Michał Masłowski
Konteksty Kultury, Tom 16 zeszyt 2, 2019, s. 166-180
https://doi.org/10.4467/23531991KK.19.019.11245Terminy Europy Środkowej, Europy Środkowo-Wschodniej (w opozycji do Mitteleuropa Friedricha Naumana), jak też Europy Pośredniej (médiane), zastąpiły po upadku komunizmu używany na świecie od wojny termin Europy Wschodniej. Metafory Czesława Miłosza, Milana Kundery i Fernanda Braudela dały impuls do poważnych prac historycznych Oskara Haleckiego, Jerzego Kłoczowskiego, Piotra Wandycza oraz Istvána Bibó i Jenő Szűcsa, jak też Timothy’ego Snydera, które ukazały w perspektywie „długiego trwania” jedność strukturalną i tożsamościową narodów „pomiędzy Niemcami i Rosją”, trzech królestw historycznych Czech, Węgier i Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Oryginalny typ tożsamości regionu skrystalizował się w XIX wieku pod wpływem filozofii Herdera i poezji romantycznej, poprzez figurę „poety narodowego” oraz typ „narodu kulturowego”, odrębny od „państw narodowych” pozostających pod wpływem paradygmatu Oświecenia. „Kanony kultury” narodowej i typ tożsamości „paradygmatycznej” tych krajów związany był ze wzorami kulturowymi. Typ tożsamości pozycyjnej („syntagmatycznej”) dominował natomiast w mieszczańskich krajach Zachodu. Przemiany krajów po upadku komunizmu, liberalizacji ustrojowej i pluralizacji opinii oraz braku jasnego dyskursu tożsamościowego Zachodu ewoluowały częściowo w stronę polityki historycznej – afirmacji tożsamości „paradygmatycznej”, niekoniecznie zaadaptowanej do warunków nowoczesności.
Michał Masłowski
Konteksty Kultury, Tom 18 zeszyt 3, 2021, s. 501-508
https://doi.org/10.4467/23531991KK.21.037.14324