Digitalizacja materiałów archiwalnych w świetle prawa autorskiego. Zagadnienia wybrane

Adrian Niewęgłowski

Digitalizacja materiałów archiwalnych w świetle prawa autorskiego. Zagadnienia wybrane

Data publikacji: 23.12.2021

Archeion, 2021, 122, s. 365 - 392

https://doi.org/10.4467/26581264ARC.21.001.14481

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Digitalizacja materiałów archiwalnych w świetle prawa autorskiego. Zagadnienia wybrane

Abstrakt

W artykule przedstawiono problematykę digitalizacji materiałów archiwalnych, pod którym to pojęciem rozumie się przekształcanie ich tradycyjnego zapisu do cyfrowej postaci. Obecnie coraz częściej materiały archiwalne istnieją od początku w formie cyfrowej. Dawniej przybierały jednak formy wydrukowanych książek, spisanych dokumentów itp. Rozwój technologii sprawia, że bardzo duża część archiwów dokonuje cyfryzacji swoich tradycyjnych zbiorów, m.in. w celu sprawniejszego udostępniania materiałów archiwalnych. Po nadaniu archiwaliom cyfrowej postaci, mogą być one rozpowszechniane na dużą skalę za pośrednictwem Internetu. Takie zabiegi nie są jednak często obojętne z punktu widzenia obowiązujących w danym państwie przepisów z zakresu prawa autorskiego. Czasami regulacje te przewidują zasady, na jakich może odbywać się digitalizacja. Problematyka, której dotyczy artykuł, jest bardzo szeroka. Dlatego też analizie poddano najważniejsze aspekty zagadnienia, mające praktyczny walor dla działalności archiwalnej. W artykule poruszono m.in. problem udostępniania materiałów w postaci cyfrowej. Odniesiono się do nowych przepisów, w tym z zakresu dzieł osieroconych.

The article presents the issue of digitization of archival materials, which is the transformation of their traditional form into a digital one. Currently, more and more archival materials are born in digital form. In the past, however, they were created especially as copies of printed books, written documents, etc. Due to the development of technology a large part of archives is digitalizing their traditional collections in order to make access to archival materials more efficient. Once the archives have been digitized, they can be made available on a large scale via the Internet. However, such activities are often not indifferent to the copyright law of a particular country. Sometimes these regulations provide certain rules under which digitization may take place. The problem addressed in the article is very broad. That is why the analysis covers the most important aspects of the issue which have practical value for archival policy. Some topics have been excluded. The article discusses, among others, the problem of making the materials available to the public in digital form. Reference is made to the new legislation, including that concerning orphan works.

Słowa kluczowe

materiał archiwalny, utwór, prawo autorskie, dozwolony użytek publiczny, digitalizacja, udostępnianie utworów, archiwa

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła

Dyrektywa 2006/116/WE z 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz. Urz. UE L 372/12 z 27.12.2006).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz. Urz. UEL 130/92 z 16.05.2019).

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 23 października 2015 r. w sprawie wykazu źródeł, których sprawdzenie jest wymagane w ramach starannych poszukiwań podmiotów uprawnionych do utworów i przedmiotów praw pokrewnych, które mogą być uznane za osierocone, oraz sposobu udokumentowania informacji o wynikach starannych poszukiwań (Dz. U. 2015, poz. 1823).

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (t.j.: Dz. U. 2020, poz. 164, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j.: Dz. U. 2021, poz. 1062, z późn. zm.).

Bibliografia

Barta J., Markiewicz R. Prawo autorskie, Warszawa 2008.

Czajkowska-Dąbrowska M., Komentarz do art. 3510 – 3512 ustawy autorskiej, [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, red. R. Markiewicz, t. 1, Warszawa 2021, s. 1069–1090.

Beer J. de, New form of governance for digital orphans, Copyright litigations, licenses and legal information, [w:] Trade Governance in the Digital Age, World Trade Forum, red. M. Burri, T. Cottier, Cambridge 2012, s. 344–364.

Dzięglewski M., Guzik A., Juza M., Digitalizacja dziedzictwa kulturowego w Polsce. Repozytoria cyfrowe jako potencjalne źródło dostępu do zasobów kulturowych, „Studia Humanistyczne AGH” 2017, t. 16, s. 89–105.

Gienas K., Komentarz do art. 28, [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2016, s. 292–304.

Henrik J. Dixon-Gough R., History of Archives in the Respective Countries, [w:] Preservation in Digital Cartography. Archiving Aspects, red. M. Jobst, Berlin–Heidelberg 2011, s. 83–90.

Horvat A., Zivkovic D., Copyright Issues Related to the Digitalization of Cultural Heritage in Croatia, [w:] Technological convergence and social networks in information management, red. S. Kurbanoglu, U. Al, P.L. Erdogan, Y. Tonta, N. Ucak, Berlin–Heidelberg 2010, s. 161–174.

Jewuła B., Stanisławska-Kloc S., Prawo autorskie a działalność bibliotek [licencja dla bibliotek z art. 28 ust. pr. aut. i pr. pokr.], „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2008, z. 102, s. 117–140.

Kempisty J., Mały słownik cybernetyczny, Warszawa 1973.

Konstankiewicz M., Komentarz do art. 12, [w:] M. Konstankiewicz, A. Niewęgłowski, Narodowy zasób archiwalny i archiwa. Komentarz, Warszawa 2016.

Kopff A., Dzieło sztuk plastycznych i jego twórca w świetle przepisów prawa autorskiego, Kraków 1961. Kot D., Elektroniczny obrót utworem w świetle prawa autorskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej” 2006, z. 94.

Kotecka-Kral S., Informatyzacja usług publicznych – założenia konstrukcyjne, [w:] Prawo nowych technologii, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, Warszawa 2021, s. 13–51.

Machała W., Komentarz do art. 3510, [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019, s. 786–794.

Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021.

Matyjasek M., Problemy wynikające z autorskoprawnej ochrony dzieł osieroconych oraz istniejące modele służące ich rozwiązaniu, „Zeszyty Naukowe Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Śląskiego” 2015, z. 3, s. 269–346.

Niewęgłowski A., O kopiowaniu książek przez biblioteki, „Ius Novum” 2015, nr 1, s. 141–148.

Niewęgłowski A., Poźniak-Niedzielska M., Dzieło osierocone – nowe wyzwanie dla prawa autorskiego, [w:] Ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, red. M. Poźniak-Niedzielska, Warszawa 2015, s. 38–54.

Nowicka A., Komentarz do art. 4 ustawy autorskiej, [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. 1, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, s. 186–202.

Ożóg M., Komentarz do art. 3510, [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017, s. 375–384.

Pinkalski Z., Utwory niedostępne w obrocie handlowym. Glosa do wyroku TS z 16 listopada 2016 r., C-301/15, System Informacji Prawnej „LEX” 2017, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/glosy/utwory-niedostepne-w-obrocie-handlowym-glosa-do-wyroku-ts-z-dnia-16-386191309 [dostęp: 13.07.2021].

Raglewski J., Komentarz do art. 117, [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015.

Sieńczyło-Chlabicz J., Komentarz do art. 355 ustawy autorskiej, [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. 1, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, s. 1013–1036.

Sobczak J., Gołda-Sobczak M., Digitalizacja i udostępnienie w Internecie dorobku kulturowego oraz ochrona zasobów cyfrowych, [w:]Prawo wobec kultury i sztuki, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, K. Kakareko, J. Sobczak, Warszawa 2018, s. 85–102.

Szczotka J., Najem i użyczenie egzemplarzy utworu jako odrębne pola eksploatacji, Warszawa 2013.

Szczotka J., Obrót materialnym nośnikiem utworu w perspektywie prawa rzeczowego i prawa autorskiego, „Barometr Regionalny” 2018, t. 16, s. 107–120.

Szpringer W., Koncepcja open access w świetle ekonomicznej analizy praw własności intelektualnej, Warszawa 2011.

Traple E., Komentarz do art. 2 ustawy autorskiej, [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011, s. 47–71.

Gompel S. van, The Orphan Works Chimera and How to Defeat It, A View From Across the Atlantic, „Berkeley Technology Law Journal” 2012, nr 27, s. 1347–1378.

Gompel S. van, Unlocking the Potential of Pre-Existing Content, How to Address the Issue of Orphan Works in Europe?, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2007, nr 6, s. 669–702.

Vetulani A., Dzieła osierocone – w poszukiwaniu europejskiego rozwiązania, „Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2009, z. 103, s. 26–50.

Wielka Encyklopedia PWN, t. 27, red. J. Wojnowski, Warszawa 2005.

Zawitkowska W., O konieczności intensyfikacji procesów digitalizacji materiałów archiwalnych i pożytkach z tego płynących na przykładzie zbioru dokumentów pergaminowych Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie, „Wieki Stare i Nowe” 2012, t. 9, s. 9–19.

Informacje

Informacje: Archeion, 2021, 122, s. 365 - 392

DOI: https://doi.org/10.4467/26581264ARC.21.001.14481

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Digitalizacja materiałów archiwalnych w świetle prawa autorskiego. Zagadnienia wybrane

Angielski:

Digitalization of archival materials in the light of copyright law. Selected issues

Autorzy

Adrian Niewęgłowski

https://orcid.org/0000-0002-0948-9813

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin

Publikacja: 23.12.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Adrian Niewęgłowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1640

Liczba pobrań: 1357

<p> Digitalizacja materiałów archiwalnych w świetle prawa autorskiego. Zagadnienia wybrane</p>

Pobierz xml