Elements of positivism in the Ukrainian philosophy and culture of the second half of the 19th century

Vyacheslav Artyukh

Tytuły

Abstrakt

Artykuł omawia recepcję myśli pozytywistycznej przez ukraińskich intelektualistów w drugiej połowie XIX wieku, szczególnie w dziedzinie filozofii historii. Na podstawie analizy elementów pozytywistycznej myśli w dziełach Mykhailo Drahomanova, Iwana Franki oraz Panteleimona Kulisha, artykuł dowodzi, że wszyscy autorzy byli pod bezpośrednim wpływem myśli pozytywistycznej, ale żaden z nich nie był ślepym zwolennikiem pozytywizmu. Pozytywizm wpłynął zwłaszcza na ich myślenie o historii i kwestię determinizmu. Co ciekawe, nie był to pozytywizm francuski Auguste’a Comte’a, którego idee zostały przyjęte, ale raczej angielski pozytywizm Henry’ego Thomasa Buckle’a i Johna Stuarta Milla.

This article addresses the appropriation of positivist thought by Ukrainian intellectuals in the second half of the nineteenth century, in particular in the field of philosophy of history. By discussing elements of positivist thought in the works of Mykhailo Drahomanov, Ivan Franko and Pantaleimon Kulish, the author argues that all three were under direct influence of positivist thought, but none of them was a blind adherent of positivism. Positivism particularly influenced their thinking about history and the issue of determinism. Importantly, it was not the French positivism of Auguste Comte whose ideas were adopted, but rather the English positivism of Henry Thomas Buckle and John Stuart Mill.

Słowa kluczowe

filozofia, historia, Mykhailo Drahomanov, Ivan Franko, pozytywizm, postęp, Panteleimon Kulish, Ukraina ; history; Mykhailo Drahomanov; Ivan Franko; philosophy; positivism; progress; Pantlejmon Kulish; Ukraine

Bibliografia

Artyukh, Vyacheslav 2008: Shhe raz pro rozuminnya postupu Ivanom Frankom. Lyudynoznavchi studiyi: Zbirnyk naukovyh prac’ Drohobyc’koho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu imeni Ivana Franka. Vol. 18. Filosofiya, pp. 64–77.

Artyukh, Vyacheslav 2010: Osnovni napryamky rozvytku istoriosofs’kyh idej v ukrayins’kij filosofs’kij kul’turi II pol. XIX – I pol. XX stolit’. Problemy humanitarnyh nauk: Naukovi zapysky Drohobyc’koho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu im. Ivana Franka. Vol. 25. Filosofiya, pp. 32–51.

Artyukh, Vyacheslav 2011: Osnovni napryamky rozvytku istoriosofs’kyh idej v ukrayins’kij filosofs’kij kul’turi II pol. XIX – I pol. XX stolit. Problemy humanitarnyh nauk: Naukovi zapysky Drohobyc’koho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu im. Ivana Franka, vol. 27. Filosofiya, pp. 4–22.

Artyukh, Vyacheslav 2012a: Istoriosofiya Pantelejmona Kulisha: vid romantyzmu do pozytyvizmu. Problemy humanitarnyh nauk: Naukovi zapysky Drohobyc’koho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu im. Ivana Franka, Vol. 29, Filosofiya, pp. 117–133.

Artyukh, Vyacheslav 2012b: Filosofs’ko-istorychni ideyi Myhajla Drahomanova i pozytyvizm. Lyudynoznavchi studiyi: Zbirnyk naukovyh prac‘ Drohobyc’koho derzhavnoho pedahohichnoho universytetu imeni Ivana Franka, Vol. 26, Filosofiya, pp. 14–27.

Bohdashyna, Olena 2010: Pozytyvizm v istorychnij nauci v Ukrayini (60-ti rr. XIX – 20-ti rr. XX st.). Harkiv: Vyd-vo Virovec’ A.P. «Apostrof». ISBN 978-966-285-041-3.

Bokl’, Genry Tomas 2000: Istorija civilizacij. Istorija civilizacii v Anglii: v 2 t. T. 1. Moskva: Mysl. ISBN 5-244-00770-X. Buckle, Henry Thomas 1857–1861: History of Civilization in England. Vols 1–2. London: J. W. Parker and son. Available online: Vol. 1 (1857) https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015006989357; vol. 2 (1861) https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015006989209.

Danylovych, Severyn 1981: Franko – duhovnyj bat‘ko radykal‘noyi partiyi v Halychyni. [In:] Spohady pro Ivana Franka. Kyyiv: Dnipro, pp. 171–176.

Depenchuk, Larysa; Luk, Mykola 1999: Istoriosofiya ta social’na filosofiya Myhajla Drahomanova. Kyyiv: Ukrayins’kyj centr duhovnoyi kul’tury, 1999. ISBN 966-7276- 32-5.

Drahomanov, Myhajlo 1878: Perednye slovo do «Hromady», Hromada, № 1, pp. 5–101.

Drahomanov, Myhajlo 1901: Drahomanov M. P. 1-yj lyst do Yuliana Bachyns’koho. [In:] Perepyska, Zibrav i zladyv M. Pavlyk. L‘viv: Nakladom ukrayins’ko-rus’koyi vydavnychoyi spilky. T. 1. pp. 122–125.

Drahomanov, Myhajlo 1915: Raj i postup. Viden‘: Naklad i druk partijnoyi drukarni.

Drahomanov, Myhajlo 1991: Polozhenye y zadachy nauky drevnej ystoryy. [In:] Vybrane: «…mij zadum zlozhyty ocherk istoriyi cyvilizaciyi na Ukrayini». Kyyiv: Lybid’. Pp. 60–83. ISBN 5-11-001743-3.

Drahomanov, Myhajlo 1991: Dva uchyteli. [In:] Vybrane: «mij zadum zlozhyty ocherk istoriyi cyvilizaciyi na Ukrayini». Kyyiv: Lybid’. Pp. 575–604. ISBN 5-11-001743-3.

Drahomanov, Myhajlo 2011: Vopros ob ystorycheskom znachenyy Rymskoj ymperyy y P. K. Tacyt, Hronika-2000: Ukrayins‘kyj kul‘turolohichnyj al’manah 84, Nevidomyj Drahomanov, pp. 5–418. ISBN 961-361-013-1.

Drojzen, Iogann Gustav 2004: Vozvedenie istorii v rang nauki. [In:] Istorika, per. s nem. G. I. Fedorovoj; pod red. D. V. Skljadneva. SPb.: Vladimir Dal‘. ISBN 5-93615-025-9.

Droysen, Johann Gustav 1863: Die Erhebung der Geschichte zum Rang einer Wissenschaft. Historische Zeitschrift 9(1), pp. 1–22. Available online: http://www.jstor.org/stable/pdf/27588192.pdf.

Enhel’s, Fridrih 1967: Lyst do Jozefa Bloha, 21 [–22] veresnya 1890 roku. [In:] Marks K., Enhel’s F. Tvory. – Kyyiv: Vyd-vo polit. lit-ry Ukrayiny. T. 37. Pp. 371–374.

Feichtinger, Johannes; Fillafer, Franz; Surman, Jan Forthcoming: The Worlds of Positivism. A Global Intellectual History, 1770–1930. Basingstoke: Palgrave.

Franko, Ivan 1986a: Nauka i yiyi vzayemyny z pracyuyuchymy klasamy. [In:] Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomah. T. 45. Pp. 24–40. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 1986b: Mysli o evolyuciyi v istoriyi lyuds’kosti. [In:] Franko I. Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomah. T. 45. Pp. 76–139. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 1986c: Kil’ka sliv o tim, yak uporyadkuvaty i provadyty nashi lyudovi vydavnyctva. [In:] Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomax. T. 45. Pp. 187–203. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 1986d: Najnovishi napryamky v narodoznavstvi. [In:] Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomah. T. 45. Pp. 254–267. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 1986e: Na skloni viku. [In:] Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomax. T. 45. Pp. 286–299. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 1986f: Poza mezhamy mozhlyvoho. [In:] Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomah. T. 45. Pp. 276–285. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 1986g: Prychynky do istoriyi Ukrayiny-Rusi. Chast’ persha. [In:] Zibrannya tvoriv u p’yatdesyaty tomax. T. 47. Pp. 417–548. Kyyiv: Naukova dumka.

Franko, Ivan 2004: Ukraina irredenta. [In:] Franko I. Vybrani tvory u tr’oh tomah. T. 3. Pp. 378–393. Drohobych: Kolo. ISBN 966-7996-26-3.

Gusev, Stanyslav (red.) 1995: Russkij pozitivizm. V. V. Lesevich, P. S. Jushkevich, A. A. Bogdanov. Sostavitel’, avtor predislovija, obzornoj stat’i i ukazatelej S. S. Gusev. — SPb: Nauka, 1995. ISBN 5-02-027362-7.

[Hordiyevs’kyi, Myhajlo] Zhurlyvyi, M. V. 1915: Lesevych yako filosof. Osnova. № 3. Pp. 74–89.

Hrycak, Yaroslav 2006: Prorok u svoyij vitchyzni: Ivan Franko i joho spil’nota. Kyyiv: Krytyka. ISBN 966-7679-96-9.

Kulysh, Pantaleimon 1856: Zapysky o Yuzhnoj Rusy: v 2 t. T. 1. SPb.: Yzdal P. Kulysh. Kulysh, Pantaleimon 1874: Ystoryya vossoedynenyya Rusy: v 3 t. T. 2. SPb.: Yzd-nye tovaryshhestva «Obshhestvennaya pol’za».

Lesevych, Volodymyr 1869: Fylosofyya ystoryy na nauchnoj pochve. Otechestvennыe zapysky, № 1 (yanvar’). Pp. 163–196. Mazepa, Volodymyr 2004: Kul‘turocentryzm svitohlyadu Ivana Franka. Kyyiv: PARAPAN. ISBN 966-8210-17-4.

Malanyuk, Yevhen 1995: Franko neznanyj. [In:] Knyha sposterezhen’. Frahmenty. Kyyiv: Atika. Pp. 66–73. ISBN 5-900195-03-1.

Mill’, Dzhon Stjuart 2011: Sistema logiki sillogisticheskoj i induktivnoj: Izlozhenie principov dokazatel‘stva svjazi s metodom nauchnogo issledovanija, per. s angl. pod red. V. N. Ivanovskogo. Moskva: LENAND. ISBN 978-5-9710-0181-2.

Mill, John Stuart 1843: A System of Logic, Ratiocinative and Inductive. 2. vols. London: John W. Parker.

Nahlik, Yevhen 2007: Pantelejmon Kulish: Osobystist’, pys‘mennyk, myslytel‘: U 2 t. T. 2: Svitohlyad i tvorchist‘ Pantelejmona Kulisha. Kyyiv: Ukrayins‘kyj pys‘mennyk. ISBN 966-579-201-6.

Ostryanyn, Danylo Homych 1966: Narys istoriyi filosofiyi na Ukrayini. Kyyiv: Naukova dumka, 1966.

Shapiro, Aleksandr 1993: Russkaja istoriografija s drevnejshih vremen do 1917 goda. Moskva: Kul’tura. ISBN 5-288-00646-6. Shhurat, Vasyl’ 1922: Filosofichna osnova tvorchosti Kulisha: V 25-littya smerti pys’mennyka. L’viv: Nakladom avtora.

Shynkaruk, Volodymyr (red.) 1987: Istoriya filosofiyi na Ukrayini: u 3 t. T. 2: Filosofs’ka dumka v period zanepadu feodalizmu i panuvannya kapitalistychnyh vidnosyn (XIX–poch. XX st.). Kyyiv: Naukova dumka.

Zahara, Ihor 1998: Pozytyvizm u social’nij filosofiyi Ivana Franka. [In:] Ivan Franko – pys‘mennyk, myslytel’, hromadyanyn: materialy Mizhnarodnoyi naukovoyh konferenciyi (L’viv, 25 – 27 veresnya 1996 r.). L’viv: Svit. Pp. 180–185. ISBN 966-603-000-4 („Ukrayins‘ka filolohiya: shkoly, postati, problemy“, 1).

Informacje

Informacje: Studia Historiae Scientiarum, 2017, 16 (2017), s. 269 - 301

DOI: https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.17.011.7712

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Elements of positivism in the Ukrainian philosophy and culture of the second half of the 19th century

Angielski:

Elements of positivism in the Ukrainian philosophy and culture of the second half of the 19th century

Autorzy

Vyacheslav Artyukh

https://orcid.org/0000-0003-4119-1571

Sumy National Agrarian University, Ukraine, Department of Philosophy and Sociology (Sumy, Ukraine)

Publikacja: 18.12.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Vyacheslav Artyukh (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski

Liczba wyświetleń: 794

Liczba pobrań: 1815

<p> Elements of positivism in the Ukrainian philosophy and culture of the second half of the 19th century</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy