FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Tworzenie bibliotek jako działalność wspierająca wychowanie ku niepodległej Rzeczypospolitej

Data publikacji: 2015

Polska Myśl Pedagogiczna, I (2015), Numer 1, s. 161 - 174

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.15.008.6672

Autorzy

Ryszard Skrzyniarz
Akademia Zamojska
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-1732-8155 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Tworzenie bibliotek jako działalność wspierająca wychowanie ku niepodległej Rzeczypospolitej

Abstrakt

W XVIII-XIX wieku w całej Europie rozpowszechniło się kolekcjonerstwo, a w jego ramach bibliofilstwo. Pod koniec XVIII wieku, gdy obywatele rozgrabionej przez zaborców Rzeczypospolitej zaczęli dążyć do odzyskania niepodległości - chęć ocalenia dorobku kultury polskiej była celem działalności wielu patriotów. Tworzyli oni kolekcje, które stawały się skarbnicami kultury polskiej, służyły ratowaniu przed rozproszeniem lub zniszczeniem oraz opracowaniu polskiej literatury, dokumentów, listów, pamiętników, dorobku naukowego, a także dawały początek inicjatywom zmierzającym do edukacji całego narodu polskiego i walki z wynarodowieniem. W ciągu całego XIX stulecia aż do I wojny światowej tworzenie bibliotek jako instytucji dostępnych nie tylko dla badaczy, ale i przedstawicieli wszystkich stanów było procesem, w którym jak w zwierciadle odbijają się przemiany społeczne, zachodzące na ziemiach polskich: początkowo założycielami bibliotek naukowych o profilu głównie humanistycznym były arystokracja i ziemiaństwo, zaś od połowy stulecia coraz częściej przedstawiciele wolnych zawodów: adwokaci, politycy, księża, nauczyciele, ludzie kultury i sztuki.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. …, Spis dzieł Czytelni Ludowej w Cieszynie przez ks. Karola Teligę ofiarowanych.

Baran A.F., Bibliotekarz z Dzikowa – dr Michał Marczak (1886-1945), Sandomierz 1996.

Baranowski I., Biblioteka Ordynacyi hr. Krasińskich w Warszawie, Warszawa 1911.

Bednarska-Ruszajowa K., Biblioteki i książki w pamiętnikach polskich XXVIII-XX wieku, Kraków 2003.

Biblioteka Ordynacji Krasińskich 1844-1944. Przemówienia Edwarda Krasińskiego i Jana Muszkowskiego podczas uroczystego otwarcia Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich, oprac. H. Tchórzewska-Kabata, Warszawa 2004.

Biblioteka Ordynacji Zamojskiej: od Jana do Jana. Przewodnik po wystawie: Biblioteka Narodowa 17 maja – 17 lipca 2005 Muzeum Zamojskie 25 sierpnia – 2 października 2005 = The Zamoyski Library: from Jan to Jan. The National Library, Warsaw May 17 – July 17, 2005 The Zamość Museum August 25 - October 2, 2005, oprac. T. Makowski, Warszawa 2005.

Buczek K., Bibljoteka Puławska w czasie walk powstania listopadowegoKraków 1930.

Chmielewski G., Polskie biblioteki ludowe na pograniczu zachodnim w rejonie babimojsko-międzyrzecko-skwierzyńskim w latach 1880-1939, Zielona Góra 2002.

Corona urbis et orbis: Biblioteka Załuskich, oprac. H. Tchórzewska-Kabata, Warszawa 1998.

Dar dla Narodu. Skarby Biblioteki Wilanowskiej : wystawa ze zbiorów Biblioteki Narodowej pod honorowym patronatem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, Biblioteka Narodowa, Pałac Rzeczypospolitej, pl. Krasińskich 3/5, kwiecień - maj 2003, red. P. Buchwald-Pelcowa, Warszawa 2003.

Deržavna ìstorična bìblìoteka Ukraïni. Istorìâ, sučasnìst', majbutnê. Materìali Mìžnarodnoï naukovo-praktičnoï konferencìï, priuročenoï do 70-rìččâ zasnuvannâ Deržavnoï ìstoričnoï bìblìoteki Ukraïni: 24-25 veresnâ 2009 r., red. A. V. Skorohvatova et al., Kiïv 2006.

Droga do Okólnika 1844-1944. W 160. rocznicę powstania Biblioteki Ordynacji Krasińskich i w 60. – spalenia zbiorów bibliotek warszawskich w gmachu BOK na Okólniku, oprac. i posł. H. Tchórzewska-Kabata, Warszawa 2005.

Encyklopedia katolicka, t. 1-20, Lublin 1973-2014.

Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971.

Fazan M., Polskie życie kulturalne na Śląsku Cieszyńskim w latach 1842/48-1920, Wrocław-Warszawa b.r.w.

Fischer A., Płyń piękna kolędo…, „Zwiastun Maryi. Miesięcznik Bazyliki Mniejszej św. Mikołaja w Bochni”, nr 12 (171) 12 grudnia 2010, s. 6.

Historyczne księgozbiory Cieszyna na tle śląskim. Rola kulturowa i przedmiot badań, red. R. Gładkiewicz, Cieszyn 1997.

Horodyski B., Biblioteka Ordynacji Zamojskiej w latach wojny, Warszawa 2005.

Janas A., Kolekcja dzikowska hr. Tarnowskich,Tarnobrzeg 2006.

Jasiński Z., Biblioteki polskie na ziemiach czeskich, w: Leksykon Polaków w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej, t. 2, Opole 2013, s. 23-24.

Jurczyszyn M., Mieczysław Brzeziński jako propagator czytelnictwa w Polsce, w: Wzory i wzorce osobowe w biografistyce pedagogicznej, red. R. Skrzyniarz, M. Gajderowicz, T. Wach, t. 3, serii: „Biblioteka Katedry Biografistyki Pedagogicznej”, Lublin 2013, s. 71-88.

Kętrzyński W., Biblioteka Wiktora hr. Baworowskiego we LwowieLwów 1892.

Kozłowski J., Szkice o dziejach Biblioteki Załuskich, Wrocław 1986.

Łaskarzewska H., Figiel M., Polskie dziedzictwo kulturowe w krajach Europy zachodniej, „Cenne, bezcenne, utracone”, 2 (59) kwiecień-czerwiec 2009, s. 24.

Marczak M.Bibljoteka Tarnowskich w Dzikowie,Kraków1921.

Mężyński A., Wielkoziemiańskie biblioteki publiczne w Polsce w latach 1772-1918, „Roczniki Biblioteczne”, 44 (2002) s. 211-242.

Mochnacki K., Pamiętnik spiskowca i nauczyciela, „Twórczość”, 1950 z. 1.

Nir R., Archiwa, biblioteki i muzea polonijne w Orchard Lake, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 62 (1993) s. 111-146.

Nir R., Stulecie Polskiego Seminarium w Orchard Lake w Stanach zjednoczonych 1885-1985, Orchard Lake, Michigan 1987.

Płaza J., Sajna B., Pamiątki dziejów Biblioteki Załuskich, Warszawa 1997.

Polski słownik biograficzny, t. 1-40, Kraków 1935-2014.

PtašickìS., Ŝorsovskaâ biblìoteka grafa Litavora Hreptoviča, t. 1: Kratkìâ svěděnìâ o sobranìi rukopisej, Moskva 1899.

Radwańska M., Wypożyczalnie płatne w Warszawie w latach 1890-1906, „Studia o Książce”, 11 (1981) s. 153-188.

Rudnicka J., Biblioteka Wilanowska – dwieście lat jej dziejów (1741-1932), Warszawa 1967.

Seroka K., Karol Sienkiewicz (1793-1860) – pierwszy dyrektor Biblioteki Polskiej w Paryżu, w: Wzory i wzorce osobowe w biografistyce pedagogicznej, red. R. Skrzyniarz, M. Gajderowicz, T. Wach, t. 3, serii: „Biblioteka Katedry Biografistyki Pedagogicznej”, Lublin 2013, s. 155-169.

Smoleńska B., Autografy ze zbiorów puławskich Izabeli Czartoryskiej w Bibliotece Narodowej,Rocznik Biblioteki Narodowej”, t. 15 (1983) s. 79-101.

Smólski G., Z pamiętnika dziennikarza: Silesiana, Kraków 1896.

Szelong K., Proces windykacji i opracowania bibliotecznych zbiorów ks. Leopolda Jana Szersznika. Zarys historii, „Roczniki Biblioteczne”, 44 (2000) s. 87-134.

Szocki J., Księgozbiór Wiktora Baworowskiego – lwowskiego kolekcjonera i fundatora biblioteki, w: Lwów – miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowat. 2red. H.W. Żaliński, K. Karolczaka, Kraków 1998, s. 448-455.

Szocki J., Wiktor Baworowski - lwowski kolekcjoner i fundator biblioteki,Przegląd Wschodni”, t. 5 (1998) z. 3(19), s. 544-550.

Szyndler B., Biblioteka Załuskich, Kraków 1983.

Tokarska A., Biblioteki polskie na Górnym Śląsku w XIX wieku, Katowice 1997.

Zahradnik F., Czytelnia Ludowa w Cieszynie, „Zaranie Śląskie”, 1963, z. 2, s. 157.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, I (2015), Numer 1, s. 161 - 174

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Tworzenie bibliotek jako działalność wspierająca wychowanie ku niepodległej Rzeczypospolitej

Angielski:

Creating libraries as educational support activities aimed at the restoration of the independence of the Republic (Rzeczpospolita)

Autorzy

Publikacja: 2015

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Ryszard Skrzyniarz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski