Artykuł  został  poświęcony  analizie  prawnej  wydarzeń z 23 maja 2021 r. z udziałem polskiego samolotu Boeing nr 737-800 o numerze rejestracyjnym SP-RSM, wykonującego lot z Aten do Wilna, a konkretnie działań białoruskich organów (służb ruchu lotniczego i służb specjalnych), które doprowadziły do przymusowego lądowania tego samolotu w Mińsku, co pozwoliło na aresztowanie Romana Protasiewicza i jego partnerki. Podstawą rozważań zawartych w pierwszej części artykułu jest interpretacja właściwych przepisów prawa międzynarodowego oraz białoruskiego w kontekście ujawnionych okoliczności dotyczących badanego incydentu. Celem autora było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy działania białoruskich władz były legalne. Finalnie wykazano, że 23 maja 2021 r. w stosunku do polskiego samolotu złamano wiele reguł prawnych rządzących żeglugą powietrzną, co nasuwa pytanie o to, kto i na podstawie jakich norm prawnych winien ponieść odpowiedzialność z tego tytułu. Temu zagadnieniu została poświęcona druga część artykułu. Konkluzja brzmi, że na gruncie prawa międzynarodowego odpowiedzialność za bezprawne zmuszenie Boeinga nr 737-800 do lądowania winno ponieść państwo białoruskie, a na podstawie prawnokarnych regulacji o charakterze wewnętrznym – poszczególni urzędnicy białoruscy.

ABSTRACT

Ryanair flight no. FR 4978. Legal aspects of the hijacking of a Polish plane in Belarus on 23 May 2021

This article is devoted to a legal analysis of the events of 23 May 2021 involving a Polish Boeing 737-800 with registration number SP-RSM, performing a flight from Athens to Vilnius, specifically the actions of the Belarusian authorities (air traffic services and special services) that led to the forced landing of this aircraft in Minsk, which allowed the arrest of Roman Protasevich and his partner. The basis of the considerations in the first part of the article is the interpretation of the relevant international and Belarusian law in the context of the revealed circumstances surrounding the incident under investigation. The author’s aim was to answer the question of whether the actions of the Belarusian authorities were legal. Ultimately, it was shown that on 23 May 2021, a number of legal rules governing air navigation were violated in relation to the Polish aircraft, which raises the question of who should bear responsibility for it and on the basis of which legal norms. The second part of the article is devoted to this issue. The conclusion is that under international law, the responsibility for the illegal forced landing of Boeing 737-800 should be borne by the Belarusian state, and under internal criminal law regulations - by individual Belarusian officials.

W obecnym stanie prawnym podczas organizowania w Polsce istotnych ze względu na skalę lub rangę konferencji, imprez, uroczystości czy innych wydarzeń, zwłaszcza o charakterze międzynarodowym, działania je zabezpieczające są prowadzone na podstawie przepisów ogólnych – przede wszystkim ustaw pragmatycznych służb i innych instytucji realizujących te działania lub ustaw epizodycznych. W polskim ustawodawstwie nie wprowadzono natomiast regulacji na stałe określających szczegółowe zasady postępowania oraz zakres przedmiotowy i podmiotowy odpowiedzialności za przygotowanie i zabezpieczenie tego typu wydarzeń, o ile nie są one kwalifikowane jako imprezy masowe. Niniejszy artykuł jest próbą całościowego zestawienia szczególnych instrumentów prawnych stosowanych w przypadku zabezpieczenia tego rodzaju wydarzeń. Opierając się na przeprowadzonej analizie, zostały sformułowane wnioski de lege ferenda, w tym wprowadzenie na stałe do polskiego porządku prawnego nowej instytucji prawnej, określonej na potrzeby niniejszego artykułu terminem „wydarzenie specjalne”. Rezultatem nadania danej imprezie czy uroczystości statusu wydarzenia specjalnego byłaby możliwość zastosowania instrumentów prawnych występujących dotychczas jedynie w ustawach epizodycznych, a mających istotne znaczenie z perspektywy zapewnienia standardu bezpieczeństwa adekwatnego do zagrożenia.

ABSTRACT

Securing conferences, events, ceremonies and other events, including in the context of terrorist threats. A statutory perspective

In the current legal status, during the organisation in Poland of conferences, events, ceremonies or other events, significant due to their scale or rank, especially those of international character, security activities are carried out on the basis of general provisions - primarily pragmatic acts of services and other institutions carrying out these activities or episodic acts. Polish legislation, however, has not introduced regulations permanently defining detailed principles of conduct and the subject and object scope of responsibility for the preparation and security of such events, unless they are qualified as mass events. This article is an attempt to provide a comprehensive overview of the specific legal instruments used in the case of securing this type of events. Based on the analysis carried out, de lege ferenda conclusions have been formulated, including the introduction of a new legal institution permanently into the Polish legal order, referred to for the purposes of this article as a ‘special event’. As a result of granting a given event or celebration the status of a special event, it would be possible to apply legal instruments hitherto found only in episodic acts, but which are of significant importance from the perspective of ensuring a security standard adequate to the threat.

W okresie zimnej wojny państwa zachodnie wielokrotnie oskarżały blok sowiecki o wspieranie międzynarodowego terroryzmu. Odtajnienie wielu dokumentów pochodzących z archiwów byłych służb wywiadowczych w Europie Środkowo-Wschodniej umożliwiło weryfikację tych oskarżeń, pozwoliło również spojrzeć szerzej na powiązania państw socjalistycznych z ugrupowaniami terrorystycznymi. Celem artykułu jest przedstawienie czynników warunkujących nawiązywanie i podtrzymywanie tajnych kontaktów między państwami bloku sowieckiego a organizacjami terrorystycznymi, wskazanie genezy tych kontaktów i przedstawienie ich rzeczywistego przebiegu, a w tym kontekście również doświadczeń PRL na tle innych krajów komunistycznych.

The People’s Republic of Poland, the Soviet bloc and international terrorism: the determinants of secret relations in the Cold War period

During the Cold War, Western states repeatedly accused the Soviet bloc of supporting international terrorism. The declassification of many documents from the archives of the former intelligence services in Central and Eastern Europe has made it possible to verify these accusations and has also made it possible to take a broader look at the links between the socialist states and terrorist groups. The aim of the article is to present the factors determining the establishment and maintenance of secret contacts between the Soviet bloc states and terrorist organisations, to indicate the genesis of these contacts and to present their actual course, and in this context also the experience of the People’s Republic of Poland against the background of other communist countries.

Artykuł powstał w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki nr 2019/35/D/HS3/03581.

Wykorzystywanie pojazdów jako narzędzi w atakach terrorystycznych, do których doszło w ostatnich kilku latach, spowodowało, że coraz częściej zaczęto stosować blokady antyterrorystyczne wokół budynków infrastruktury krytycznej oraz w przestrzeniach publicznych. Proces ten postępuje wraz ze wzrostem świadomości i wiedzy decydentów o istnieniu tego rodzaju zagrożeń. Z powodu różnorodności urządzeń wykorzystywanych do ochrony przed atakami ich dobór nie jest rzeczą oczywistą, a także nie są to rozwiązania łatwe w realizacji. W artykule autor podejmuje próbę opisu zaistnienia ryzyka dla obiektów infrastruktury krytycznej ze strony pojazdów drogowych użytych jako broń do prze- prowadzenia ataków. Opisuje możliwości zapobiegania tego typu zdarzeniom i rekomenduje rozwiązania pomocne przy projektowaniu i wykonaniu systemów zewnętrznego bezpieczeństwa budynków. Wskazówki zawarte w artykule mogą być źródłem wiedzy dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obiektów, jednak oprócz podstaw teoretycznych w projektowaniu bezpieczeństwa zewnętrznego obiektów niezbędne jest przeprowadzenie każdorazowo specjalistycznej oceny ryzyka, realizowanej przez kwalifikowanego konsultanta.

ABSTRACT

Anti-terrorist protection of public facilities and critical infrastructure against attacks with motor vehicles

The use of vehicles as tools for terrorist attacks, which has been occurring over the past few years, has led to the increasing use of anti-terrorist blockades around critical infrastructure buildings and in public spaces. This process has progressed as awareness and knowledge of the existence of this type of threat has increased among decision-makers. The variety of devices used to protect against attacks and their selection is not obvious and easy to implement. In this article, the author attempts to describe the occurrence of risks to critical infrastructure facilities from road vehicles used as weapons to carry out attacks. He describes the possibilities of preventing this type of event and recommends solutions to help in the design and implementation of external building security systems. The guidelines contained in the article can be a source of knowledge for those responsible for the security of facilities, but in addition to the theoretical basis in the design of external security of facilities, it is necessary in each case to carry out a specialised risk assessment, carried out by a qualified consultant.

W części drugiej artykułu poświęconego casusowi Andersa Behringa Breivika autor odpowiada na pytania, czy istniała możliwość zapobieżenia atakowi, jaki miał on wpływ na nastroje społeczne, charakter zmian wprowadzonych w polityce bezpieczeństwa wewnętrznego w Norwegii oraz na sprawność działania służb bezpieczeństwa tego państwa. Analizuje ponadto działania Breivika pod kątem spełnienia przez niego kryteriów terrorysty samotnego wilka, jak również opisuje ataki terrorystyczne przygotowywane bądź przeprowadzone przez jego naśladowców.

ABSTRACT

Anders Behring Breivik. A case study of a far-right terrorist – a lone wolf (Part II)

In the second part of the article on the case of Anders Behring Breivik, the author answers the questions of whether the attack could have been prevented and what impact it had on public sentiment, the nature of the changes to internal security policy in Norway and the performance of the country’s security services. In addition, he analyses Breivik’s actions in terms of whether he meets the criteria of a lone wolf terrorist, as well as describing terrorist attacks prepared or carried out by his imitators.

Dotychczasowe badania nad radykalizacją wskazują, że proces ten jest rezultatem kumulacji czynników, które generują podatność danej osoby na narracje ekstremistyczne. Autorzy artykułu przeanalizowali biografie sprawców ataków terrorystycznych i z uwagi na często pojawiające się w nich informacje na temat nadużywania przez zamachowców rożnych używek podjęli próbę podsumowania dostępnej wiedzy o zależnościach między uzależnieniem od substancji psychoaktywnych a radykalizacją. Mimo że nie stwierdzono istnienia prostego związku przyczynowo-skutkowego między uzależnieniami a radykalizacją, to skutki uzależnień częściowo pokrywają się z zidentyfikowanymi podatnościami na narracje ekstremistyczne. W kompleksowym podejściu do prewencji terrorystycznej powinno się zatem uwzględniać to, że uzależnienia mogą przyczyniać się do zwiększania podatności niektórych osób na radykalizację prowadzącą do terroryzmu.

ABSTRACT

Substance abuse and the radicalisation process

Previous research on radicalisation suggests that this process is the result of an accumulation of factors that generate a person’s susceptibility to extremist narratives. The authors of this article analysed the biographies of the perpetrators of terrorist attacks and, given the frequent references in these biographies to the abuse of various stimulants by the attackers, attempted to summarise the available knowledge on the relationship between psychoactive substance addiction and radicalisation. Although no simple causal relationship between addictions and radicalisation was found, the effects of addictions partly overlap with identified vulnerabilities to extremist narratives. A comprehensive approach to terrorism prevention should therefore take into account that addictions may contribute to increasing the vulnerability of some individuals to radicalisation leading to terrorism.

This article is devoted to a legal analysis of the events of 23 May 2021 involving a Polish Boeing 737-800 with registration number SP-RSM, performing a flight from Athens to Vilnius, specifically the actions of the Belarusian authorities (air traffic services and special services) that led to the forced landing of this aircraft in Minsk, which allowed the arrest of Roman Protasevich and his partner. The basis of the considerations in the first part of the article is the interpretation of the relevant international and Belarusian law in the context of the revealed circumstances surrounding the incident under investigation. The author’s aim was to answer the question of whether the actions of the Belarusian authorities were legal. Ultimately, it was shown that on 23 May 2021, a number of legal rules governing air navigation were violated in relation to the Polish aircraft, which raises the question of who should bear responsibility for it and on the basis of which legal norms. The second part of the article is devoted to this issue. The conclusion is that under international law, the responsibility for the illegal forced landing of Boeing 737-800 should be borne by the Belarusian state, and under internal criminal law regulations - by individual Belarusian officials.

In the current legal status, during the organisation in Poland of conferences, events, ceremonies or other events, significant due to their scale or rank, especially those of international character, security activities are carried out on the basis of general provisions - primarily pragmatic acts of services and other institutions carrying out these activities or episodic acts. Polish legislation, however, has not introduced regulations permanently defining detailed principles of conduct and the subject and object scope of responsibility for the preparation and security of such events, unless they are qualified as mass events. This article is an attempt to provide a comprehensive overview of the specific legal instruments used in the case of securing this type of events. Based on the analysis carried out, de lege ferenda conclusions have been formulated, including the introduction of a new legal institution permanently into the Polish legal order, referred to for the purposes of this article as a ‘special event’. As a result of granting a given event or celebration the status of a special event, it would be possible to apply legal instruments hitherto found only in episodic acts, but which are of significant importance from the perspective of ensuring a security standard adequate to the threat.

During the Cold War, Western states repeatedly accused the Soviet bloc of supporting international terrorism. The declassification of many documents from the archives of the former intelligence services in Central and Eastern Europe has made it possible to verify these accusations and has also made it possible to take a broader look at the links between the socialist states and terrorist groups. The aim of the article is to present the factors determining the establishment and maintenance of secret contacts between the Soviet bloc states and terrorist organisations, to indicate the genesis of these contacts and to present their actual course, and in this context also the experience of the People’s Republic of Poland against the background of other communist countries.

Artykuł powstał w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki nr 2019/35/D/HS3/03581.

The use of vehicles as tools for terrorist attacks, which has been occurring over the past few years, has led to the increasing use of anti-terrorist blockades around critical infrastructure buildings and in public spaces. This process has progressed as awareness and knowledge of the existence of this type of threat has increased among decision-makers. The variety of devices used to protect against attacks and their selection is not obvious and easy to implement. In this article, the author attempts to describe the occurrence of risks to critical infrastructure facilities from road vehicles used as weapons to carry out attacks. He describes the possibilities of preventing this type of event and recommends solutions to help in the design and implementation of external building security systems. The guidelines contained in the article can be a source of knowledge for those responsible for the security of facilities, but in addition to the theoretical basis in the design of external security of facilities, it is necessary in each case to carry out a specialised risk assessment, carried out by a qualified consultant.

In the second part of the article on the case of Anders Behring Breivik, the author answers the questions of whether the attack could have been prevented and what impact it had on public sentiment, the nature of the changes to internal security policy in Norway and the performance of the country’s security services. In addition, he analyses Breivik’s actions in terms of whether he meets the criteria of a lone wolf terrorist, as well as describing terrorist attacks prepared or carried out by his imitators.

Previous research on radicalisation suggests that this process is the result of an accumulation of factors that generate a person’s susceptibility to extremist narratives. The authors of this article analysed the biographies of the perpetrators of terrorist attacks and, given the frequent references in these biographies to the abuse of various stimulants by the attackers, attempted to summarise the available knowledge on the relationship between psychoactive substance addiction and radicalisation. Although no simple causal relationship between addictions and radicalisation was found, the effects of addictions partly overlap with identified vulnerabilities to extremist narratives. A comprehensive approach to terrorism prevention should therefore take into account that addictions may contribute to increasing the vulnerability of some individuals to radicalisation leading to terrorism.