Activism, childhood and everyday life”. Journal of Social and Political Psychology 4 (1) (2016): 252–265.

Olli, Eero, Grendstad, Gunnar, Wollebaek, Dag. „Correlates of environmental behaviors”. Environment & Behavior, 33 (2) (2021): 181–209.

Oswell, David. The Agency of Children: From Family to Global Human Rights. Cambridge: Cambridge University Press, 2013.

Rose, Deborah B., van Dooren, Thom, Chrulew, Matthew, Cooke, Stuart, Kearnes, Matthew, O’Gorman, Emily. „Thinking through the environment, unsettling the humanities”. Environmental Humanities 1 (2012): 1–5.

Reconceptualising Agency and Childhood: New Perspectives in Childhood Studies, eds. Florian Esser, Meike S. Baader, Tanja Betz, Beatrice Hungerland. New York: Routledge, 2016.

Stainton Rogers, Wendy. „Promocja lepszego dzieciństwa. Konstrukcje troski o dziecko”. W: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, red. Mary J. Kehily, tłum. Marek Kościelniak, 173–198. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.

Steciąg, Magdalena. Dyskurs ekologiczny w debacie publicznej. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2012.

Spyrou, Spyros. „Children as future-makers”. Childhood 27 (1) (2020): 3–7.

Tanner, Thomas. „Shifting the narrative: Child-led responses to climate change and disasters in

El Salvador and the Philippines”. Children & Society 24 (4) (2010): 339–351.

Thomas, Amanda, Cretney, Raven, Hayward, Bronwyn. „Student strike 4 climate: Justice, emergency and citizenship”. New Zealand Geographer 75 (2) (2019): 96–100.

Trott, Carlie D., Weinberg, Andre E. „Science education for sustainability: Strengthening children’s science engagement through climate change learning and action”. Sustainability 12 (16) (2020): 6400.

Trott, Carlie D. „What difference does it make? Exploring the transformative potential of everyday climate crisis activism by children and youth”. Children’s Geographies 19 (3) (2021): 300–308.

Trutkowski, Cezary. Społeczne reprezentacje polityki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2000.

Walker, Catherine. „Embodying ‘the Next Generation’: Children’s everyday environmental activism in India and England”. Contemporary Social Science 12 (1–2) (2017): 13–26.

Walker, Catherine. „Uneven solidarity: The school strikes for climate in global and intergenerational perspective”. Sustainable Earth 3 (1) (2020): 1–13.

Weinberg, James, Flinders, Matthew. „Learning for democracy: The politics and practice of citizenship education”. British Educational Research Journal 44 (4) (2018): 573–592.

Wiesemann, Claudia. Moral Equality, Bioethics, and the Child. Switzerland: Springer, 2016.

Youth Participation and Community Change, eds. Barry N. Checkoway, Lorraine M. Gutierrez. Binghamton, NY: Haworth Press, 2006.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, X (2024), Numer 10, s. 257 - 278

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Reprezentacje dziecka w dyskursie ekologicznym studentów pedagogiki wczesnoszkolnej
Angielski: Representation of the Child in the Environmental Discourse of Early Childhood Education Students

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6578-3822

Renata Michalak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-6578-3822 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Publikacja: 11.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Renata Michalak (Autor) - 100%

Informacje o konflikcie interesów:

Dr hab. Renata Michalak – profesor UAM, pracuje na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu w Zakładzie Podstaw Wychowania i Opieki. Jej główne zainteresowania naukowe to: optymalizacja procesu kształcenia, dydaktyka konstruktywistyczna, alternatywne koncepcje kształcenia, strategie kształcenia aktywizującego, kształcenie nauczycieli, kompetencje poznawcze uczniów, zintegrowana edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna, adaptacja szkolna, edukacja przyrodoznawcza i ekologiczna, zrównoważony rozwój, outdoor education oraz kognitywistyka. Najważniejsze publikacje książkowe: (1) Dziecko u progu edukacji przedmiotowej. Studium teoretyczno-empiryczne; (2) Aktywizowanie ucznia w edukacji wczesnoszkolnej; (3) (Nie)obecność outdoor education w kształceniu szkolnym (współautorka); (4) Konteksty edukacji zintegrowanej (współautorka); (5) Konteksty gotowości szkolnej (współautorka); (6) Nauczyciel w kulturze wzajemnego uczenia się (współautorka). Autorka lub współautorka ponad 100 publikacji naukowych. Współautorka i realizatorka międzynarodowych projektów oraz grantów ministerialnych i kuratoryjnych. Członek: Zespołu Edukacji Elementarnej KNP PAN; Komisji Merytorycznej ds. Kolorowego Uniwersytetu przy UAM; Polskiego Stowarzyszenia Dalton; Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP (prezes Polskiego Komitetu OMEP). Redaktor naczelna kwartalnika Inspiracje Daltońskie. Kierownik studiów podyplomowych: Edukacja Alternatywna. Kierownik Zakładu Podstaw Wychowania i Opieki na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Adres do korespondencji: ul. Wiosenna 7; 62-002 Suchy Las; e-mail: renmi@amu.edu.pl.

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski