Tożsamość w Europie Środkowej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTETożsamość w Europie Środkowej
Data publikacji: 04.11.2019
Konteksty Kultury, 2019, Tom 16 zeszyt 2, s. 166 - 180
https://doi.org/10.4467/23531991KK.19.019.11245Autorzy
Tożsamość w Europie Środkowej
Terminy Europy Środkowej, Europy Środkowo-Wschodniej (w opozycji do Mitteleuropa Friedricha Naumana), jak też Europy Pośredniej (médiane), zastąpiły po upadku komunizmu używany na świecie od wojny termin Europy Wschodniej. Metafory Czesława Miłosza, Milana Kundery i Fernanda Braudela dały impuls do poważnych prac historycznych Oskara Haleckiego, Jerzego Kłoczowskiego, Piotra Wandycza oraz Istvána Bibó i Jenő Szűcsa, jak też Timothy’ego Snydera, które ukazały w perspektywie „długiego trwania” jedność strukturalną i tożsamościową narodów „pomiędzy Niemcami i Rosją”, trzech królestw historycznych Czech, Węgier i Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Oryginalny typ tożsamości regionu skrystalizował się w XIX wieku pod wpływem filozofii Herdera i poezji romantycznej, poprzez figurę „poety narodowego” oraz typ „narodu kulturowego”, odrębny od „państw narodowych” pozostających pod wpływem paradygmatu Oświecenia. „Kanony kultury” narodowej i typ tożsamości „paradygmatycznej” tych krajów związany był ze wzorami kulturowymi. Typ tożsamości pozycyjnej („syntagmatycznej”) dominował natomiast w mieszczańskich krajach Zachodu. Przemiany krajów po upadku komunizmu, liberalizacji ustrojowej i pluralizacji opinii oraz braku jasnego dyskursu tożsamościowego Zachodu ewoluowały częściowo w stronę polityki historycznej – afirmacji tożsamości „paradygmatycznej”, niekoniecznie zaadaptowanej do warunków nowoczesności.
Aleksiun N., Beauvois D., Ducreux M.-É., Kłoczowski J., Samsonowicz H., Anderson B., L’imaginaire national: réflexions sur l’origine et l’essor du nationalisme, Paris 1996.
Bibó I., Misère des petits Etats d’Europe de l’Est, Paris 1993.
Brzozowski S., Idee, Kraków 1990.
Centlivre P., Fabre D., Zonabed F., La Fabrique des héros, Paris 1999.
Culture et identité en Europe Centrale. Canons littéraires et visions de l’Histoire, red. M. Masłowski, D. Francfort, P. Gradvohl, Paris–Brno 2011.
Deutsch K., Nationalism and Social Communication, Cambridge 1953.
Dissidences, red. Ch. Delsol, M. Masłowski, J. Nowicki, Paris 2005.
Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918, red. J. Jedlicki, t. 1: Narodziny inteligencji 1750–1831, red. M. Janowski, t. 2: Błędne koło 1832–1864, red. J. Jedlicki, t. 3: Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, red. M. Micińska, Warszawa 2008.
Finkelkraut A., L’ingratitude: conversation sur notre temps, Paris 1999.
Fragments d’Europe. Atlas de l’Europe Médiane et Orientale, 260 map, red. M. Foucher, Paris 1993.
Galmiche X., Europa pachnąca partykularyzmem? Nowe Abdery w Europie Środkowej albo przyzwolenie na pospolitość, tłum. M. Chmurski, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2011, nr 2, zeszyt monograficzny: Modernizm(y) Europy Środkowej, red. E. Paczoska, M. Chmurski.
Galmiche X., Villes multiculturelles en Europe centrale. Lieux communs de la multi-culturalité urbaine en Europe centrale, „Cultures d’Europe centrale” 2009, nr 8.
Gellner E., Nations et nationalisme, Paris 1989.
Goszczyńska J., Mit Janosika w folklorze i literaturze słowackiej XIX wieku, Warszawa 2001.
Halecki O., The Borderlands of Western Civilization. A History of East Central Europe, New York 1952.
Halecki O., East Central Europe in Postwar Organization, Philadelphia 1943.
Halecki O., The Limits and Divisions of European History, London–New York 1950; tłum. pol.: tenże, Historia Europy – jej granice i podziały, tłum. J.M. Kłoczowski, Lublin 1994.
Havel V., Siła bezsilnych, tłum. P. Godlewski [w:] Hrabal, Kundera, Havel… Antologia czeskiego eseju, oprac. J. Baluch, Kraków 2001.
Histoire des idées politiques en Europe centrale, red. Ch. Delsol, M. Masłowski, Paris 1998.
Hroch M., Małe narody Europy. Perspektywa historyczna, tłum. G. Pańko, Wrocław 2003.
Hroch M., Social Preconditions of National Revival in Europe. A Comparative Analysis of the Social Composition of Patriotic Groups among the Smaller European Nations, New York 1999.
Huntington S.P., The Clash of Civilization and the Remaking of World Order, New York 1996; tłum. pol.: tenże, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, tłum. H. Jankowska, Poznań 2018.
Jan Paweł II, Przemówienie wygłoszone w siedzibie UNESCO (2 czerwca 1980), http://domjp2.pl/pl/article/przemowienie-wygloszone-w-siedzibie-unesco-jan-pawel-ii-paryz-2-czerwca-1980%5B2000328%5D.html, dostęp: 6.09.2019.
Jedlicki J., Autocréation de l’intelligentsia [w:] Mythes et symboles politiques en Europe Centrale, oprac. Ch. Delsol, M. Masłowski, J. Nowicki, Paris 2002.
Jedlicki J., Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, Warszawa 1988.
Jedlicki J., Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa 2000.
Kitzwalter T., O nowoczesności narodu. Przypadek polski, Warszawa 1999.
Kitzwalter T., „Zachód porwany…”, „Kwartalnik Historyczny” 2013, nr 4.
Kłoczowski J., Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, Warszawa 1998.
Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1996.
Kołakowski L., Kapłan i błazen, „Twórczość” 1959, z. 10; przedruk [w:] tegoż, Nasza wesoła apokalipsa, Kraków 2010.
Konràd G., L’Antipolitique, Paryż 1987.
Kostomarow M., Knyha buttia ukrajinśkoho narodu, (1846 przy prawdopodobnej współpracy Szewczenki) Kijów 1991.
Kroutvor J., Střední Evropa: anekdota a dějiny, „Svědectvī”, Paris 2001, nr 63 (wersja skrócona: 1981); wersja kompletna [w:] tegoż, Potíže s dějinami, Praha 1990 (ostatnie wydanie w samizdacie 1988); tłum. pol.: tenże, Europa Środkowa: anegdota i historia, tłum. J. Stachowski, Izabelin 1998.
Kundera M., L’ignorance, Paris 2000.
Kundera M., Le Rideau, Paris 2005; tłum. pol.: tenże, Zasłona. Esej w siedmiu częściach, tłum. M. Bieńczyk, Warszawa 2006.
Kundera M., Les testaments trahis, Paris 1993; tłum. pol.: tenże, Zdradzone testamenty, tłum. M. Bieńczyk, Warszawa 1996.
Kundera M., Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, tłum. M.L., „Zeszyty Literackie” 1984, z. 5; tłum. ang.: The Tragedy of Central Europe, „New York Review of Books”, 26.04.1984.
Le Rider J., La Mitteleuropa, Paris 1994.
Lubac H. de, La postérité spirituelle de Joachim de Flore, t. 2: de Saint Simon à nos jours, Paris 1981.
Luciani G., Le livre de la genèse du peuple ukrainien, Paris 1956.
Luciani G., La société des slaves unis, Paris 1963.
Magocsi P.R., Historical Atlas of East Central Europe, wyd. 1, Seattle 1993.
Magris C., Danubio, Milano 1986; tłum. franc.: tenże, Danube, Paris 1988; tłum. pol.: Dunaj, tłum. A. Osmólska-Mętrak, J. Ugniewska, Warszawa 2004.
Masaryk T.G., Česká otázka: snahy a tužby národního obrození, Praha 1969.
Masaryk T.G., La Nouvelle Europe, Paris 2002.
Masłowski M., Etyka i metafizyka. Perspektywa transcendencji poziomej we współczesnej kulturze polskiej, Warszawa 2011.
Masłowski M., Etyzacja polityki – naczelna idea polskiego romantyzmu [w:] tegoż, Problemy tożsamości. Szkice mickiewiczowskie i (post)romantyczne, Lublin 2006.
Masłowski M., Gest, symbol i rytuały polskiego teatru romantycznego, Warszawa 1998.
Masłowski M., „Inna Europa”, „Europa porwana”, Europa Środkowo-Wschodnia… Tożsamość kulturowa i paradygmat romantyczny, tłum. M. Nicińska, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2013, nr 1–2, zeszyt monograficzny: Modernizm(y) Europy Środkowo-Wschodniej.
Masłowski M., „Pomnik Mickiewicza w Warszawie” [w:] Sława z dowcipu sama wiecznie stoi… Prace ofiarowane Pani Profesor Alinie Nowickiej-Jeżowej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej, red. M. Hanusiewicz-Lavallée, W. Pawlak, Lublin 2018.
Meinecke F., Weltbürgertum und Nationalstaat: Studien zur Genesis des deutschen Nationalstaates, München 1911.
Michnik A., „Le Nouvel évolutionnisme” [w:] 1956, Varsovie–Budapest, red. P. Kende, K. Pomian, Paris 1978; przedruk [w:] tegoż, Penser la Pologne. Morale et politique de la résistance, Paris 1983.
Michnik A., Takie czasy… Rzecz o kompromisie, Londyn 1985.
Miłosz C., Rodzinna Europa, Paryż 1959.
Mochnacki M., O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, oprac. Z. Skibiński, Łódź 1985.
Mythes et symboles politiques en Europe Centrale, red. Ch. Delsol, M. Masłowski, J. Nowicki, Paris 2002.
Norwid C.K., Niewola [w:] tegoż, Pisma wszystkie, wyd. J.W. Gomulicki, Warszawa 1970–1971, t. 3.
Norwid C.K., Promethidion [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 4: Poematy 2, Lublin 2011.
Pomian K., Europe centrale – Mitteleuropa, „Revue germanique internationale” 1994, nr 1.
Ricœur P., La métaphore vive, Paris 1975.
Ricœur P., Soi-même comme un autre, Paris 1990; wyd. pol.: O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, Warszawa 2003.
Ricœur P., Temps et récit, t. 1–3, Paris 1983–1985; tłum. pol.: tenże, Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. J. Margański, Kraków 2006.
Rupnik J., Il y a des courants populistes ailleurs, mais en Europe centrale, ils sont au pouvoir, „Le Monde”, 8–9.05.2016.
Rupnik J., L’autre Europe, crise et fin du communisme, Paris 1993.
Sellier A. i J., Atlas des peuples d’Europe centrale, Paris 1991.
Snyder T., The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999, New Haven 2003; tłum. pol.: tenże, Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569–1999, tłum. M. Pietrzak-Merta, Sejny 2006.
Szporluk R., Communism and Nationalism. Karl Marx versus Friedrich List, New York–Oxford 1988.
Szűcs J., Les trois Europes, Paris 1985; tłum. ang. 1983; tłum. pol.: tenże, Trzy Europy, tłum. J.M. Kłoczowski, Lublin 1995.
Walicki A., Naród, nacjonalizm, patriotyzm, Kraków 2009.
Walicki A., Philosophy and Romantic Nationalism. The Case of Poland, Notre Dame 1994.
Walicki A., Polska – naród – Europa [w:] tegoż, Polskie zmagania z wolnością widziane z boku, Kraków 2000.
Wandycz P.S., The Price of Freedom. A History of East Central Europe from the Middle Age to the Present, London–New York 1992; tłum. pol.: Cena wolności. Historia Europy Środkowo-Wschodniej od średniowiecza do współczesności, tłum. T. Wyrozumski, Kraków 1995.
Wheelwright Ph., Metaphor and Reality, Bloomington 1962.
Informacje: Konteksty Kultury, 2019, Tom 16 zeszyt 2, s. 166 - 180
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Tożsamość w Europie Środkowej
Identity in Central Europe
Sorbonne-Université
Publikacja: 04.11.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski