Stawiszyn to miasto wielokulturowe, w którym żyli niegdyś katolicy, ewangelicy i Żydzi. Te trzy kultury wzajemnie się przenikały, a do dziś w miejscowości można spotkać ślady ich istnienia. O działalności parafii ewangelicko-augsburskiej w Stawiszynie przypominają zachowane obiekty m.in. kościół i cmentarz. Źródłem do próby rekonstrukcji dziejów tej gminy protestanckiej stała się publikacja wybitnego doktora teologii Eduarda Kneifla Die evangelische-augsburgischen Gemeinden der Kalischer Diozese. Niewątpliwie książka jest najbardziej przydatnym i wiarygodnym źródłem ujmującym zarys historyczny stawiszyńskiej parafii w latach 1777-1940. Stanowi także pierwszą zachowaną próbę odtworzenia historii tej społeczności. Parafia została założona 2 lutego 1777 r. Była to jedna z pierwszych gmin, powstałych na terenie kaliskiej diecezji ewangelickiej. Przez wszystkie lata istnienia prężnie działała, angażując do swoich przedsięwzięć mieszkańców.

Powstanie styczniowe (1863-1864) było zrywem niepodległościowym, w którym strona polska organizowała nie tylko oddziały zbrojne, ale również starała się zapewnić swoim żołnierzom opiekę medyczną. Oprócz licznych instrukcji dla polskich partii, dotyczących dbania o zdrowie i higienę, władze powstańcze organizowały szpitale dla rannych w boju. Urządzane one były najczęściej w rejonach, gdzie dochodziło do krwawych walk powstańców z Rosjanami. Opiekę nad rannymi sprawowali nie tylko miejscowi lekarze i felczerzy, ale także kobiety. Nierzadko ciężko rannych powstańców operowali znani warszawscy chirurdzy. Niektórzy medycy nie tylko nieśli pomoc swoim potrzebującym towarzyszom broni, ale brali bezpośrednio udział w walce. Władze carskie za udział w powstaniu prześladowały nie tylko lekarzy, ale i inne osoby z personelu medycznego. Wielu medyków zaangażowanych w powstanie, którzy przeżyli carskie represje, zasłynęło w późniejszych czasach wiedzą medyczną.

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie historycznego zarysu przemian i charakteru środowiska architektów i budowniczych w Kaliszu w okresie gubernialnym (1867-1914). Na przełomie XIX i XX wieku miejscowi architekci-urzędnicy, zatrudnieni w rosyjskim urzędzie gubernialnym, nadal stanowili trzon miejscowej profesji, posiadając najlepsze wykształcenie fachowe (przeważnie petersburskie) i umocowanie administracyjne, gwarantujące szeroki wpływ na architekturę w mieście i jego okolicach. Jednocześnie jednak w tym samym czasie do miasta napływali nowi projektanci młodszego pokolenia, szukający miejsca dla siebie w zmieniających się szybko realiach społecznych, zachęceni rozwojem Kalisza na początku XX stulecia. Artykuł przedstawia charakterystykę wykształcenia, sposoby prowadzenia praktyki zawodowej, kompetencje, jak i realia prawne i administracyjne, w których pracowali ludzie architektury i budownictwa w kluczowym dla nowoczesnego Kalisza okresie. Jego istotną częścią jest także przedstawienie firm budowlanych i wykonawców, współpracujących z kaliskimi architektami.

Celem artykuły jest przybliżenie postaci polskiego prawnika, poety, historyka literatury, regionalisty, historyka Kalisza, dziennikarza, współzałożyciela „Kaliszanina” – Adama Chodyńskiego oraz zwrócenie uwagi szczególnie na jego twórczość publicystyczną, dotyczącą relacji pomiędzy człowiekiem a zwierzętami. W ostatnich latach coraz bardziej widoczne staje się zainteresowanie rozmaitymi kontekstami oddziaływania „animal studiem” w kulturze współczesnej oraz ekokrytyką. Interesującym aspektem jest także miejsce zwierząt w świecie nie tylko współcześnie, ale i dawniej. Autorka zwróciła uwagę na teksty kaliskiego publicysty poruszające tematykę statusu zwierząt w dziewiętnastym wieku.

Zarys dziejów zakonu oliwetanów, jego początki, misja i rozwój na przestrzeni minionych 700 lat, a także jego duchowość, stanowią pierwszą część artykułu. W drugiej części skupiono się na XX-wiecznej ekspansji oliwetanów, w tym na utworzeniu opactwa w Tanzenberg (dzisiejsza Austria), z którego to grupa polskich mnichów wyruszyła na wyzwolone ziemie II Rzeczypospolitej Polskiej, aby utworzyć tutaj nowy klasztor, w pocysterskich ruinach opactwa w Lądzie nad Wartą. Krótki okres obecności oliwetanów w Lądzie, 1919-1921, dopełnia jedynie dziejowego bogactwa i różnorodności tradycji, także tych zakonnych, charakteryzujących to szczególne miejsce na mapie Wielkopolski i historii życia zakonnego w naszej Ojczyźnie.

Prasa lokalna ukazująca się w Kole w okresie międzywojennym dość szeroko informowała czytelników powiatu kolskiego o działalności szkół. Podobnie było w gminie Lubotyń. Prasa lokalna zamieszczała artykuły, sprawozdania, ogłoszenia i zapowiedzi o pracy szkół w tej gminie. Dzięki prasie czytelnicy gminy Lubotyń dowiedzieli się o wielu działaniach podejmowanych przez szkoły. Były to akademie, kwesty, odczyty z okazji świąt narodowych i kościelnych. Wiele z podejmowanych przez szkoły działań adresowanych było do mieszkańców gminy Lubotyń. Prasa lokalna informowała także o działaniach podejmowanych przez samorząd gminy Lubotyń w celu poprawy bazy lokalowej szkół, a szczególnie budowy nowych budynków w Babiaku, Brdowie i Bogusławicach.

Uważa się, że prasa regionalna jest ważnym źródłem umożliwiającym rekonstrukcję dziejów poszczególnych miast, osad, instytucji i stowarzyszeń. Tak też jest w przypadku „Gazety Kolskiej” (1932-1939), która na swoich łamach ukazywała życie społeczno – polityczne oraz kulturalno – oświatowe Babiaka. Z treści czasopisma dowiadujemy się o kilku ważnych organizacjach i placówkach, które kreowały obraz życia społecznego w tej osadzie. „Gazeta Kolska” podkreślała także ważne wydarzenia w życiu Babiaka, jak chociażby uroczystości z odzyskania przez Polskę niepodległości.

We wrześniu 1945 r. naprzeciw ponad stuosobowej grupy uczniów stanęło 3 nauczycieli, którzy podjęli pracę w uruchamianej, po kilkuletniej wojennej przerwie, szkole zawodowej. Wkrótce grono nauczycielskie powiększyło się, w kolejnych latach wzrastała również liczba uczniów. Nauczyciele tej szkoły, podobnie jak w okresie przedwojennym, pracowali w konińskich szkołach powszechnych, a uczniowie – pracowali w warsztatach rzemieślniczych (jeszcze istniejących) i powoli uruchamianych niewielkich zakładach produkcyjnych. W pierwszych miesiącach wszystko wydawało się być tak jak przed wojną. Ale zmiany już się zarysowywały. Te pierwsze pięć powojennych lat to wiele zmian: począwszy od programów nauczania, a na nazwie szkoły kończąc, zmieniały się pomysły na kształceniez awodowe. Grono pedagogiczne niewątpliwie zmęczone trudną powojenną sytuacją gospodarczą i społeczną, z optymizmem i entuzjazmem podjęło pracę. Z czasem na nauczycielach spoczęły dodatkowe obowiązki, mianowicie – czyny społeczne, akcje i czuwanie nad rozwojem organizacji młodzieżowych. Zmienił się charakter i sposób oddziaływania organizacji młodzieżowych, takich jak: Służba Polsce i Związek Młodzieży Polskiej. Stały się one jednym z głównych czynników kształtujących życie szkoły i nadających ton pracy wychowawczej. Nowym koncepcjom kształcenia zawodowego musiała podołać nie tylko kadra ale przede wszystkim młodzież, obarczona wtórnym analfabetyzmem, zdemoralizowana brutalnością wojny ale zdaje się - łaknąca szkoły. Zaświadcza o tym choćby fakt, iż w pierwszym roku w najstarszych klasach uczyli się młodzi ludzie mający ponad 20 lat. Te kilka powojennych lat w blisko 100-letnim okresie funkcjonowania szkolnictwa zawodowego w Koninie jest niemal tak przełomowym okresem jak pierwsze lata istnienia tego rodzaju szkolnictwa w mieście. Zauważamy co prawda pewną ciągłość uosabianą choćby przez nauczycieli i miejsce, ale poza tym wiele się zmieniło. Na korytarzach szkoły nie spotykali się już chłopcy i dziewczęta różnych narodowości i kultur, terminujący u miejscowych kupców, rzemieślników… za to pojawiły się czerwone krawaty i pewnie mniej liczne – mundury hufców Służby Polsce. 

Chościak-Popiela z listopada 1878 roku. Biskup bardzo szczegółowo odnosi się w nim do pewnych uchybień czy przyzwyczajeń odnośnie prowadzenia nabożeństw liturgicznych w parafiach, w których odbył pasterskie wizytacje. Dokument zawiera szczegółowe wskazania, które mogą poprawić jakość życia religijnego na terenie diecezji kujawsko-kaliskiej.

Niniejszy artykuł stanowi publikację dokumentów z Kartoteki funkcjonariuszy Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej w Łucku, które są przechowywyne w zasobach Archiwum Państwowego Obwodu Wołyńskiego w Łucku (Ukraina). Wspomniane dokumenty dotyczą przebiegu służby policyjnej na Wołyniu czterech posterunkowych pochodzących z terenów Wielkopolski Wschodniej, mianowicie Stefana Sobockiego, Henryka Wysockiego, Edmunda Zakolskiego oraz Adriana Zygmunta. Wyżej wymienieni policjanci zaśilili stan osobowy wołyńskiej policji w latach 30. XX w. oraz służyli w różych powiatach województwa wołyńskiego, m.in. dubieńskim, horochowskim, krzemienieckim. Umiszczone dokumenty zawierają tak podstawowe biograficzne informacje (np. data i miejsce urodzenia, imiona rodziców, stan rodzinny, wyznanie oraz wykształcenie), jak i dane dot. przebiegu służby policyjnej oraz jej oceny przez władze policyjne.

Raporty i opisy miejscowości czy jednostek administracji terytorialnej sporządzane przez niemieckich urzędników są cennym źródłem do poznania dziejów ziem polskich wcielonych do III Rzeszy i losów ich mieszkańców. Prezentowany dokument, sporządzony na polecenie namiestnika Rzeszy Arthura Greisera przez landrata kolskiego Walthera Bechta we wrześniu 1941 r., nie był do tej pory publikowany.

Artykuł poświęcony Wojciechowi Gałczyńskiemu - właścicielowi dóbr Siąszyce w powiecie konińskim, społecznikowi i teściowi Juliusza Kossaka. Syn Piotra i Rozalii z Zajączków urodził się prawdopodobnie między 1801 a 1802 r. w Kurówku k. Bełchatowa. Jego rodzina przeprowadziła się do Siąszyc w latach 20. XIX wieku. Wojciech zakupił tamtejszy majątek od państwa Biernackich. W powstaniu listopadowym walczył jako ułan Jazdy Kaliskiej. Został ranny pod Grochowem i trafił do niewoli. Po niemal trzech latach powrócił do majątku. Zaczął angażować się w życie społeczne regionu. Był m. in. dyrektorem konińskiego szpitala i prezesem zakładów dobroczynnych w pow. konińskim. Utrzymywał przyjazne kontakty z artystami. Dwór w Siąszycach odwiedzali m. in. Nikodem Biernacki, Juliusz Kossak, Adam Asnyk i Ignacy Komorowski. Pod koniec życia podupadł na zdrowiu. Prawdopodobnie właśnie dlatego rodzina często wyjeżdżała do Karlsbad. Ziemianin zmarł w lutym 1857 r. w Kuczkowie. Został pochowany w Grochowach.

Leonard Witold Maringe (1890-1966) był wybitnym przedstawicielem ziemiaństwa polskiego. W latach młodzieńczych zaangażował się w działalność niepodległościową, za co został aresztowany przez carską ochranę i skazany na 6 miesięcy więzienia. W Belgii uzyskał wyższe wykształcenie w zakresie rolnictwa. Praktykował w wielu polskich majątkach ziemiańskich, w tym u wybitnego reformatora Wojciecha Wyganowskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej wstąpił ochotniczo do polskiej armii. Zakupił majątek Lenartowo, w którym gospodarował do 1939 r. Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego był bardzo aktywny zawodowo. Stał się prawdziwym ekspertem od zagadnień rolniczych. W czasie II wojny światowej został przez Niemców wypędzony ze swojego majątku ziemskiego. Zamieszkał na terenie Generalnego Gubernatorstwa i zaangażował się w działalność konspiracyjną. W ramach Polskiego Państwa Podziemnego kierował pracami Departamentu Rolnego w Delegaturze Rządu na Kraj. Aktualna już była sprawa zmiany granic Polski i przejęcia gospodarstw rolnych, należących wcześniej do Niemców. Po zakończeniu wojny włączył się w odbudowę kraju. Był dyrektorem przedsiębiorstwa Państwowe Nieruchomości Ziemskie, które działało na rzecz podniesienia z ruiny zniszczonych wojną gospodarstw na północnych i zachodnich terenach włączonych do Polski. W tym celu skupił wokół siebie wybitnych specjalistów w zakresie rolnictwa, przedstawicieli ziemiaństwa. Prace te musiał przerwać na skutek aresztowania jego i wielu osób z kierownictwa tego przedsiębiorstwa. W totalitarnej, stalinowskiej Polsce został skazany na dożywocie. W 1956 r. wyszedł jednak na wolność i został zrehabilitowany. Ponownie rozpoczął działalność na rzecz rozwoju rolnictwa. Został nawet doradcą ministra rolnictwa. Artykuł ten, oparty o dane biograficzne zawarte w aktach procesowych i istniejących publikacjach na temat Maringe, ma na celu uzupełnić istniejący stan wiedzy na temat jego działalności, zwłaszcza w czasach przed II wojną światową.