Dzieje tzw. „fundacji dobrowskiej” były badane przy okazji zgłębiania innych zagadnień ze średniowiecznej historii Polski. Nie było jak do tej pory monograficznego opracowania jej dziejów. Stanowiła ona pewien zespół dóbr darowanych przez błogosławionego Bogumiła klasztorowi cystersów Łeknie. Większość jej dziejów związana jest z zakonem cystersów i klasztorami w Łeknie, Sulejowie i Byszewie oraz z osobą biskupa Prus Chrystiana, również cystersa. Miała ona stanowić materialną podstawę do prowadzenia misji chrystianizacyjnej w Prusach. Gdy idee chrystianizacji stały się nieaktualne dobra stały się własnością arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.

Niniejszy artykuł stanowi opis dziejów munduru województwa kaliskiego na tle innych mundurów wojewódzkich. Autor dokonał wnikliwej, opartej na źródłach analizy genezy munduru, jego barw. Omówione zostały również wszystkie dokumenty, które regulowały funkcjonowanie mundurów, a także okoliczności, w których szlachta mogła owymi mundurami się posługiwać.

Na wstępie autorka przypomina dzieje klasztoru kanoników regularnych laterańskich fundowanego w Kaliszu w 1358 roku przez króla Kazimierza Wielkiego i istniejącego tu aż do kasaty przez władze pruskie, a także sylwetki najwybitniejszych zakonników związanych z kulturą piśmienną i biblioteką klasztoru. Krótko przedstawia też dzieje i zasób biblioteki klasztornej. Główna część pracy poświęcona jest rekonstrukcji losu księgozbioru po zniesieniu klasztoru w 1810 roku. Po rewizji księgozbioru przeprowadzonej w 1819 roku przez Samuela Bogumiła Lindego, wskazana przez niego, najbardziej wartościowa część, trafiła do Biblioteki Publicznej w Warszawie, a następnie, w 1834 roku, została wywieziona do Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu. Część tego zbioru powróciła do kraju na mocy traktatu pokojowego w Rydze z 1921 roku. Obecnie znajduje się zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Z księgozbioru pozostawionego w klasztorze tylko niewielka część trafiła do biblioteki Szkoły Wojewódzkiej Kaliskiej oraz do biblioteki kapituły kolegiackiej w Kaliszu, którą w roku 1980 przewieziono do biblioteki seminaryjnej we Włocławku.

Artykuł przynosi informacje o instytucjach i organizacjach politycznych, społecznych i kulturalnych, działających w dziewiętnastowiecznym Kaliszu, wspominając także o strukturze oraz poszczególnych przedsiębiorstwach miejscowego rynku drukarskiego i wydawniczego tego czasu. Najobszerniej omówiono kanon wydawnictw, produkowanych na zamówienie poszczególnych instytucji, pośród których wymienić trzeba zarówno rosyjskie urzędy i organizacje, jak też szerokie spektrum polskich instytucji i stowarzyszeń. Przypomniane wydawnictwa książkowe i periodyki składają się na znaczną część dorobku wydawniczego Kalisza, charakteryzując potencjał wydawniczy miasta, wzbogacony, prócz omówionych edycji, własnymi nakładami drukarzy i księgarzy, a także prywatnymi inicjatywami wydawniczymi.

Po I wojnie światowej na mocy reformy rolnej majorat Kłodawa o powierzchni ok. 300 ha został rozparcelowany w celu uwłaszczenia bezrolnych i upełnorolnienia małorolnych obywateli Kłodawy. Organem odpowiedzialnym za proces uwłaszczenia i scalenia gruntów był Okręgowy Urząd Ziemski w Piotrkowie Trybunalskim w osobie mierniczego Stanisława Skarbka. Folwark o powierzchni 30 ha wydzierżawił Józef Dunin Sulgustowski, a poddzierżawcą został jego przyjaciel, Józefat Giziński. Wokół różnych spraw związanych z prowadzeniem gospodarstwa narosła w Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi bogata korespondencja, obecnie w posiadaniu Archiwum Państwowego w Łodzi, gdyż Kłodawa do r. 1938 znajdowała się w woj. łódzkim. Dokumenty obrazują, z jakiego powodu obiekty gospodarcze i mieszkalne, w tym pałac z r. 1906, w szybkim tempie uległy dewastacji. Krótkowzroczne zarządzanie majątkiem państwowym doprowadziło do zaniku substancji architektonicznej. Na szczęście zwyciężył zmysł praktyczny. Znajdujące się na powierzchni 7 ha budynki murowane stały się źródłem materiału budowlanego dla biorących udział w reformie «parcelantów». Wzdłuż nowo wytyczonych ulic powstały zabudowania wzbogaconych gospodarzy. Jednocześnie zostały zniweczone plany wykorzystania kompleksu do utworzenia domu dziecka, o co zabiegała fundacja św. Wacława z Liskowa. Na obszarze po dawnym zespole pałacowo-folwarcznym obecnie znajduje się Park Górnika z kompleksem sportowym.

Dzieje polskiej oświaty łączą się z dziejami zgromadzeń zakonnych, szczególnie widać to w przypadku edukacji elementarnej. Na terenie północnych powiatów Wielkopolski Wschodniej działały w pierwszej połowie XX wieku siostry ze Zgromadzenia Służek NMP Niepokalanej, które w ochronkach i schroniskach zakładanych przez miejscowych ziemian zajmowały się opieką nad dziećmi. Równocześnie oddziaływały na okoliczną ludność. Pomagały także chorym. Swoje placówki posiadały w takich miejscowościach jak: Kazimierz Biskupi, Grodziec, Nieświatów, Jóźwin, Słaboludz, Maliniec i Uniejów. Ich bytność w tym regionie skończyła się w latach dziewięćdziesiątych XX. Ostatnią placówką, którą opuściły był Uniejów. Jeszcze w połowie XX wieku zamknęły pozostałe z wymienionych placówek. Warto odtworzyć, choć skrótowo, działalność oświatową i społeczną zgromadzenia w północnej części wschodniej Wielkopolski, która dla zdecydowanej większości lokalnego społeczeństwa stanowi białą kartę.

W okresie zaborów władze uniemożliwiały lub w znacznym stopniu ograniczały możliwości stowarzyszania się zarówno w ramach organizacji o celach społecznych, jak i religijnych. Z jednej strony była to forma restrykcji po Powstaniu Styczniowym, z drugiej – chęć nieograniczonego kontrolowania form i jakości życia społecznego. Niewątpliwie sytuacja ta spowodowała, że po odzyskaniu przez Polskę niepodległości życie organizacyjne prawdziwie rozkwitło, zadziwiając współczesnych badaczy swoją różnorodnością i bogactwem. Również Kościół Katolicki stał się inicjatorem i współtwórcą wielu organizacji i stowarzyszeń. Zarówno hierarchia, jak i wierni dostrzegali w budowanych przez siebie organizacjach wielkie możliwości, żeby wymienić choćby: unowocześnienie pracy apostolskiej, podniesienie duchowe wiernych, czy wreszcie – możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Wszystkie te nadzieje, aspiracje i działania możemy zaobserwować w mikroskali na przykładzie czterech dekanatów: kolskiego, konińskiego, tureckiego i tuliszkowskiego. Szczególną uwagę skierowano na Akcję Katolicką, która w tamtym okresie była sztandarowym projektem centralnej organizacji katolickiej realizowanym przez Episkopat Polski.

Parafia rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie doznała podczas drugiej wojny światowej dużych strat duchowych (zwłaszcza tragiczne były losy proboszcza i wikariusza) oraz materialnych. W artykule przedstawione zostały dzieje parafii w latach 1945-1958, kiedy to pod przewodnictwem bardzo zaangażowanego proboszcza, ks. Lucjana Kurzawskiego, nastąpiła odbudowa duchowa, moralna i materialna lokalnego kościoła.

Artykuł prezentuje materiały archiwalne, dotyczące relacji państwo-Kościół katolicki w Polsce Ludowej. Przedstawiają one strukturę oraz działania władz przeciwko religii i system represji jaki stosowano w latach 80-tych. Z jednej strony chciano propagandowo wykorzystać zniesienie stanu wojennego, a z drugiej nie zmieniano wrogiego nastawienia do Kościoła i traktowano go jako najpoważniejszego wroga politycznego. W dokumentach widać ciągle aktualny, mimo zniesienia stanu wojennego, element konfrontacji z „Solidarnością”.

Artykuł dotyczy wizyty w Kaliszu, czeskiego kardynała Szczepana Trochty; salezjanina. Miała ona miejsce w 25 rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego w Dachau. Oprócz Kalisza kardynał odwiedził również Ląd.

II wojna światowa wyrwała z domów wiele tysięcy młodych mężczyzn rozrzucając ich po całym świecie. Jedną z takich osób był Stanisław Sztuba. Po przegranej wojnie obronnej w 1939 roku, przez Rumunię, dotarł najpierw do Francji, skąd po klęsce tego państwa, udał się do Wielkiej Brytanii trafiając ostatecznie w skład 301 dywizjonu bombowego. Jako mechanik uległ śmiertelnemu wypadkowi. Został pochowany w Newark (Anglia).

Ksiądz Mikołaj Kamiński (1911-1986) salezjanin, urodził się i wzrastał w miejscowości Lądek w Wielkopolsce Wschodniej. W wieku 18 lat wstąpił do Zgromadzenia Salezjańskiego. Zapisał się w historię duchowych synów św. Jana Bosko, jako wytrwany nauczyciel, wykładowca i duszpasterz na wielu placówkach salezjańskich. Był też obiecującym literatem o zainteresowaniach humanistycznych. Jedną ze swoich prac, opublikowanych jeszcze przed wojną, poświęcił swojej ziemi rodzinnej. Jego pionierskie dzieło – „Dawne opactwo zakonu cysterskiego w Lądzie n. Wartą. Zarys dziejów i zabytki sztuki”, po dzień dzisiejszy jest cytowane w wielu publikacjach, także o charakterze naukowym.