FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Wychowanie i niepodległość: idea polskiej szkoły w publicystyce społeczno-oświatowej Heleny Radlińskiej (1907-1918)

Data publikacji: 2015

Polska Myśl Pedagogiczna, I (2015), Numer 1, s. 19 - 38

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.15.001.6665

Autorzy

Wiesław Theiss
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wychowanie i niepodległość: idea polskiej szkoły w publicystyce społeczno-oświatowej Heleny Radlińskiej (1907-1918)

Abstrakt

Helena Radlińska (1879-1954), historyk i pedagog, w latach 1907-1918 była znaną działaczką tzw. obozu niepodległościowego, ugrupowania, które na czele z Józefem Piłsudskim walczyło o niepodległość kraju. W klimacie ówczesnych wydarzeń historycznych, politycznych sporów, a także ścierających się wizji niepodległego kraju, Radlińska tworzyła i propagowała koncepcję polskiej szkoły. Był to projekt śmiały, bezkompromisowy i przyszłościowy. Odwoływał się do tradycji Komisji Edukacji Narodowej oraz doświadczeń szkół demokratycznych m.in. w Stanach Zjednoczonych i Szwajcarii. Przede wszystkim jednak uwzględniał edukacyjne potrzeby społeczeństwa polskiego, tak czasu zaborów, jak i przyszłego niepodległego kraju. Projekt ewoluował od modelu "szkoły walczącej" z rozwiązaniami edukacyjnymi zaborców oraz z programami wychowawczymi krajowych środowisk ugodowych, poprzez "szkołę społeczną", która miała gwarantować naukę wszystkim dzieciom, bez względu na różnice społeczne, ekonomiczne, wyznaniowe, po model "szkoły wolnej Polski", szkoły skoncentrowanej na wychowaniu patriotów i zaangażowanych obywateli oraz realizującej pogłębiony program wiedzy o Polsce. Budowany przez Radlińską, przełomowy i przyszłościowy, oparty na niezbywalnych wartościach demokracji, projekt polskiej szkoły zajmuje ważne miejsce w dziejach polskiej myśli oświatowo-wychowawczej pierwszych dwóch dekad XX wieku.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Anonim [H. Radlińska], Ofiarność społeczeństwa polskiego na Legiony, w: „Wiadomości Polskie” 1914, nr 1.

Anonim [H. radlińska], Rola inteligencji, w: „Kultura Polski” 1918 z. XXII-XXIII.

Anonim [H. Radlińska], Zadania pracy kulturalnej, w: „Kultura Polski” 1917 z. I.

Araszkiewicz F.W., Ideały wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1978.

Chmaj L., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku, Warszawa 1963.

Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 1996.

Falkowska J., Szkoła ostoją wychowania narodowego. Projekty myślicieli okresu autonomii galicyjskiej, w: Przełomy edukacyjne. Dziedzictwo polskiej teorii i praktyki, W. Szulakiewicz (red.), Toruń 2011.

Grodziska K., Purchla J., Kraków, w: Węzły pamięci niepodległej Polski, Z. Najder i in. (red.), Warszawa – Kraków 2014, s. 353-362.

Grotowska H., Ksawery Prauss (1874 – 1925), w: „Przegląd Historyczno Oświatowy” 1947, nr 2.

h .o. [H. Radlińska], Program pracy oświatowej, w: „Kultura Polski” 1917 z. VI.

H.O. [H. Radlińska],Legenda, w: „Wiadomości Polskie” 1915, nr 52.

H.O. [H. Radlińska], Ze spraw oświatowych, w: „Krytyka” 1910, t. 1. 

Jaworska A., Działalność Heleny Radlińskiej w Uniwersytecie Ludowym im. Adama Mickiewicza w Krakowie w latach 1906-1918, w: „Roczniki Biblioteczne” 1974 z. 1-2.

Kamiński A., Pedagogika społeczna Heleny Radlińskiej w okresie krakowskim (1908-1914), w: „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1965, Seria I, z. t 40.

Kamiński A., Pedagogika społeczna Heleny Radlińskiej w okresie krakowskim (1908-1914), w: tegoż, Studia i szkice  pedagogiczne, Warszawa 1978.

Lepalczyk I., Skibińska Wł., Helena Radlińska. Kalendarium życia i pracy, w: „Roczniki Biblioteczne” 1974 z. 1-2.

Majorek Cz., Polska myśl pedagogiczna w zaborze austriackim (1772-1918), w: „Przegląd Historyczno Oświatowy” 1992, nr 3-4.

Mit Galicji, oprac. zbior, Kraków 2014.

Nawroczyński B., Polska myśl pedagogiczna, Lwów – Warszawa 1938.

Nowak  A., Legiony polskie w I wojnie światowej, w: Węzły pamięci niepodległej Polski, Z. Najder i in. (red.), Kraków – Warszawa 2014.

O. [H. Radlińska], O polskiej prawdzie, w: „Wiadomości Polskie” 1915, nr 30.

O. [H. Radlińska], Polski Skarb Wojskowy, w: „Wiadomości Polskie” 1915, nr 40-41.

O. [H. Radlińska], Wartość ofiar, w: „Wiadomości Polskie” 1915, nr 51.

O. [H. Radlińska], Wieści ze Lwowa, w: „Wiadomości Polskie” 1914, nr 6.

Orsza H. [H. Radlińska], Literatura ludowa, w: „Krytyka” 1907, t. I.

Orsza H. [H. Radlińska], Ludwik Krzywicki jako pedagog, w: „Nowe Tory” 1908, z. 8.

Orsza H. [H. Radlińska], Najpotrzebniejsza szkoła, w: „Kultura Polski” 1918 z. II.

Orsza H. [H. Radlińska], Nowożytna szkoła elementarna, w: „Kultura” 1908,  z. 7/8.

Orsza H. [H. Radlińska], O nauczaniu historii Polski w szkole początkowej. Szkic programu, Dąbrowa Górnicza 1915.

Orsza H. [H. Radlińska], O nowe życie, w: „Wyzwolenie” 1919 nr 8.

Orsza H. [H. Radlińska], Pilna sprawa szkolna, w: „Kultura Polski” 1918 z. XXXIX.

Orsza H. [H. Radlińska], Podstawy wychowania narodowego, w: Księga pamiątkowa II Polskiego Kongresu Pedagogicznego, J. Kornecki (oprac.), Lwów 1909.

Orsza H. [H. Radlińska], Podstawy wychowania narodowego, w: W. Theiss, Radlińska, Warszawa 1997.

Orsza H. [H. Radlińska], Praca oświatowa wobec zadań wychowania narodowego, w: Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja. Podręcznik opracowany staraniem Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza w Krakowie, Kraków 1913.

Orsza H. [H. Radlińska], Program pracy oświatowej, w: „Kultura Polski” 1918 z. XXXVIII.

Orsza H. [H. Radlińska], Sprawy wychowawcze. Literatura dla młodzieży, w: „Krytyka” 1907, t. II.

Orsza H. [H. Radlińska], W sprawie polskiego dorobku wychowawczego, w: „Muzeum” 1910, t. I.

Orsza H. [H. Radlińska], W sprawie popularyzacji historii, w: „Nowe Tory” 1911, z. 1.

Orsza H. [H. Radlińska], Walka o kulturę, w: „Wiedza” 1907 t. 2, nr 35.

Orsza H. [H. Radlińska], Walka o kulturę, w: „Wiedza” 1907 t. 2, nr 36.

Orsza H. [H. Radlińska], Z metodyki nauczania historii w szkole. Cele nauczania historii, w: „Ruch Pedagogiczny” 1913, nr 8.

Orsza H. [H. Radlińska], Z towarzystw oświatowych (I, II), w: „Krytyka” 1907, t. 1.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw oświatowych i wychowawczych. Książki dla młodzieży, w: „Krytyka” 1910, t. I.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowania i oświaty (I), w: „Krytyka” 1909, t. III.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych (I), w: „Krytyka” 1907, z. 1.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych (II), w: „Krytyka” 1907, z. 2.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych (II), w: „Krytyka” 1909, t. III.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych i towarzystw oświatowych, w: „Krytyka” 1908, t. 1 z. 1

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych, w: „Krytyka” 1908, t. 1 z. 4. 

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych, w: „Krytyka” 1908, t. 2 z. 8.

Orsza H. [H. Radlińska], Ze spraw wychowawczych, w: „Krytyka” 1909, t. 1.

Orsza-Radlińska H., Galicja i Królestwo, w: „Wiadomości Polskie” 1916, nr 86.

Orsza-Radlińska H., H. Kołłątaja nieznane listy o wychowaniu, w: „Muzeum” 1912, t. 3.

Orsza-Radlińska H., Kołłątaj jako pedagog, w: Pamięci Hugona Kołłątaja. Akademia na jego cześć staraniem Tow. Filozoficznego w Krakowie 28 II 1912, Kraków 1912.

Orsza-Radlińska H., Wobec polskiego ministerstwa oświaty, w: „Kultura Polski” 1917 z. III.

Orsza-Radlińska H., Zagadnienie narodowego wychowania, w: „Wiadomości Polskie” 1914/15, nr 57-58.

Pokłosie pracy oświatowej w latach 1880-1928 (Garść wspomnień),St. Świdwiński (red.), Warszawa 1928.

Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja. Podręcznik opracowany staraniem Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza w Krakowie, Kraków 1913.

Radlińska H., Listy o nauczaniu i pracy badawczej, w: tejże, Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wanda Wyrobkowa-Pawłowska i Janina Wojciechowska (wyb. i opr.), Wrocław – Warszawa – Kraków 1964.

Radlińska H., O nowe życie, w: H. Radlińska, Oświata i kultura wsi polskiej. Wybór pism, Warszawa 1979, s. 168-171.

Radlińska H., Podstawy wychowania narodowego [Tezy referatu i wniosek na Polskim Kongresie Pedagogicznym we Lwowie], w: „Przewodnik Oświatowy” 1909, z. 11.

Radlińska H.,Podstawy wychowania narodowego,  w: W. Theiss, Radlińska, Warszawa 1997.

Radlińska H.,Podstawy wychowania narodowego, w: A. Sujkowski, A. Szycówna, Wrażenia z Polskiego Kongresu Pedagogicznego we Lwowie, „Nowe Tory” 1909 z. IX.

Radlińska H.,Podstawy wychowania narodowego, w: Księga pamiątkowa II Polskiego Kongresu Pedagogicznego, J. Kornecki (oprac.), Lwów 1909.

Radlińska H.,W sprawie polskiego dorobku wychowawczego, w: „Muzeum” 1910  t. I.

Radlińska H.,W sprawie polskiego dorobku wychowawczego, w: „Przewodnik Oświatowy” 1910, z. 1.

Radlińska H., Wychowanie narodowe, w: „Krytyka” 1910, t. I.

Radlińska H.,Wychowanie narodowe, w: H. Radlińska, Pedagogika społeczna, Wrocław – Warszawa – Kraków 1961.

Radlińska H., Z zagadnień pedagogiki społecznej, w: ”Muzeum” 1908 t. II, cz. II.

Strumiński J.  [H. Radlińska], Pomoc społeczeństwa dla armii, w:„Kultura Polski” 1917 z. II.

Sujkowski A., Szycówna A., Wrażenia z Polskiego Kongresu Pedagogicznego we Lwowie, w: „Nowe Tory” 1909, z. IX.

Theiss W., Radlińska Helena, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, T. Pilch (red.), t. V, Warszawa 2006, s. 29-35.

Theiss W., Radlińska, Warszawa 1997.

Warszawianin [H. Radlińska], „My a wy”, w: „Wiadomości Polskie” 1914, nr 3.

Wł. W., Kongres pedagogiczny we Lwowie, w: „Krytyka” 1909, t. 3.

Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym, Kielce 1998.

Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej  1795-1945, Warszawa 1980.

Wroczyński R., Marian Falski i reformy szkolne w Rzeczypospolitej, Warszawa 1988.

Wroczyński R., Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., Warszawa 1963.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, I (2015), Numer 1, s. 19 - 38

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wychowanie i niepodległość: idea polskiej szkoły w publicystyce społeczno-oświatowej Heleny Radlińskiej (1907-1918)

Angielski:

Education and independence: Helena Radlińska's idea of a Polish school in socio-educational journalism (1907-1918)

Autorzy

Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska

Publikacja: 2015

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Wiesław Theiss (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski