Romska pozycjonalność (positionality) – subiektywne doświadczenia Romów a dyskurs akademicki

Anna Mirga-Kruszelnicka

Romska pozycjonalność (positionality) – subiektywne doświadczenia Romów a dyskurs akademicki

Data publikacji: 28.08.2024

Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2023 (XLIX), Nr 4 (190), s. 47 - 63

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.23.040.19631

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Romska pozycjonalność (positionality) – subiektywne doświadczenia Romów a dyskurs akademicki

Abstrakt

Dziedzina naukowa potocznie zwana romologią (Romani Studies) była przez dziesięciolecia zmonopolizowana niemal całkowicie przez badaczy nieromskich, a co za tym idzie, pisana była z zewnątrz, z perspektywy kultury większościowej. Obecnie jednak zaobserwować można znaczący wzrost liczby akademików pochodzenia romskiego, którzy w sposób krytyczny rozliczają dorobek badań nad Romami i jednocześnie sami tworzą podwaliny tzw. krytycznej romologii (Critical Romani Studies). Nieuchronnie obecna sytuacja prowadzi do zakwestionowania relacji między badaczem a badanym oraz negocjowania pozycji naukowca Roma piszącego z perspektywy mniejszości.
W niniejszym artykule omawiam potencjał teorii pozycjonalności i jej wartość dodaną dla rozwoju romologii. Odnosząc się do dorobku naukowego przedstawicieli innych mniejszości czy społeczności peryferyjnych (lub jak określa ich Gayatri Spivak – subalterns) przedstawię wyzwania i możliwości, przed którymi stoją badacze mniejszościowi w negocjowaniu wielu ról wynikających z ich statusu „outsiderów wewnątrz” (outsiders within) (Collins 1986) i jak mogą być one zastosowane w romologii. Wnioskuję, że synteza doświadczenia życiowego, wykształcenia akademickiego oraz przestrzegania wysokich standardów w procesie badawczym, które posiada wielu romskich uczonych, stanowi wartość dodaną dla rozwoju romologii, wzbogacając ją o niezbędną różnorodność perspektyw i głosów.

The field commonly known as Romani Studies has been monopolized for decades almost entirely by non-Romani researchers and, consequently, has been written from an outsider’s perspective, from the standpoint of the majority culture. However, there is currently a significant increase in the number of Romani academics who critically assess the body of research on the Roma and simultaneously lay the foundations of so-called Critical Romani Studies. This situation inevitably leads to questioning the relationship between the researcher and the researched and negotiating the position of the Romani scholar writing from a minority perspective.

In this article, I discuss the potential of positionality theory and its added value for the development of Romani Studies. Referring to the scholarly achievements of representatives of other minorities or peripheral communities (or as Gayatri Spivak calls them – subalterns), I will present the challenges and opportunities faced by minority researchers in negotiating the multiple roles arising from their status as „outsiders within” (Collins 1986) and how they can be applied in Romani Studies. I conclude that the synthesis of life experience, academic education, and adherence to high standards in the research process, which many Romani scholars possess, constitutes an added value for the development of Romani Studies, enriching it with the necessary diversity of perspectives and voices.

Słowa kluczowe

Romowie, romologia, pozycjonalność, mniejszości etniczne, studia romologiczne, refleksyjność

Roma, Romani Studies, positionality, ethnic minorities, Romani studies, reflexivity

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Acton T.A. (2015). Scientific racism, popular racism and the discourse of the Gypsy Lore Society. Ethnic and Racial Studies, nr 39 (7), 1187–1204.

Alcoff, L. (1988). Cultural Feminism Versus Post-Structuralism: The Identity Crisis in Feminist Theory. Signs: Journal of Women in Culture and Society Vol. 13, no. 3

Battiste, M. (2005). Indigenous Knowledge: Foundations for First Nations. World Indigenous Nations Higher Education Consortium Journal, Indigenous Knowledge, 1–17.

Bogdán, M., Dunajeva, J., Junghaus, T., Kóczé, A., Rövid, M., Rostaş, I., … Taba, M. (2015). Nothing About Us Without Us? Roma Rights, 2 (Nothing About Us Without Us? Roma Participation in Policy Making and Knowledge Production).

Bogdán, M., Ryder, A. & Taba, M. (2015). The Roma Spring: Knowledge Production and the Search for a New Humanity. Roma Rights, 2 (Nothing About Us Without Us? Roma Participation in Policy Making and Knowledge Production).

Coghlan, D. & Brydon-Miller, M. (2014). The Sage encyclopedia of action research. SAGE Publications.

Collins, P.H. (1986). Learning from the Outsider Within: The Sociological Significance of Black Feminist Thought. Social Problems, 33(6), S14–S32.

Dezso, M. Paradigms of History. Academic Antigypsyism, and Resistance, in: KWI-Blog, [https://blog.kulturwissenschaften.de/paradigms-of-history/], dostęp: 17.01.2024. DOI: https://doi.org/10.37189/kwi-blog/20240117-0830

Duarte, M.E. (2017). Network Sovereignty: Building the Internet Across Indian Country. Seattle: University of Washington Press.

Dunajeva, J. (2018). Power Hierarchies between the Resercher and Informants: Critical Observations during Fieldwork in a Roma Settlement. Critical Romani Studies Journal, 1(2).

Fiałkowska K., Garapich M.P., Mirga-Wójtowicz E. (2018). Krytyczna analiza naukowej ciszy, czyli dlaczego Romowie migrują (z naszego pola widzenia). Kultura i Społeczeństwo, nr 2, 39–67.

Fiałkowska K., Garapich M.P., Mirga-Wójtowicz E. (2020), Why Do Roma Migrate? A Critical Analysis of Academic Silence in Polish Scholarship. Critical Romani Studies, 2(2), p. 4–22.

Fiałkowska, K., Mirga-Wójtowicz, E., & Garapich, M. P. (2022). Unequal Citizenship and Ethnic Boundaries in the Migration Experience of Polish Roma. Nationalities Papers, 1–21

Fremlova, L. (2018). Non-Romani Researcher Positionality and Reflexivity: Queer(y)ing One’s Own Privilage. Critical Romani Studies Journal, 1(2).

Hancock I. (2010). Danger! educated gypsy: selected essays, Hatfield.

Hall, S. (1990). Cultural identity and diaspora. In: J. Rutherford (Ed.), Identity: community, culture, difference. London: Lawrence & Wishart.

Jóźwiak, I., Mirga-Wójtowicz, E., Styrkacz, S., & Szewczyk, M. (2020). Stay calm and beshen khere. Internet i transnarodowa intensyfikacja życia polskich Romów w czasie pandemii COVID-19. Lud, 104.

Kóczé, A. (2015). Speaking from the Margins. Roma Rights, 2 (Nothing About Us Without Us? Roma Participation in Policy Making and Knowledge Production).

Lee, K. (2000). ORIENTALISM AND GYPSYLORISM. Social Analysis: The International Journal of Social and Cultural Practice, vol. 44, no 2. Berghahn Books.

Matache, M. (2016a). The Legacy of Gypsy Studies in Modern Romani Scholarship. FXB Center for Health & Human Rights, Harvard University. Retrieved from https://fxb.harvard.edu/the-legacy-of-gypsy-studies-in-modern-romani-scholarship/ (dostęp: 22.07.2021)

Matache, M. (2016b). Word, Image and Thought: Creating the Romani Other. FXB Center for Health & Human Rights, Harvard University. Retrieved from https://fxb.harvard.edu/word-image-and-thought-creating-the-romani-other/ (dostęp: 22.07.2021)

Matache, M. (2017). Dear Gadje (non-Romani) Scholars… Huffington Post. Retrieved from http://www.huffingtonpost.com/entry/dear-gadje-non-romani-scholars_us_5943f4c9e4b0d188d027fdb2 (dostęp: 22.07.2021)

McGarry, A. (2010). Who Speaks for Roma?: Political Representation of a Transnational Minority Community. New York-London: Continuum.

Mirga-Kruszelnicka, A. (2015). Romani Studies and emerging Romani scholarship. Roma Rights. Journal of the European Roma Rights Center, 2( Nothing About Us Without Us? Roma Participation in Policy Making and Knowledge Production).

Mirga-Kruszelnicka, A. (2018a). ‘Be Young, Be Roma’. Modern Roma youth activism in the current panorama of Romani affairs. In: S. Beck & A. Ivasiuc (eds.), Renewing Research and Roma activism. Berghahn Books.

Mirga-Kruszelnicka, A. (2018b). Challenging Anti-gypsyism in Academia. The role of Romani Scholars. Critical Romani Studies, 1(1), 8–28. https://doi.org/10.29098/crs.v1i1.5.

Mirga, A. (1980). Stereotyp górala we współczesnej społeczności cygańskiej na polskim Spiszu. Studium osiedla cygańskiego w Czarnej Górze. Uniwersytet Jagielloński.

* Mirga-Wójtowicz, E., Garapich, M. & Fiałkowska, K. (2023) Migratory encounters, common idiom, and the king: The relationship between two Roma groups from Poland in transnational social space. Romani Studies, vol. 33, no 2, https://www.liverpooluniversitypress.co.uk/doi/10.3828/rost.2023.10 (dostęp: 22.07.2021)

Rigney, L.-I. (2001). A first perspective of Indigenous Australian participation in science: framing Indigenous research towards Indigenous Australian intellectual sovereignty. Kaurna Higher Education Journal, 7.

Ryder, A. (2015). Co-producing Knowledge with below the radar communities: Factionalism, Commodification or Partnership ? A Gypsy, Roma and Traveller Case Study (No. Discussion Paper G).

Ryder, A. (2017). Sites of resistance : gypsies, Roma and travellers in school, the community and the academy. Trentham Books.

Silvermann, C. (2018). From Reflexivity to Collaboration: Changing Roles of a Non-Roma Scholar, Activist and Performer. Critical Romani Studies Journal, 1(2).

Mihai Surdu, “Who defines Roma?”, Open Society Foundations Voices blog, May 8 2014, available at: http://www.opensocietyfoundations.org/voices/who-defines-roma. (dostęp: 22.10.2021)

Tremlett, A. (2009). Bringing hybridity to heterogeneity in Romani Studies. Romani Studies, 19(1), 65–86.

Tremlett, A. (2014). Making a difference without creating a difference: Super-diversity as a new direction for research on Roma minorities. Ethnicities, 14(6).

Tuhiwai Smith, L. (1999). Decolonizing Methodologies: Research and Indigenous Peoples. London: Zed Books.

Vajda, V. (2015). Towards “Critical Whiteness” in Romani Studies. Roma Rights, 2 (Nothing About Us Without Us? Roma Participation in Policy Making and Knowledge Production).

Informacje

Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2023 (XLIX), Nr 4 (190), s. 47 - 63

DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.23.040.19631

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Romska pozycjonalność (positionality) – subiektywne doświadczenia Romów a dyskurs akademicki

Angielski:

Romani Positionality – Subjective Experiences of the Roma and Academic Discourse

Autorzy

Anna Mirga-Kruszelnicka

https://orcid.org/0000-0003-3004-7929

European Roma Institute for Arts and Culture (ERIAC)
Gruzja

Publikacja: 28.08.2024

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Anna Mirga-Kruszelnicka (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Anna Mirga-Kruszelnicka jest antropolożką i działaczką romską, urodzoną w 1985 roku w Krakowie. Uzyskała stopień doktora antropologii społecznej i kulturowej na Universitat Autònoma de Barcelona (UAB) w 2016 r. Jest absolwentką studiów magisterskich na kierunku Integracji Europejskiej na UAB oraz Porównawczych Studiów Cywilizacji na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). Jest autorką raportów i artykułów, współredaktorką książek „Education for Remembrance of the Roma Genocide: Scholarship, Commemoration and the Role of Youth” (Libron, 2015) oraz „Re-thinking Roma Resistance Through History: Recounting Stories of Strength and Bravery” (ERIAC, 2020) i autorka książki „Mobilizing Romani Ethnicity: Romani Political Activism in Argentina, Colombia, and Spain” (CEU Press, 2022).W latach 2013–2015 była stypendystką Open Society Foundations Roma Initiatives Fellow, prowadzącą badania porównawcze romskich ruchów stowarzyszeniowych w różnych krajach Ameryki Łacińskiej i Europy. W latach 2015–2017 była koordynatorką i kuratorką Sekcji Akademickiej w RomArchive – Cyfrowym Archiwum Romów. W latach 2017–2018 przebywała na stażu podoktorskim w ramach Programu Studiów Romskich na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim (CEU) w Budapeszcie. Od stycznia 2018 r. pełni funkcję zastępcy dyrektora Europejskiego Instytutu Kultury i Sztuki Romów (ERIAC).

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 94

Liczba pobrań: 61

<div>Romska pozycjonalność (positionality) – subiektywne doświadczenia Romów a dyskurs akademicki</div>

Pobierz xml