Czy jest możliwy marański tekst konwersyjny? Biblia według Artura Sandauera

Karina Jarzyńska

Czy jest możliwy marański tekst konwersyjny? Biblia według Artura Sandauera

Data publikacji: 2021

Wielogłos, 2021, Numer 2 (48) 2021: Teksty konwersyjne, s. 115 - 137

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.015.14343

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Czy jest możliwy marański tekst konwersyjny? Biblia według Artura Sandauera

Abstrakt

Artur Sandauer’s Translation of the Bible as a Medium of Literary Conversion to Modern Marranism

The article considers Bible translation as a potentially converting experience for the translator and for the readers. It is a case study of the work of an important Polish literary critic, Artur Sandauer, who in 1977 translated the Book of Genesis and published it with an extensive commentary, becoming a part of a “biblical boom” that happened in Poland from 1965 to 1985 (as a result of the Second Vatican Council). Numerous translations of the Bible were initiated at that time by both religious institutions and lay individuals of various backgrounds. Sandauer, a Holocaust survivor, was one of the last such translators and his attitude towards existing denominations was particularly complicated. The article identifies textual strategies that he uses to challenge the sanctity of the Bible, aiming for spiritual independence of himself and the potential reader. This type of postsecular, literature-oriented biblical translation has the hallmarks of a conversion text, although the change that would be made in the translator and the reader is unstable, and, as such, akin to the status of a modern marrano.

Słowa kluczowe

teoria przekładu, Biblia w kulturze polskiej, Artur Sandauer, nowoczesny maranizm, teksty konwersyjne; translation studies, Bible in Polish culture, modern Marranism, conversion texts

translation studies, Bible in Polish culture, Artur Sandauer, modern Marranism, conversion texts

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Alter R., The Art of Biblical Narrative, New York: Basic Books 1983.

Artur Sandauer. Pisarz, krytyk, historyk literatury, red. K. Hryniewicz, A.S. Kowalczyk, Warszawa: Wydział Polonistyki UW 2014.

Banak J., Biblia według Sandauera, „Tygodnik Powszechny” 1975, nr 9.

Bielik-Robson A., Inne testamenty: świadek, ocalały i maran w poetyce świadczenia Derridy, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.

Bloom H., Księga J, przeł. B. Baran, Warszawa: Aletheia 2018.

Dziadek A., Anagramy Ferdynanda de Saussure’a – historia pewnej rewolucji, „Teksty Drugie” 2001, nr 6.

Eilstein H., Biblia w ręku ateisty, Warszawa: Wyd. IFiS PAN 2006.

Frankowski J., Światło i ćma. O przekładzie Księgi Rodzaju A. Sandauera i laickiej interpretacji Biblii, „Więź” 1975, nr 2.

Freud Z., Dowcip i jego znaczenie dla nieświadomości, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR 1993.

Hellich A., Automitografia. O „Zapiskach z martwego miasta” Artura Sandauera, „Ruch Literacki” 2017, z. 4.

Jarzyńska K., Jezus jako egocentryczny schizotymik. Władysława Witwickiego komentarz do Dobrej Nowiny wg Mateusza i Marka, data publikacji: kwiecień 2008, www.racjonalista.pl/kk.php/s,5828/i,64 [dostęp: 2.12.2021].

Jarzyńska K., Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej, Kraków: Universitas 2018.

Jarzyńska K., W imię emancypacji. Badania kulturowe o religii i literaturze [w:] Literatura polska a religia. Wyzwania epoki świeckiej, t. 1: Teorie i metody, red. T. Garbol, Ł. Tischner, Kraków: WUJ 2020.

Kamieńska A., Do źródeł. Psalmy i inne przekłady poetyckie, posł. P. Matywiecki, Poznań: W Drodze 1988.

Kosidowski Z., Opowieści biblijne, Warszawa: Iskry 1963.

Kosidowski Z., Opowieści ewangelistów, Warszawa: Iskry 1979.

Koźniewski K., Bibliterat, „Polityka” 1977, nr 42.

Krawczuk A., Sandauer i Biblia, „Nowe Książki” 1977, nr 16.

Krawczuk A., Sandauer o mitach i strukturze Biblii, „Argumenty” 1977, nr 32.

Księga Rodzaju, przeł. i oprac. M. Piela, Kraków: Księgarnia Akademicka 2020.

LaCocque A., Ricoeur P., Myśleć biblijnie, przeł. E. Mukoid, M. Tarnowska, Kraków: Znak 2003.

Madejski J., Problemy polskiego Żyda na przykładzie twórczości literackiej i krytycznej Artura Sandauera [w:] Literackie portrety Żydów, red. E. Łoch, Lublin: UMCS 1996.

Mitosek Z., Co z tą ironią?, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2013.

Momro J., Co tu kryć?, „Teksty Drugie” 2019, nr 4.

Nycz R., Tropy „ja”. Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia [w:] idem, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2002.

Odachowska-Zielińska E., Sandauer czarnoksiężnik [w:] Śnił mi się Artur Sandauer. Rozmowy i wspomnienia, red. J. Baran, Kraków: Centrum Kultury Żydowskiej na Kazimierzu 1992.

Ouaknin M.-A., Tajemnice kabały, przeł. K. Pruski, K. Pruska, Warszawa: Cyklady 2006.

Peter M., Biblia na wspak czytana przez p. Artura Sandauera, „Tygodnik Powszechny” 1977, nr 34.

Piela M., Grzech dosłowności we współczesnych polskich przekładach Starego Testamentu, Kraków: WUJ 2003.

Prokop-Janiec E., Żyd – Polak – artysta. O budowaniu tożsamości po Zagładzie, „Teksty Drugie” 2001, nr 1.

Psalmy 29, 64, 96, przeł. J. Kulmowa, „Przegląd Katolicki” 1985, nr 14–15.

Psalmy, kantyki: układ według „Liturgii godzin”, przeł. M. Skwarnicki, P. Galiński, Kraków: Znak 1976.

Sandauer A., Bóg, Szatan, Mesjasz i…?, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977.

Sandauer A., Byłem…, Warszawa: PIW 1991.

Sandauer A., Immanuel w Księdze Izajasza [w:] idem, Pisma zebrane, t. 2, Warszawa: Czytelnik 1985.

Sandauer A., Konstruktywny nihilizm [w:] idem, Pisma zebrane, t. 1, Warszawa: Czytelnik 1985.

Sandauer A., Mniej teologii, więcej tekstologii [w:] idem, Pisma zebrane, t. 4, Warszawa: Czytelnik 1985.

Sandauer A., O sytuacji pisarza polskiego pochodzenia żydowskiego w XX wieku. (Rzecz, którą nie ja powinienem był napisać…) [w:] idem, Pisma zebrane, t. 3, Warszawa: Czytelnik 1985.

Sandauer A., Pisma zebrane, t. 1–4, Warszawa: Czytelnik 1985.

Sandauer A., Proza, Warszawa: WWL Muza SA 2009.

Sandauer A., Sztuka i tajemnice – rozmowa z J. Baranem [w:] Śnił mi się Artur Sandauer. Rozmowy i wspomnienia, red. J. Baran, Kraków: Centrum Kultury Żydowskiej na Kazimierzu 1992.

Sandauer A., W 2000 lat później. Pamiętnik izraelski, Warszawa: Czytelnik 1956.

Słowo Boże nie ma wyznania. Z ks. Romanem Prackim rozmawia Dominika Kozłowska, „Znak” 2014, nr 10.

Śnił mi się Artur Sandauer. Rozmowy i wspomnienia, red. J. Baran, Kraków: Centrum Kultury Żydowskiej na Kazimierzu 1992.

The Sociology of Sacred Texts, eds. J. Davies, I. Wollaston, Sheffield: Sheffield Academic Press 1993.

Tubielewicz W., Jak tłumaczyć proroków, „Polityka” 1977, nr 42.

Wellhausen J., Prolegomena zur Geschichte Israels, Berlin: Reimer 1883.

Wilson R., Be Always Converting, Be Always Converted: An American Poetics, Cambridge, MA: Harvard University Press 2009.

Winiarska-Górska I., Szesnastowieczne przekłady Pisma Świętego na język polski (1551–1599) jako gatunek nowożytnej książki formacyjnej, Warszawa: Wydział Polonistyki UW 2017.

Wołk A., Artura Sandauera topografia tożsamości, „Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty” 2014, z. 1–2.

Wołowiec G., Nowocześni w PRL. Przyboś i Sandauer, Wrocław: FNP 1999.

Zaborski A., Nowe tłumaczenia Biblii a teoria przekładu, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 1977, nr 6.

Zieniewicz A., Śmierć liberała – narodziny krytyka. O autobiograficznej „Prozie” Artura Sandauera [w:] Artur Sandauer. Pisarz, krytyk, historyk literatury, red. K. Hryniewicz, A.S. Kowalczyk, Warszawa: Wydział Polonistyki UW 2014.

Informacje

Informacje: Wielogłos, 2021, Numer 2 (48) 2021: Teksty konwersyjne, s. 115 - 137

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.015.14343

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Czy jest możliwy marański tekst konwersyjny? Biblia według Artura Sandauera

Angielski:

Artur Sandauer’s Translation of the Bible as a Medium of Literary Conversion to Modern Marranism

Autorzy

Karina Jarzyńska

https://orcid.org/0000-0001-9568-4027

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Karina Jarzyńska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 810

Liczba pobrań: 572

<p> Czy jest możliwy marański tekst konwersyjny? Biblia według Artura Sandauera</p>

Pobierz xml