Na przełomie ery analogowej i cyfrowej w archeologii, w Polsce, dalej w przewadze jest ta pierwsza. Narodowy Instytut Dziedzictwa zdefiniował ogólne reguły wykonywania planów stanowisk archeologicznych, które mają być przedstawione w dokumentacji z prac archeologicznych. Wytyczne NID nie definiują jednak, jak ma wyglądać standaryzacja poszczególnych elementów, w przypadku wykonywania opracowań za pomocą technologii geoinformacyjnej. Niniejszy artykuł przedstawia wybrane aspekty opracowania cyfrowego planu stanowiska archeologicznego. Celem szczegółowym jest zaprezentowanie sposobu wdrożenia rozwiązania w systemach informacji geograficznej (GIS) na przykładzie QGIS. Opracowana koncepcja, zgodna z polską nomenklaturą archeologiczną, daje możliwość zintegrowania danych między stanowiskami w różnych częściach kraju. Proponowany system kodów surowców i zabytków mógłby mieć także zastosowanie przy analizie koncepcji i zjawisk obejmujących zasięgiem obszar wykraczający poza współczesne granice państw (np. Szlak Bursztynowy oparty na żywicy kopalnej z rejonu Bałtyku). Opis proponowanego modelu danych stanowiska archeologicznego, wykonany przy użyciu UML, stwarza duże możliwości implementacyjne w dowolnym środowisku narzędziowym GIS i systemie zarządzania bazą danych. Standaryzacja w obszarze cyfrowych opracowań archeologicznych oraz stosowanie uzgodnionych struktur danych mogą rozszerzać możliwości na poziomie analizy i interpretacji wyników badań w mikroskali, np. miejskiej lub makro, np. międzynarodowej.

Modelowanie Informacji o Budynku (ang. Building Information Modelling – BIM) to nowoczesne podejście do zarządzania procesem przygotowania, realizacji i eksploatacji obiektów budowlanych, łącznie z ich dokumentacją przez cały cykl życia. Celem tego podejścia jest wykorzystanie wspólnego środowiska danych (ang. common data environment – CDE), gdzie zagadnienie budowli będzie rozpatrywane przez cały czas – od projektu architektonicznego do jej rozbiórki, z możliwością dostępu do danych przez profesjonalistów i wszystkich, których to dotyczy. W pracy przedstawiono wybrane konteksty BIM i pomiarów geodezyjnych. W drugiej części przedstawiono przykład budowli związanej z infrastrukturą transportu, aby pokazać metodę zamiany klasycznej dokumentacji budowlanej w BIM. Omawianym przedsięwzięciem budowlanym jest przebudowa dworca kolejowego, gdzie uwzględniono wymagania i doświadczenia Administracji Kolejowej, powstałe w trakcie projektów pilotażowych.

Do obliczenia zawartości płynu porowego i zbadania litologii zastosowano współczynnik prędkości i współczynnik Poissona. Piaski gazonośne, roponośne i solankonośne zidentyfikowano na podstawie analizy współczynnika prędkości i współczynnika Poissona. Badania w oparciu o współczynnik prędkości i współczynnik Poissona potwierdziły występowanie piasku gazonośnego, na co wskazywała analiza właściwości fizycznych przy użyciu lambda-mho i mu-rho. Analizy współczynnika prędkości i współczynnika Poissona zastosowano dla lepszego zdefiniowania piasku mokrego przewidzianego przez analizy właściwości fizycznych skały za pomocą lambda-mho i mu-rho. Określenie litologii oraz zawartości płynu porowego jest bardzo ważne w procesie poszukiwania i pozyskiwania węglowodorów. W wyniku analizy właściwości fizycznych skały za pomocą lambda-mho i mu-rho przewidziano, że piasek mokry zawiera piaski roponośne i solankonośne. Wartość lambda-mho waha się pomiędzy 21,74 a 25,67; a wartość mu-rho wynosi 16,34 – 23,21; współczynnik Poissona ratio wynosi 0,25 – 0,29; a Vp/Vs waha się pomiędzy 1,74 a 1,83. Potwierdza to obecność piasku roponośnego we wszystkich siedmiu (7) złożach badanych w dwóch (2) odwiertach. Wszystkie złoża znajdują się w regionie Agbada (10212,50 – 11741,00 stóp) i mają bardzo dobrą strefę opłacalności netto – 41,50 do 193,00 stóp w rejonie delty Nigru (Nigeria). Otrzymane współczynniki prędkości i Poissona wykorzystano do wyliczenia zawartości płynu porowego. Piaski gazonośne, roponośne i solankonośne zidentyfikowano na podstawie analizy współczynnika prędkości i współczynnika Poissona. Badania za pomocą współczynników prędkości i Poissona potwierdziły występowanie piasku gazonośnego, przewidzianego przez analizę właściwości fizycznych skały, przy użyciu lambda-mho i mu-rho. Współczynniki prędkości i Poissona wykorzystano dla lepszego określenia piasków mokrych, przewidzianych przez analizy właściwości fizycznych skały, przy użyciu lambda-mho i mu-rho. Najwięcej piasków przewidzianych przez badania nad właściwościami fizycznymi skały, przy użyciu lambda-mho i mu-rho stanowiły piaski roponośne i solankonośne.

Turystyka stała się jednym z ważnych sektorów i odgrywa ważną rolę w ogólnym rozwoju kraju. Sektor ten odzwierciedla wiele aspektów społeczno-kulturowych kraju i jego tożsamość. Ale przemysł turystyczny jest bezpośrednio związany ze środowiskiem. Cechy środowiska zależą od naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań turystyki. Przedmiotem badań jest pozytywny i negatywny wpływ turystyki na środowisko. Badania prowadzono głównie na podstawie przeglądu literatury, bezpośrednich wywiadów oraz danych otrzymanych pośrednio. W pracy wykorzystano różnorodne źródła: seminaria, artykuły, wnioski z dyskusji, raporty rządowe i czasopisma naukowe, na temat oddziaływaniu turystyki na środowisko. Dane opierają się na sprawdzonych metodach badań i wywiadów z turystami, właścicielami domów, przedsiębiorcami i ludźmi związanymi z ośrodkiem turystycznym. W styczniu 2020 r., spośród ogólnej liczby domów i mieszkańców Ajanty, do badań włączono 5%. Jednakże bardziej gwałtowny rozwój odpowiada za degradację środowiska. W ośrodku turystycznym Ajanta 28,33% osób zgodziło się z tym, że powinno się zniechęcać do dalszego wzrostu liczby turystów. Aż 39,17% osób uważa wzrost turystyki za szkodliwy dla środowiska i zniechęca do rozwoju turystyki. Ale 18.33% osób nie zgadza się z tym, że gwałtowny rozwój turystyki szkodzi środowisku. Świadomość turystów i agencji rządowych na temat przemysłu turystycznego mogą wpływać pozytywnie lub negatywnie na środowisko Ajanty.

Energia pochodząca z promieniowania słońca może być eksploatowana przy użyciu różnorodnych technologii, w tym (a) fotowoltaiki (PV)/skoncentrowanej fotowoltaiki (CPV), systemów, które przekształcają fotony w energię elektryczną; i (b) słoneczne technologie cieplne, które wychwytują energię cieplną z promieniowania słonecznego przy pomocy kolektorów słonecznych lub skoncentrowanych systemów energii słonecznej (CSP). Z powodu poszukiwań dostaw energii ze źródeł odnawialnych, tanich i nie emitujących zanieczyszczeń gazowych, a także wysiłków na rzecz walki z niedoborem wody pitnej w obszarach wiejskich, opublikowano wiele badań na temat systemów pozyskiwania energii słonecznej dla obsługi oczyszczalni ścieków. Jednakże większość istniejących opracowań oparta jest o modelowanie teoretyczne, jedynie z minimalną częścią eksperymentalną, analizą kosztów, projektami pilotażowymi i studiami strategicznymi. Co więcej, technologie oczyszczania wody zasilane energią słoneczną wciąż są na wczesnym etapie, a prace dotyczące badań w prawdziwych oczyszczalniach są rzadkie, publikacje w większości skupiają się na pojedynczych przypadkach, uniemożliwiając porównywanie kilku technologii wykorzystujących energię słoneczną do odsalania wody i oczyszczania ścieków. Wskazuje również kluczowe wyniki badań oraz istotne braki w istniejącym stanie zaawansowania. Ponadto przedstawia próby z technikami hybrydowymi, wykorzystującymi inne odnawialne źródła energii, takie jak wiatr i energia geotermalna, które są kluczowe w zwiększaniu skali produkcji i komercjalizacji. Jednakże wyniki badań wskazują, że większość prac ograniczona jest do innych kontynentów; brak jest jasnej afrykańskiej perspektywy, szczególnie dotyczącej Afryki subsaharyjskiej. Tak więc, z powodu skąpych informacji na ten temat, które dotyczą tego regionu, istnieje potrzeba dalszych badań nad zastosowaniem energii słonecznej do oczyszczania ścieków, szczególnie w skali pilotażowej, które przyczynią się do zrównoważonego rozwoju.

Proces likwidacji kopalń jest bardzo złożony i długotrwały. Towarzyszą mu różne zagrożenia, wśród których można wymienić sejsmiczność pogórniczą oraz deformacje powierzchni terenu. Problematyka ta jest przedmiotem projektu badawczego, w ramach którego wykonywany jest monitoring ruchów powierzchni na terenie nieczynnej już kopalni „Kazimierz-Juliusz”, która jest obecnie zatapiania. Monitoring realizowany jest z wykorzystaniem techniki GNSS oraz satelitarnej interferometrii radarowej (InSAR). W projekcie wykorzystywane są dane radarowe z projektu Copernicus, który realizowany jest przez Komisję Europejską we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA – European Space Agence). Monitoring techniką InSAR rozpoczęto w grudniu 2020 roku. Dodatkowo przeanalizowano powierzchniowe skutki pięciu wstrząsów górotworu o energii nieprzekraczającej wartości 6,5E+05 J (magnituda wstrząsu Mw = 2,1), które zarejestrowano w rejonie badań w latach 2018–2020. W artykule przedstawiono wyniki analizy jakościowej związków aktywności sejsmicznej z ruchami pionowymi powierzchni terenu. W celu zbadania potencjalnych zmian wysokościowych wykorzystano technologię DInSAR. Na podstawie obrazów interferometrycznych wygenerowanych z radarogramów w okresach przed i po wstrząsie, w styczniu 2019 roku, stwierdzono możliwość wystąpienia pionowych ruchów powierzchni terenu. Zmiany wysokościowe scharakteryzować można wartościami w zakresie pojedynczych milimetrów, wykraczających tylko nieznacznie poza zakres dokładności metody InSAR. Analiza interferogramów, obejmujących szersze bazy czasowe, wskazała na incydentalny wpływ wstrząsu na deformacje powierzchni terenu.

Artykuł zawiera rezultaty badań geoarcheologicznych prowadzonych metodami geoinformatycznymi, dotyczących szeroko rozumianego terytorium zajmowanego przez tzw. Grody Czerwieńskie we wczesnym średniowieczu. Publikacja dotyczy złożonego aspektu pogranicza Polski i Rusi Rurykowiczów w trakcie tworzenia się tych dwóch monarchii. Głównymi celami opracowania są: ukazanie zróżnicowania czasu korzystania z ośrodków grodowych na przestrzeni wieków na obszarze wczesnośredniowiecznego pogranicza południowo-wschodniej Polski, przedstawienie relacji jakie zachodziły pomiędzy nimi oraz zwizualizowanie otrzymanych wyników badań za pomocą narzędzi geoinformatycznych, na podstawie danych geoarcheologicznych. W opracowaniu przedstawiono mapy i wizualizacje, które mogą pomóc zrozumieć, jak funkcjonowały społeczności wieków średnich. Do ich opracowania zastosowano narzędzia GIS i programy graficzne. W celu weryfikacji danych, w 2021 r. przeprowadzono badania terenowe bezpośrednio na wybranych grodziskach. W rezultacie opracowano szereg map i modeli. Głównym wynikiem przeprowadzonych badań jest wskazanie zróżnicowania czasu zakończenia istnienia omawianych obiektów obronnych – przykładowo w zlewni rzeki Wiar miało to miejsce do XI wieku, nieopodal Sanoka do XIII/XIV wieku. Świadczy to o zmianie strategii obrony danych terenów w obrębie przytoczonego terytorium wpływu średniowiecznej Polski i Rusi, w tym w zasięgu łuku Karpat.

Zużycie wody stale się zwiększa, głównie z powodu wzrostu liczby ludności, a zasoby niestety się kurczą. Konieczne staje się oszczędzanie wody. Wiele jest form oszczędzania wody chroniąc jej zasoby, np. ograniczenie wycieków (generujących straty wody), zarówno w instalacji, jak i na sieci wodociągowej, ograniczenie nieracjonalnych potrzeb (np. wielokrotne wykorzystanie opakowań lub innych przedmiotów), wykorzystanie wód opadowych. W artykule przedstawiono możliwości, jakie daje opomiarowanie całej sieci wodociągowej oraz zużycia wody u odbiorców. Dla przyjętej strefy zasilającej osiedle mieszkaniowe, zamieszkiwane przez około 2 200 osób określono współczynnik strat nieuniknionych.

W kraju demokratycznym obywatel ma prawo do informacji o środowisku, w którym żyje – dlatego powinna istnieć procedura umownej, formalnej oceny terenu zurbanizowanego z wyróżnieniem jego lokalnych fragmentów. Przykładowy algorytm postępowania został zaproponowany w niniejszym artykule. Propozycja bazuje na umownej punktacji lokalnych obszarów, którym można przyporządkowywać wagi reprezentujące cechy pozytywne i negatywne. Algorytm przewiduje wariantowanie warunków wstępnych i kontynuację rozważań dla zmiennych danych źródłowych. Metoda oceny jakości życia w lokalnym obszarze powinna służyć szerokiej społeczności lokalnej, dlatego wyniki pośrednie i końcowe rozważań przedstawiono nie tylko w postaci map, lecz także w sposób poglądowy – jako obrazy trójwymiarowe (3D), z barwami łatwo kojarzonymi z cechami pozytywnymi lub negatywnymi warunków lokalnych. Do realizacji zadania wykorzystano szeroką gamę narzędzi profesjonalnego pakietu GIS – systemu ArcGIS. Zastosowane narzędzia pozwalają na realizację skomplikowanych zadań przestrzennych, jak również umożliwiają efektowną wizualizację wyników analiz.

Rozwój narzędzi geodezyjnych i informatycznych przyczynił się w ostatnim dziesięcioleciu do wzbogacenia metod pomiarowych i interpretacyjnych oraz wizualizacji różnego rodzaju obiektów pochodzenia antropogenicznego oraz naturalnego, które podlegają deformacjom w czasie. Dostępność metod fotogrametrycznych (pomiary naziemne i lotnicze) sprawiła, że wykorzystywane są one powszechnie do monitoringu różnego rodzaju obiektów poddanych oddziaływaniu czynników zewnętrznych, tj. atmosferycznych (deszcz, wiatr, temperatura), górniczych (wpływ podziemnej eksploatacji górniczej). Dotyczy to także naturalnych powierzchni terenu objętych ruchami masowymi oraz sztucznych budowli ziemnych (kopce, hałdy, groble, nasypy drogowe i kolejowe), których zmiany mogą zagrażać stateczności i stwarzać zagrożenie dla obiektów towarzyszących, usytuowanych na tych obszarach/obiektach oraz ich użytkowników. Istnieje szereg metod pozyskiwania danych przestrzennych oraz ich opracowania, pozwalających na interpretację geozagrożeń. W artykule przedstawiono model pomiarowy oraz interpretacyjny zmian sztucznie ukształtowanej powierzchni zabytkowego Kopca Wandy w Krakowie, przy wykorzystaniu stacji robotycznej SPS 930 Trimble i sygnału aktywnego MT 1000 oraz programu AutoCAD v. 2021 (funkcje sklejane oraz płaty Coons’a). W artykule dowiedziono, że stosując ograniczoną liczebność zbioru danych w określonym układzie geometrycznym oraz tę samą technologię pomiarową w rozpatrywanym okresie analizy 2013–2022, możliwa jest rejestracja oraz graficzna interpretacja zmian powierzchni ziemnego kopca podlegającej zjawisku spełzywania gruntu, nawet w przypadku niewielkich wartości.