FAQ

Od wazeliny do krzemowej rewolucji:  czyli niezwykła historia największego polskiego odkrycia, które zmieniło świat

Data publikacji: 18.12.2017

Studia Historiae Scientiarum, 2017, 16 (2017), s. 155 - 200

https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.17.008.7709

Autorzy

Paweł E. Tomaszewski
Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego Polskiej Akademii Nauk (Wrocław, Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6688-7762 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Od wazeliny do krzemowej rewolucji:  czyli niezwykła historia największego polskiego odkrycia, które zmieniło świat

Abstrakt

W sierpniu 2016 r. minęło sto lat od odkrycia metody otrzymywania monokryształów nazwanej metodą Czochralskiego od nazwiska twórcy – Jana Czochralskiego (1885–1953). Dla uczczenia tej rocznicy opublikowano tłumaczenie podstawowej publikacji Czochralskiego na język polski. W niniejszej pracy pokazano farmaceutyczną inspirację, która zapewne stanowiła źródło odkrycia metody Czochralskiego. Omówiono rozwój metody aż do otrzymywania ogromnych monokryształów krzemu, podstawowego budulca współczesnej elektroniki i współczesnej  cywilizacji. 
 
In August 2016 exactly one hundred years passed from the discovery of the Czochralski method of single crystal pulling, named after Jan Czochralski (1885–1953), the Polish chemist and metallurgist. To celebrate this anniversary, a translation of Czochralski main publication into Polish was published. In the present paper we show the pharmaceutical inspiration which was most likely a source of the discovery of the Czochralski method. We present the evolution of this method up to obtaining huge single crystals of silicon, the fundamental element of contemporary electronics and our civilization.

Bibliografia

Bandrowski, Franciszek; Seńkowski, Michał 1890: O przeróbce mazi ponaftowej na wazelinę. Kosmos 15, ss. 447–463. Dostęp online: http://www.sbc.katowice.pl/dlibra/docmetadata?id=22571.

Bardeen, John; Brattain, Walter Houser 1948: Three-electrode circuit element utilizing semiconductive materials. Patent USA nr 2 524 035, zgłoszony 17 VI 1948 r., wydany 3 X 1950 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/biblio?II=3&ND=3&adjacent=true&locale=en_EP&FT=D&date=19501003&CC=US&NR=2524035A&KC=A.

Bartoszewicz, Stefan 1902: Przerób ropy parafinowej i fabrykacja parafiny. Chemik Polski 2/14, ss. 318–324. Dostęp online: http://cybra.lodz.pl/Content/726/ChePol_r.2_nr14.pdf.

Bielecki, Jan 1901: Wystawa próbek przemysłowych podczas I Zjazdu przemysłowców w Krakowie. Chemik Polski 28, ss. 659–662. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/4551/chemik_polski_1901_s659.pdf.

Bond, Walter L.; Mason, Warren P.; Mcskimin, H.J.; Olsen, K.M.; Teal, Gordon K. 1950: The elastic constants of germanium single crystals. Physical Review 78, 176. Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.78.176 (purchase PDF).

Bond, Walter L.; Sparks, Morgan; Teal, Gordon K. 1950: Semiconductor translating device. Patent USA nr 2 651 831 z 24 VI 1950 r., opublikowany 15 IX 1953 r. Dostęp online: https://www.google.com/patents/US2651831.

Buehler, Ernest; Teal, Gordon K. 1951: Process for producing semiconductive crystals of uniform resistivity. Patent USA nr 2 768 914 z 29 VI 1951 r., opublikowany 30 X 1956 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?CC=US&NR=2768914A&KC=A&FT=D&ND=5&date=19561030&DB=&locale=en_EP#.

Bukowski, Stanisław 1968: Receptura. Zarys technologii lekarstw. Warszawa: PZWL (wyd. III).

Buszewski, Bogusław Andrzej 2014a: List do autora z 13 III 2014 r.

Buszewski, Bogusław Andrzej 2014b: List do autora z 6 VI 2014 r.

Chemiclaland21 2014: n-Paraffins. Dostę online: http://www.chemicalland21.com/petrochemical/n-PARAFFINS.htm (9 VI 2014).

Chesebrough, Robert A. 1870: Improvement in products from petroleum. Dostęp online: https://catalog.archives.gov/id/2524948 (7 I 2017).

Chesebrough, Robert A. 1872: Improvement in products from petroleum. Patent USA nr 127 568 z 4 VI 1872 r. Dostęp online: https://www.google.com/patents/US127568 (7 I 2017).

Codex Medicamentarius Gallicus – Pharmacopée Française 1884: Paris: Masson et Cie, Éditours, Libraires de l’Académie de Médicine. Dostęp online: https://archive.org/stream/codexmedicamenta1884pari#page/255/mode/2up.

Codex Medicamentarius Gallicus – Pharmacopée Française 1908: Paris: Masson et Cie, Éditours, Libraires de l’Académie de Médicine. Dostęp online: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k58486633 (26 XII 2016 i 7 I 2017).

Czerwińska-Rydel, Anna 2013: Kryształowe odkrycie. Powieść o Janie Czochralskim. Katowice: Wydawnictwo Debit i Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.

Czerwińska-Rydel, Anna 2016: Kryształowe odkrycie. Powieść o Janie Czochralskim. Audiobook (czyta Anna Dymna). Warszawa: Wydawnictwo BUKA.

Czochralski, Jan 1917: Veränderung der Korngrösse und der Korngliederung in Metallen [Zmiana wielkości ziaren i ułożenia ziaren w metalach]. Zeitschrift des Vereines Deutscher Ingenieure 61, ss. 345–351. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/zeitschrift_des_vereines_deutscher_ingenieure_1917_v61_str345.pdf.

Czochralski, Jan 1918: Ein neues Verfahren zur Messung der Kristallisationsgeschwindigkeit der Metalle. Zeitschrift für Physikalische Chemie 92, ss. 219–221. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/zeitschrift_fur_physikalische_chemie_1918_v92_str219.pdf. Polskie tłumaczenie dostępne w: Paweł E. Tomaszewski, 100 lat metody Czochralskiego. Biuletyn Roku Czochralskiego V(25/165) z 19 sierpnia 2016 r., ss. 3–4. Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-25-2016.pdf.

Czochralski, Jan 1921: Der Gefügeaufbau und seine Bedeutung den Giessereibetrieb [Tekstura i jej znaczenie dla układów odlewniczych]. Giesserei Zeitung 18, ss. 85–90, 103–109. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/giesserei_zeitung_1921_v18_str85_103.pdf.

Czochralski, Jan 1924a: Moderne Metallkunde in Theorie und Praxis [Współczesne metaloznawstwo w teorii i praktyce]. Berlin: J. Springer. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/czochralski_Moderne_metallkunde.pdf.

Czochralski, Jan 1924b: Die Beziehungen der Metallographie zur physikalischen Forschung [Zależność między metaloznawstwem a badaniami fizycznymi]. [W:] C.B. Biezeno, J.M. Burgers (eds.) 1924: Proceedings of the first International Congress for Applied Mechanics. Delft: Technische Boekhandel en Drukkerij J.Waltman Jr., ss. 67–88. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/ proceedings_international_congress_applied_mechanics_1924_str67.pdf.

Czochralski, Jan 1925: Die Beziehungen der Metallographie zur physikalischen Forschung. Naturwissenschaften 13, ss. 425–435, 455–464. Dostęp online: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/naturwissenschaften_1925_v13_str425_455.pdf.

Dirand, Michel; Bouroukba, Mohammed; Chevalier, Virginie; Petitjean, Dominique; Behar, Emmanuel; Ruffier-Meray, Véronique 2002: Normal alkanes, multialkane synthetic model mixtures, and real petroleum waxes: crystallographic structures, thermodynamic properties, and crystallization. Journal of Chemical & Engineering Data 47, ss. 115–143. Available online: https://doi.org/10.1021/je0100084.

Dumesny, Paul 1900: L’industrie du pétrole (1). La vaseline. Révue de Physique et de Chimie 4/2, ss. 60–62. Dostęp online: https://www.espci.fr/sites/www.espci.fr/IMG/pdf/RPC_1900_02.pdf.

Durrer, Robert 1918: Ein Verfahren zur Messung der Kristallisationsgeschwindigkeit der Metalle. [Metoda pomiaru szybkości krystalizacji metali]. Stahl und Eisen 38/4, ss. 77–78 (24 I 1918). Dostęp online: http://delibra.bg.polsl.pl/Content/14880/P-770_1918_No4.pdf (dostęp 10 I 2017).

Engler, C.; Bőhm, M. 1886: Ueber die chemische Natur des Vaselins. Dingler Polytechnisches Journal 262, ss. 468–475, 524–530. Dostęp online: http://dingler.culture.hu-berlin.de/article/pj262/ar262161, http://dingler.culture.hu-berlin.de/article/pj262/ar262182.

Evers, Jürgen; Klüfers, Peter; Staudigl, Rudolf; Stallhofer, Peter 2003: Czochralski’s creative mistake: a milestone on the way to the Gigabit Era. Angewandte Chemie International Edition Engl. 42(46), ss. 5684–98 (2003). DOI: 10.1002/anie.200300587. Dostęp online: http://www.cup.lmu.de/ac/kluefers/homepage/publ_pdf/czochralski_engl.pdf.

Farmakopea Polska II 1937 (przedr. 1946): Warszawa: Nakładem Towarzystwa Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach w Polsce. Dostęp online: http://dlibra.ump.edu.pl/Content/132/farmakopea.pdf.

Feigelson, Robert S. 2014: Crystal growth through the ages: a historical perspective. In: Handbook of crystal growth. Fundamentals: Thermodynamics and kinetics, ed. T. Nishinaga, Elsevier, ss. 1–84.

Freepatentsonline 2017: Strona internetowa. Dostęp online: htttp://www.freepatentsonline.com (23 I 2017 r.).

Gajewski, Adam (reż.) 2014: Eureka czyli zapomniany geniusz – film TVP3 Bydgoszcz (13 minut); http://bydgoszcz.tvp.pl/14576390/2703 oraz: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-24-2014.pdf.

Geissler, Ewald; Moeller, Josef 1909: Real-Enzyklopädie der Gesamten Pharmazie, wyd. II. Berlin, Wien: Urban & Schwarzenberg, ss. 447–451 [tłumaczenie na język polski: Magda Podlaska; w zbiorach autora].

The German Pharmacopoeia II 1884: Pharmacopoea Germanica II (wersja angielska); tłum. z niemieckiego – Charles L. Lochman. New York: J.H. Vail & Company; s. 225. Dostęp online: https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89099044802;view=1up;seq=239 (26 XII 2016 r.).

Goldstein, Andrew; Teal, Gordon K. 1991: An Interview with G.K. Teale, conducted by Andrew Goldstein, The Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc. History Center, 17–20 December 1991. Available online: http://ethw.org/Oral-History:Gordon_K._Teal.

Von Gomperz, Ervin 1922: Untersuchungen an Einkristalldrähten [Badanie drutów monokrystalicznych]. Zeitschrift für Physik 8, ss. 184–190.

Gstirner, F.; Tjiook, S.N. 1961: Rheologische Untersuchungen an Salben und Salbengrundlagen. Pharmaceutische Zeitung 106/42, 1312–1324: Dostęp online: http://www.digibib.tu-bs.de/dfg-files/00038336a/DWL/00000491.pdf.

Hager, Hermann 1872: Pharmacopoea Germanica, ed. I. Berlin: Decker (tekst łaciński).

Hager, Hermann 1884: Commentar zur Pharmacopoea Germanica, ed. II, cz. 2., Berlin: J. Springer; s. 750. Dostęp online: https://archive.org/stream/commentarzurpha00hagegoog#page/n764/ mode/2up/search/vaseline (7 I 2017 r.).

Hager, Hermann 1930: Hagers Handbuch der pharmazeutischen Praxis. Opr. Georg Frerichs, Georg Arends, Heinrch Zörnig. Berlin, Heidelberg: Springer Verlag

Heyding, R.D.; Russell, K.E.; Varty, T.L.; St-Cyr, D. 1990: The normal paraffins revisited. Powder Diffraction 5, ss. 93–100. Available online: https://doi.org/10.1017/S0885715600015414 (purchase PDF).

Holden, Alan N. 1950: Preparation of metal single crystals. Transactions of American Society for Metals 42, ss. 319–328.

Hoyem, A.G.; Tyndall, E.P.T. 1929: An experimental study of the growth of zinc crystals by the Czochralski-Gomperz method. Physical Review 33, pp. 81–89. Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.33.81 (purchase PDF).

Janicki, Stanisław; Fiebig, Adolf; Sznitowska, Małgorzata (red.) 2002: Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, wyd. IV popr. i uzup.

Kaliszan, Roman 2013/2014: List do autora z 3 grudnia 2013 r. Fragment cyt. w: Inspirująca rola wazeliny. Biuletyn Roku Czochralskiego III nr 16/70 (17 marca 2014 r.), ss. 2–3. Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-XXX-16.pdf.

Laszczka, Anna (reż.) 2014: Powrót Chemika. (film dokumentalny, 61 minut). Wrocław: MediaBrigade. Opis filmu: http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=1236260.

Lebensmittellexikon.de 2017: Wielojęzyczna encyklopedia artykułów spożywczych. Próba nitki: zastosowanie. Dostęp online: http://pl.foodlexicon.org/s0001060.php (17 I 2017 r.)

Linder, Ernest G. 1925: Thermo-electric effect in single crystal zinc wires. Physical Review 26, pp. 486–490. Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.26.486 (purchase PDF).

Lippold, Bernhard C.; Müller-Goymann, Christel; Schubert, Rolf 2011: Technologia postaci leku z elementami biofarmacji (red. polska: Janusz Pluta). Warszawa: Wydawnictwo Medyczne i Farmaceutyczne MedPharm Polska.

Little, John B.; Teal, Gordon K. 1950: Production of germanium rods having longitudinal crystal boundaries. Patent USA nr 2 683 676, zgłoszony 13 I 1950 r., wydany 13 VII 1954 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/biblio?II=2&ND=3&adjacent=true&locale=en_EP&FT=D&date=19540713&CC=US&NR=2683676A&KC=A lub: https://patentimages.storage.googleapis.com/pdfs/bd9158c892fd116bfda5/US2683676.pdf.

Loebe 1917: Korngröße und Korngliederung in Metallen. Dinglers Polytechnisches Journal 98/332, ss. 241–243. Dostęp online: http://dingler.culture.hu-berlin.de/article/pj332/ar332048.

Łaszkiewicz, Antoni 1967: Kryształy i technika. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne i Muzeum Ziemi PAN.

Magowska, Anita 2017: Listy do autora z 17 stycznia 2017 r.

Modrzejewski, Filip 1977: Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: PZWL (wyd. V popr. i uzup.).

Nene, Shailesh S. 2013: Diffusionless transition in tricosane and reversible inhibition of calcium oxalate monohydrate: two studies of crystal growth. PhD thesis, London, Ontario, Canada. Dostęp online: http://ir.lib.uwo.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=2848&context=etd.

Nouar, Hakima; Petitjean, Dominique; Bourdet, Jean-Bernard; Dirand, Michel 1997: Structural evolutions of n-docosane and n-tricosane mixtures at room temperature. Journal of Molecular Structure 415, ss. 277–284. Available online: http://dx.doi.org/10.1016/S0022-2860(97)00095-1 (purchase PDF).

Nouar, Hakima; Petitjean, Dominique; Bouroukba, Mohammed; Dirand, Michel 1998a: Binary phase diagram of the system: n-docosane-n-tricosane. Journal of Molecular Structure 443, pp. 197–204. Available online: https://doi.org/10.1016/S0022-2860(97)00385-2 (purchase PDF).

Nouar, Hakima; Petitjean, Dominique; Bouroukba, Mohammed; Dirand, Michel 1998b: Ternary mixtures of n-docosane, n-tricosane and n-tetracosane. Revue de l’Institut Français du Pétrole 53, ss. 21–26. Dostęp online: http://ogst.ifpenergiesnouvelles.fr/articles/ogst/pdf/1998/01/nouar_v54n1.pdf.

Pharmacopoea Belgica III 1906: Bruxelles: P. Weissenbruch; s. 239. Dostęp online: https://archive.org/stream/pharmacopebelge00brux#page/n7/mode/2up.

Pharmacopoea Germanica II 1882: Berlin: Decker. Wersja łacińska; s. 298. Dostęp online: https://www.archive.org/stream/pharmacopoeagerm00bero?ref=ol#page/298/mode/2up [jest też wersja niemiecka: http://www.biodiversitylibrary.org/item/36338#page/308/mode/1up ]

Pharmacopoea Helvetica III 1893: Zurich: Art. Institut Orell Füssli. Wersja francuska. Publikacja w wersji niemieckiej dostępna online: https://archive.org/details/b20407063 (26 XII 2016 i 7 I 2017).

Pharmacopoea Nederlandica III 1889: Hagae: Typ. publicis. Wersja łacińska; s. 248. Dostęp online: https://archive.org/stream/b20407087#page/248/mode/2up/search/vaselinum (26 XII 2016).

Rütgerswerke, A.G. 1918: Verfahren zur Gewinnung von Vaseline. Patent niemiecki nr 337 562, zgłoszony 27 X 1918 r., opublikowany 31 V 1921 r. Dostęp online: https://depatisnet.dpma.de/DepatisNet/depatisnet?action=pdf&docid=DE000000337562A

Rütgerswerke, A.G. 1919: Verfahren zur Gewinnung von Vaseline. Patent austriacki nr 89 928 z 25 VII 1919 r., opublikowany 10 XI 1922 r. Dostęp online: https://depatisnet.dpma.de/DepatisNet/depatisnet?action=pdf&docid=AT000000089928B (7 I 2017).

Rütgerswerke, A.G. 1920: Sposób otrzymywania wazeliny. Patent polski nr 169 zgłoszony 19 I 1920 r., opublikowany 15 IX 1924 r. Dostęp online: http://pubserv.uprp.pl/PublicationServer/generuj_dokument.php?plik=PL_000000000000169_B1_PDF

Scheel, Hans J. 2000: Historical aspects of crystal growth technology. Journal of Crystal Growth 211, ss. 1–12. Available online: http://dx.doi.org/10.1016/S0022-0248(99)00780-0 (purchase PDF).

Schilling, Harold K. 1935: Growth of crystals of zinc containing cadmium by the Czochralski-Gomperz method. Journal of Applied Physics 6, ss. 111–116. Available online: https://doi.org/10.1063/1.1745295 (purchase PDF).

Schmidt, Ernst Albert 1896: Ausführliches Lehrbuch der Pharmaceutischen Chemie. Braunschweig: Friedrich Vieweg.

Schmidt, Ernst Albert 1910: Ausführliches Lehrbuch der Pharmaceutischen Chemie. V wyd. Braunschweig: Friedrich Vieweg. Dostęp online: https://archive.org/stream/ausfhrlicheslehr021schm#page/n7/mode/2up.

Shiraishi, Y.; Takano, K. et. al. 2001: Growth of silicon crystal with a diameter of 400 mm and weight of 400 kg. Journal of Crystal Growth 229, pp. 17–21. Available online: http://dx.doi.org/10.1016/S0022-0248(01)01042-9 (purchase PDF).

Shockley, William; Sparks, Morgan; Teal, Gordon K. 1951: p-n junction transistors. Physical Review 83, pp.151–162. Available online: Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.83.151 (purchase PDF).

Smith, A.E. 1953: The crystal structure of the normal paraffin hydrocarbons. Journal of Chemical Physics 21, pp. 2229–2231. Available online: https://doi.org/10.1063/1.1698826 (purchase PDF).

Speight, James G. 2015: Handbook of petroleum product analysis. 2 ed. Wiley.

Spiesser, Michel 1999: Jan Czochralski et la méthode du tirage des cristaux. Bulletin GFCC (Groupe Français de Croissance Cristalline), Mai 1999.

Sznitowska, Małgorzata 2016: List do autora z dnia 31 I 2016 r.

Teal, Gordon K. 1950a: Methods of producing semiconductive bodies. Patent USA nr 2 727 840 z 15 VI 1950 r., opublikowany 20 XII 1955 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/biblio?II=2&ND=3&adjacent=true&locale=en_EP&FT=D&date=19551220&CC=US&NR=2727840A&KC=A.

Teal, Gordon K. 1950b: Methods of producing a semiconductor element. Patent USA nr 2 703 296 z 20 VI 1950 r., opublikowany 1 III 1955 r.; https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/biblio?II=2&ND=3&adjacent=true&locale=en_EP&FT=D&date=19550301&CC=US&NR=2703296A&KC=A.

Teal, Gordon K. 1956: Methods of producing semiconductive bodies. Patent kanadyjski nr 532 499 z 30 X 1956 r. Dostęp online: http://www.ic.gc.ca/opic-cipo/cpd/eng/patent/532499/summary.html [odpowiednik patentu USA z 15 VI 1950 r.]

Teal, Gordon K.; Buehler, Ernest 1952: Growth of silicon single crystals and single crystals silicon p-n junctions. Physical Review 87, p. 190. Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.87.179 (purchase PDF).

Teal, Gordon K.; Little, John B. 1950a: Growth of germanium single crystals. Physical Review 78, p. 647. Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.78.637 (purchase PDF).

Teal, Gordon K.; Little, John B. 1950b: Growth of Germanium Single Crystals. Bulletin of the American Physical Society 25, p. 16.

Teal, Gordon K.; Sparks, Morgan; Buehler, Ernest 1951: Growth of germanium single crystals containing p−n junctions. Physical Review 81, p. 637. Available online: https://doi.org/10.1103/PhysRev.81.637 (purchase PDF).

Tomaszewska, Klara 2017: Rozmowa telefoniczna z autorem z 15 stycznia 2017 r.

Tomaszewski, Paweł E. 1987: Prof. Jan Czochralski (1885-1953) – życie i działalność; Wrocław 22 IV 1987 r.; maszynopis.

Tomaszewski, Paweł E. 1998: Professor Jan Czochralski (1998–1953) and his contribution to the art and science of crystal growth. Journal of the American Association for Crystal Growth 27, pp. 12–18.

Tomaszewski, Paweł E. 2002: Jan Czochralski – father of the Czochralski method. Journal of Crystal Growth 236, ss. 1–4. Available online: http://www.academia.edu/10549746/Jan_Czochralski_father_of_the_Czochralski_method; http://dx.doi.org/10.1016/S0022-0248(01)02195-9 (purchase PDF).

Tomaszewski, Paweł E. 2003: Jan Czochralski i jego metoda. Jan Czochralski and his method. Wrocław-Kcynia: INTiBS PAN i Oficyna Wydawnicza ATUT.

Tomaszewski, Paweł E. 2012: Powrót. Rzecz o Jan Czochralskim. Wrocław: INTiBS PAN oraz Oficyna Wydawnicza ATUT. Dostęp online: https://www.researchgate.net/profile/Pawel_Tomaszewski/publication/297918666_
Powrot_Rzecz_o_Janie_Czochralskim_Return_The_story_on_Jan_Czochralski/links
/56e4863208ae98445c1ef6c5/Powrot-Rzecz-o-Janie-Czochralskim-Return-The-story-on-Jan-Czochralski.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2014: Kronika Roku Jana Czochralskiego. Biuletyn Roku Czochralskiego III, nr 7/61 (4 lutego 2014 r.), ss. 1–49.

Tomaszewski, Paweł E. 2014a: Inspirująca rola wazeliny. Biuletyn Roku Czochralskiego III, nr 16/70 (17 marca 2014 r.), ss. 2–3. Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-XXX-16.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2014b: Miód w roli cyny? Biuletyn Roku Czochralskiego III, nr 24/78 (13 kwietnia 2014 r.). Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-24-2014.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2014c: Nagroda im. prof. Jana Czochralskiego. Biuletyn Roku Czochralskiego III, nr 32/86 (9 czerwca 2014 r.). Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-32-2014.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2014d: Jan Czochralski – historia człowieka niezwykłego. Prace Komisji Historii Nauki PAU XIII, ss. 57–72. Dostęp online: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIII-2014-4.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2016a: Co mówią nam książki adresowe Berlina? (Cz. II). Biuletyn Roku Czochralskiego V, nr 12/152 (10 kwietnia 2016 r.), ss. 1–3. Dostęp online: http://www.copklaster.pl/a/publikacje/biuletyny/Biuletyn%2012-2016.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2016b: 100 lat metody Czochralskiego. Biuletyn Roku Czochralskiego V, nr 25/165 (19 sierpnia 2016 r.). Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-25-2016.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2016c: Konkurs o Nagrodę im. Prof. Jana Czochralskiego. Biuletyn Roku Czochralskiego V, nr 33/173 (13 grudnia 2016 r.). Dostęp online: http://www.janczochralski.com/wp-content/uploads/2012/12/Biuletyn-33-2016.pdf.

Tomaszewski, Paweł E. 2017: “Re: W jakich aptekach pracował Czochralski i skąd to wiemy”. E-mail z dn. 1 maja 2017 r. do Michała Kokowskiego.

Uecker, Reinhard 2014: The historical development of the Czochralski method. Journal of Crystal Growth 401, pp. 7–24. Available online: http://dx.doi.org/10.1016/j.jcrysgro.2013.11.095 (purchase PDF).

Von Wagner, Rudolf 1877: Vaseline. Dingler Polytechnisches Journal 223, ss. 515–517. Dostęp online: http://dingler.culture.hu-berlin.de/article/pj223/ar223121.

Von Wartenberg, Hans Joachim 1918: Über elastische Nachwirkung bei Metallen. Verhandlungen der Deutschen Physikalischen Gesellschaf 20, ss. 113–122.

Webster’s Dictionary 1913: Dostęp online: http://www.webster-dictionary.org/definition/Trichite.

Western Electric Company 1950: Procédé pour la production de cristaux, notamment de germanium. Patent francuski nr 1 029 684 z 5 XII 1950 r., opublikowany 4 IV 1953 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&date=19530604&DB=&locale=en_EP&CC=FR&NR=1029684A&KC=A&ND=4#.

Western Electric Company 1951a: Procédé de production de cristaux de germanium et cristaux ainsi obtenus. Patent belgijski nr 500 569 z 12 I 1951 r., opublikowany 31 I 1951 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&DB=&locale=en_EP&CC=BE&NR=500569A&KC=A&ND=4#.

Western Electric Company 1951b: Methods and apparatus for producing germanium crystals. Patent brytyjski nr 706 849 z 12 I 1951 r., opublikowany 7 IV 1954 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&date=19540407&DB=&locale=en_EP&CC=GB&NR=706849A&KC=A&ND=4#.

Western Electric Company 1951c: Verfahren zur Herstellung von Halbleiterkörpern. Patent niemiecki nr 944 209 z 12 V 1951 r., opublikowany 7 VI 1956 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&date=19560607&DB=&locale=en_EP&CC=DE&NR=944209C&KC=C&ND=4#.

Western Electric Company 1951d: Werkwijze voor het vervaardigen van een halfgeleidend lichaam uit een gesmolten massa van … . Patent holenderski nr 88 324 z15 VI 1951 r. opublikowany 15 VI 1958 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&DB=&locale=en_EP&CC=NL&NR=88324C&KC=C&ND=4#.

Western Electric Company 1951e: Perfectionnements à la fabrication de corps semi-conducteurs. Patent belgijski nr 503 719 z 4 VI 1951 r., opublikowany 30 VI 1951 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&DB=&locale=en_EP&CC=BE&NR=503719A&KC=A&ND=4#.

Western Electric Company 1951f: Perfectionnements à la fabrication de corps semi-conducteurs. Patent francuski nr 1 036 842 z 8 V 1951 r., opublikowany 11 IX 1953 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&date=19530911&DB=&locale=en_EP&CC=FR&NR=1036842A&KC=A&ND=4#.

Western Electric Company 1951g: Production of semiconductive bodies, Patent brytyjski nr 706 858 z 8 VI 1951 r., opublikowany 7 IV 1954 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?FT=D&date=19540407&DB=&locale=en_EP&CC=GB&NR=706858A&KC=A&ND=4#.

Western Electric Company 1952: Procede pour la production de cristaux, notamment de germanium. Dodatek nr 63 229 do patentu francuskiego nr 1 029 684 z 22 I 1952 r., opublikowany 12 IX 1955 r. Dostęp online: https://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?CC=FR&NR=63229E&KC=E&FT=D&ND=4&date=19550912&DB=&locale=en_EP#.

Western Electric Company 1955: Production of germanium rods having longitudinal crystal boundaries. Patent kanadyjski nr 510 239 wydany 15 II 1955 r. Dostęp online: http://www.ic.gc.ca/opic-cipo/cpd/eng/patent/510239/summary.html?type=number_search&tabs1Index=tabs1_1.

Western Electric Company 1956: Methods of producing semiconductive bodies. Patent kanadyjski nr 532 499 opublikowany 30 X 1956 r. Dostęp online: http://www.ic.gc.ca/opic-cipo/cpd/eng/patent/532499/summary.html?type=number_search&tabs1Index=tabs1_1.

Western Electric Company 1958: Process for producing semiconductive crystals of uniform resistivity. Patent kanadyjski nr 555 773 z 8 IV 1958 r. Dostęp online: http://www.ic.gc.ca/opic-cipo/cpd/eng/patent/555773/summary.html.

Wikipedia 2017a: Vaseline. Dostęp online: https://fr.wikipedia.org/wiki/Vaseline (2 I 2017)

Wikipedia 2017b: Wazelina. Dostęp online: https://www.pl.wikipedia.org/wiki/wazelina (I 2017).

Wiśniewski, Zbigniew 2006: O Janie Czochralskim i jego krzemie. Fizyka w Szkole 52/4, ss. 18–21.

Zakład Wytwórczo-Produkcyjny Eugeniusza Słuchockiego, P.P.H. 2016: Tygiel z węgla drzewnego do topienia stopów złota i srebra. Dostęp online: http://hajnowka.all.biz/tygiel-z-wegla-drzewnego-do-topienia-stopow-zlota-g273021#.WGaiw7kYEy4 (30 XII 2016).

Zawałkiewicz, Zdzisław 1915: Chemia farmaceutyczna. Lwów.

Informacje

Informacje: Studia Historiae Scientiarum, 2017, 16 (2017), s. 155 - 200

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Od wazeliny do krzemowej rewolucji:  czyli niezwykła historia największego polskiego odkrycia, które zmieniło świat
Angielski:

From vaseline to the silicon revolution: the unusual history of the greatest Polish discovery that changed the world

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6688-7762

Paweł E. Tomaszewski
Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego Polskiej Akademii Nauk (Wrocław, Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6688-7762 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego Polskiej Akademii Nauk (Wrocław, Polska)

Publikacja: 18.12.2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Paweł E. Tomaszewski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski