Lot linii lotniczych Ryanair nr FR 4978. Prawne aspekty dotyczące porwania polskiego samolotu na Białorusi 23 maja 2021 roku
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTELot linii lotniczych Ryanair nr FR 4978. Prawne aspekty dotyczące porwania polskiego samolotu na Białorusi 23 maja 2021 roku
Data publikacji: 13.03.2023
Terroryzm – studia, analizy, prewencja, 2023, Numer 3 (3), s. 9 - 36
https://doi.org/10.4467/27204383TER.23.001.17441Autorzy
Lot linii lotniczych Ryanair nr FR 4978. Prawne aspekty dotyczące porwania polskiego samolotu na Białorusi 23 maja 2021 roku
Artykuł został poświęcony analizie prawnej wydarzeń z 23 maja 2021 r. z udziałem polskiego samolotu Boeing nr 737-800 o numerze rejestracyjnym SP-RSM, wykonującego lot z Aten do Wilna, a konkretnie działań białoruskich organów (służb ruchu lotniczego i służb specjalnych), które doprowadziły do przymusowego lądowania tego samolotu w Mińsku, co pozwoliło na aresztowanie Romana Protasiewicza i jego partnerki. Podstawą rozważań zawartych w pierwszej części artykułu jest interpretacja właściwych przepisów prawa międzynarodowego oraz białoruskiego w kontekście ujawnionych okoliczności dotyczących badanego incydentu. Celem autora było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy działania białoruskich władz były legalne. Finalnie wykazano, że 23 maja 2021 r. w stosunku do polskiego samolotu złamano wiele reguł prawnych rządzących żeglugą powietrzną, co nasuwa pytanie o to, kto i na podstawie jakich norm prawnych winien ponieść odpowiedzialność z tego tytułu. Temu zagadnieniu została poświęcona druga część artykułu. Konkluzja brzmi, że na gruncie prawa międzynarodowego odpowiedzialność za bezprawne zmuszenie Boeinga nr 737-800 do lądowania winno ponieść państwo białoruskie, a na podstawie prawnokarnych regulacji o charakterze wewnętrznym – poszczególni urzędnicy białoruscy.
Ryanair flight no. FR 4978. Legal aspects of the hijacking of a Polish plane in Belarus on 23 May 2021
This article is devoted to a legal analysis of the events of 23 May 2021 involving a Polish Boeing 737-800 with registration number SP-RSM, performing a flight from Athens to Vilnius, specifically the actions of the Belarusian authorities (air traffic services and special services) that led to the forced landing of this aircraft in Minsk, which allowed the arrest of Roman Protasevich and his partner. The basis of the considerations in the first part of the article is the interpretation of the relevant international and Belarusian law in the context of the revealed circumstances surrounding the incident under investigation. The author’s aim was to answer the question of whether the actions of the Belarusian authorities were legal. Ultimately, it was shown that on 23 May 2021, a number of legal rules governing air navigation were violated in relation to the Polish aircraft, which raises the question of who should bear responsibility for it and on the basis of which legal norms. The second part of the article is devoted to this issue. The conclusion is that under international law, the responsibility for the illegal forced landing of Boeing 737-800 should be borne by the Belarusian state, and under internal criminal law regulations - by individual Belarusian officials.
Aufricht H., On Relative Sovereignty, „Cornell Law Review” 1944, nr 137, s. 318–349.
Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, wyd. 8, Warszawa 2004.
Engvers A., The Principle of Sovereignty in the Air. To what extent can it be upheld against aerial intruders, University of Lund 2001, praca magisterska.
Góralczyk W., Sawicki S., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, wyd. 10, Warszawa 2004.
Hartzenberg B., The rights and obligations of a state under article 3 bis of the Chicago Convention pursuant to an intrusion of its sovereign air space by civilian aircraft (during peace time), University of Pretoria 2019.
Huttunen M.T., The right of the overflown state to divert or intercept civil aircraft under a bomb threat: an analysis with regard to Ryanair flight 4978, „Journal of Transportation Security” 2021, nr 14, s. 291–306.
Kociołek-Pęksa A., Menkes J., Problematyka sankcji i countermeasures w prawie międzynarodowym publicznym – wymiar filozoficznoprawny, w: P. Jabłoński, J. Kaczor, M. Pichlak, Prawo i polityka w sferze publicznej. Perspektywa wewnętrzna, Wrocław 2017.
Jasudowicz T., O zasadach ogólnych prawa uznanych przez narody cywilizowane – garść refleksji, w: Pokój i sprawiedliwość przez prawo międzynarodowe. Zbiór studiów z okazji 60 rocznicy urodzin Profesora Janusza Gilasa, C. Mik (red.), Toruń 1997, s. 141–162.
Łaski P., Uwagi na temat siły i jej stosowania w prawie międzynarodowym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Iuris Stetinensis” 2015, nr 4, s. 61–83.
Myszona-Kostrzewa K., w: Prawo lotnicze. Komentarz, M. Żylicz (red.), Warszawa 2016.
Moon Jr A.I., A Look at Airspace Sovereignty, „Journal of Air Law and Commerce” 1963, t. 29, nr 4, s. 328–345.
Nahlik S.E., Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Warszawa 1967.
Nowicki M., Sankcje jako wolicjonalny środek wywierania presji na państwa naruszające ład międzynarodowy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2015, nr 406, s. 391–401.
Olesiuk-Okomska M., Umowa międzynarodowa jako źródło polskiego prawa karnego, w: Umiędzynarodowienie krajowego obrotu prawnego, t. 2, I. Kraśnicka, W. Hryniewicka-Filipkowska (red.), Białystok 2017, s. 33–46.
Seibert-Fohr A., Die volkerrechtliche Verantwortung des Staats fur das Handeln von Privaten: Bedarf nach Neuorientierung?, „Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht” 2013, nr 73, s. 37–60.
Sozański J., Implementacja umów międzynarodowych do systemów prawa krajowego ze szczególnym uwzględnieniem Włoch (w tym statusu regionów), „Rocznik Nauk Prawnych” 2007, t. 17, nr 2, s. 37–54.
Zbaraszewska A., Dylematy międzynarodowej odpowiedzialności państw, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007, z. 1, s. 45–63.
Źródła internetowe
Fact Sheet: Executive Order Imposing Costs on Alyaksandr Lukashenka and Belarusian Authorities for Ongoing Attacks Against Democratic Freedoms, Human Rights, and International Norms, The White House, 9 VIII 2021 r., https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2021/08/09/fact-sheet-executive-order-imposing-costs-on-alyaksandr-lukashenka-and-belarusian-authorities-for-ongoing-attacks-against-democratic-freedoms-human-rights-and-international-norms/ [dostęp: 27 VIII 2022].
Hamas denies its role in incident with Ryanair jet, Tass, 25 V 2021 r., https://tass.com/world/1293399 [dostęp: 28 VIII 2022].
https://etalonline.by/kodeksy/ [dostęp: 1 VIII 2022].
https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/sanctions/restrictive-measures-against-belarus/belarus-timeline/ [dostęp: 27 VIII 2022].
http://www.worldcourts.com/pcij/eng/decisions/1927.09.07_lotus.htm [dostęp: 14 VIII 2022].
Israel strikes in Gaza after fire balloons launched, BBC, 16 VI 2021 r., https://www.bbc.com/news/world-middle-east-57492745 [dostęp: 28 VIII 2022].
Pietromarchi V., Gadzo M., Newton C., Israel and Hamas claim victory as fragile ceasefire holds, Al Jazeera, 21 V 2021 r., https://www.aljazeera.com/news/2021/5/21/jubilation-in-gaza-as-ceasefire-takes-effect-palestine-israel-live [dostęp: 28 VIII 2022].
United States Sanctions Belarus for Diversion of Ryanair Flight and Ongoing Repression (2021), „American Journal of International Law” 2021, t. 115, nr 4, s. 722–728, https://www.cambridge.org/core/journals/american-journal-of-international-law/article/united-states-sanctions-belarus-for-diversion-of-ryanair-flight-and-ongoing-repression/C547945B8EA10AC004760B8CA22BF543 [dostęp: 27 VIII 2022].
Zasady przechwytywania cywilnych statków powietrznych, Dla pilota, 26 V 2021 r., https://dlapilota.pl/wiadomosci/dlapilota/zasady-przechwytywania-cywilnych-statkow-powietrznych-przez-wojskowe-konstrukcj [dostęp: 1 VIII 2022].
Akty prawne
Konwencja o zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego, sporządzona w Montrealu dnia 23 września 1971 r. (DzU z 1976 r. nr 8 poz. 37).
Konwencja wiedeńska o prawie traktatów sporządzona w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r. (DzU z 1990 r. nr 74 poz. 439).
Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisana w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (DzU z 1959 r. nr 35 poz. 212).
Przepisy ruchu lotniczego, załącznik 2 do konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym.
Służby ruchu lotniczego, załącznik 11 do konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym.
Konwencja urządzająca żeglugę powietrzną, podpisana w Paryżu dnia 13 października 1919 r. (DzU z 1929 r. nr 6 poz. 54).
Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (t.j. DzU z 2022 r. poz. 1235, ze zm.).
Akty prawne Republiki Białoruś
Konstytucja Republiki Białoruś 1994 r. (z poprawkami i uzupełnieniami przyjętymi w republikańskich referendach 24 listopada 1996 r., 17 października 2004 r. i 27 lutego 2022 r.).
Kodeks lotniczy Republiki Białoruś z 16 maja 2006 r. nr FR 117-Z.
Kodeks karny Republiki Białoruś z 9 lipca 1999 nr 275-З.
Inne dokumenty
Indictment USA vs. Leonid Mikalaevich Churo, Oleg Kazyuchits, Andrey Anatolievich LNU (last name unknow), and FNU LNU (first name unknown, last name unknown).
Report of the ICAO Fact-Finding Investigation, Event involving Ryanair flight FR4978 in Belarus airspace on 23 may 2021.
Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts 2001. Text adopted by the Commission at its fifty-third session, in 2001, and submitted to the General Assembly as a part of the Commission’s report covering the work of that session.
Informacje: Terroryzm – studia, analizy, prewencja, 2023, Numer 3 (3), s. 9 - 36
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Lot linii lotniczych Ryanair nr FR 4978. Prawne aspekty dotyczące porwania polskiego samolotu na Białorusi 23 maja 2021 roku
Ryanair flight no. FR 4978. Legal aspects of the hijacking of a Polish plane in Belarus on 23 May 2021
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ul. Rakowiecka 2a 00-993 Warszawa
Publikacja: 13.03.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC-BY-NC-SA
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 380
Liczba pobrań: 302