%0 Journal Article
%T Tworzenie bibliotek jako działalność wspierająca wychowanie ku niepodległej Rzeczypospolitej
%A Skrzyniarz, Ryszard
%J Polska Myśl Pedagogiczna
%V I (2015)
%R 10.4467/24504564PMP.15.008.6672
%N Numer 1
%P 161-174
%K czytelnictwo, edukacja społeczeństwa polskiego, zabezpieczenie dorobku kulturowego, biblioteki publiczne, księgozbiory
%@ 2450-4572
%D 2015
%U https://ejournals.eu/czasopismo/polska-mysl-pedagogiczna/artykul/tworzenie-bibliotek-jako-dzialalnosc-wspierajaca-wychowanie-ku-niepodleglej-rzeczypospolitej
%X W XVIII-XIX wieku w całej Europie rozpowszechniło się kolekcjonerstwo, a w jego ramach bibliofilstwo. Pod koniec XVIII wieku, gdy obywatele rozgrabionej przez zaborców Rzeczypospolitej zaczęli dążyć do odzyskania niepodległości - chęć ocalenia dorobku kultury polskiej była celem działalności wielu patriotów. Tworzyli oni kolekcje, które stawały się skarbnicami kultury polskiej, służyły ratowaniu przed rozproszeniem lub zniszczeniem oraz opracowaniu polskiej literatury, dokumentów, listów, pamiętników, dorobku naukowego, a także dawały początek inicjatywom zmierzającym do edukacji całego narodu polskiego i walki z wynarodowieniem. W ciągu całego XIX stulecia aż do I wojny światowej tworzenie bibliotek jako instytucji dostępnych nie tylko dla badaczy, ale i przedstawicieli wszystkich stanów było procesem, w którym jak w zwierciadle odbijają się przemiany społeczne, zachodzące na ziemiach polskich: początkowo założycielami bibliotek naukowych o profilu głównie humanistycznym były arystokracja i ziemiaństwo, zaś od połowy stulecia coraz częściej przedstawiciele wolnych zawodów: adwokaci, politycy, księża, nauczyciele, ludzie kultury i sztuki.