Działania wychowawczo-edukacyjne jako forma wsparcia aresztantów i aresztantek na terenie województwa krakowskiego w czasach II Rzeczypospolitej i ich aktualność we współczesnej readaptacji społecznej

Barbara Nowak

Działania wychowawczo-edukacyjne jako forma wsparcia aresztantów i aresztantek na terenie województwa krakowskiego w czasach II Rzeczypospolitej i ich aktualność we współczesnej readaptacji społecznej

Data publikacji: 05.10.2020

Polska Myśl Pedagogiczna, VI (2020), Numer 6, s. 229-250

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.20.014.12248

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Działania wychowawczo-edukacyjne jako forma wsparcia aresztantów i aresztantek na terenie województwa krakowskiego w czasach II Rzeczypospolitej i ich aktualność we współczesnej readaptacji społecznej

Abstrakt

W latach 1918–1939 aresztanci stanowili grupę osób szczególnie narażoną na marginalizację i wykluczenie społeczne, co dotyczyło także członków ich rodzin. Sytuację pogarszał jeszcze fakt, że osoby skazane najczęściej pochodziły z rodzin doświadczających biedy, ubóstwa, a zachowania przestępcze były niejednokrotnie wynikiem trudnej sytuacji życiowej, której doświadczali zarówno w życiu rodzinnym, jak i społecznym. Szczególnie trudna była sytuacja ówczesnych aresztantek, jak również rzeszy sierot żyjących na ulicach miast, utrzymujących się z żebractwa, drobnych kradzieży czy rozbojów. Jedyną szansą na zmianę ich sytuacji życiowej były działania pomocowe w obszarze wychowania i edukacji, które dawały im możliwość nie tylko poprawy moralnej, ale niejednokrotnie odmieniały ich życie poprzez zdobycie wykształcenia, pracy, jak również mieszkania. Podejmowane działania w wielu przypadkach dotyczyły też dzieci aresztantów, ich wychowania i edukacji. Wsparciem aresztantów i ich rodzin były przede wszystkim działania dobroczynne realizowane przez stowarzyszenia, towarzystwa, bractwa religijne, działania podejmowane przez pracowników sądowych, więziennych i nauczycieli szkół. Wiele z tych inicjatyw pomocowych można zaobserwować we współczesnych działaniach obejmujących wsparcie osadzonych i ich rodzin. Niezmiernie interesujące jest, iż współcześnie, w zmienionej już rzeczywistości społecznej znajdują zastosowanie między innymi te same metody oddziaływania wychowawczego i wsparcia edukacyjnego.

Between 1918 and 1939 detainees were a group of people particularly vulnerable to marginalisation and social exclusion, which also concerned members of their families. The situation was aggravated by the fact that convicted persons most often came from families experiencing poverty and deprivation, and criminal behaviour was often the result of a difficult life situation which they experienced both in family and social life. Particularly difficult was the situation of the then women-detainees, as well as a significant number of orphans, living on the streets of cities, living off begging, petty thefts or robberies. The only chance of changing their life situation were assistance activities in the area of upbringing and education, which gave them the opportunity not only to improve their morality but often changed their lives by gaining education, work, as well as housing. The actions taken in many cases also concerned the children of detainees, their upbringing and education. The initiators of support for the detainees and their families were primarily charitable activities carried out by associations, societies, religious fraternities, actions taken by the court, prison staff and school teachers. Many of these aid initiatives can be seen in contemporary actions involving support for detainees and their families. It is extremely interesting that the same methods of educational impact and educational support are applied in the changed social reality today.

Słowa kluczowe

aresztanci, wsparcie, działania pomocowe, wychowanie, edukacja, bieda, ubóstwo, Arcybractwo Miłosierdzia, Stowarzyszenie św. Wincentego a Paulo, Towarzystwo Opieki nad Podrzutkami, Stowarzyszenie Sług św. Zyty, Towarzystwo Tanich Mieszkań, Patronat (Towarzystwo Opieki nad Więźniami), odczyty, pogadanki o moralności, praca społeczno-oświatowa

detainees, support, assistance activities, upbringing, education, poverty, the Archconfraternity of Mercy, St. Vincent a Paulo Association, Society for the Care of the Outcasts, Association of the Servants of St. Zita, Society of Cheap Housing, the Patronage (Society for the Care of Prisoners), lectures, talks about morality, social and educational work

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Akta i Księgi rożne 1852–1934, sygn. Kr 4707–4827.

Akta i protokoły kapituł prowincjalnych oraz narad definitorium, akta w sprawach jurysdykcyjnych, współdziałania z innymi zakonami, pisma kurii generalnej, kopiarze i rejestry pism dotyczące prowincji małopolsko-litewskiej, galicyjskiej i polskiej z lat 1682–1937. W: Archiwum OO. Karmelitów w Krakowie, sygn. A169/AKKr 103.

Akta Miejskiego Urzędu Zdrowia 1910–1934. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. Kr 4090–4307.

Akta Sądu Krajowego Karnego w Krakowie z lat 1898–1918. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. S7/2.

Cechy szewców w Krakowie, Kazimierzu i Kleparzu 1563–1925. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), nr zespołu 184, sygn. AD/DD.

Dekret Naczelnika Państwa z dnia 31 grudnia 1918 roku, w przedmiocie objęcia zarządu wymiaru sprawiedliwości w b. zaborze austrjackim, Dz.U. 1918, nr 23, poz. 76.

Ustawa z dnia 3 grudnia 1920 roku tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy, Dz.U. 1920, nr 117, poz. 768 ze zm.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 maja 1921 r. w przedmiocie wykonania art. 3 ustawy z dnia 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy, Dz.U. 1921, nr 46, poz. 282.

Komisariat obwodów IV i V, korespondencja przychodząca 1925–1935. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. Kr 5865.

Podania ubogich o przyjęcie do Towarzystwa Dobroczynnego Krakowskiego z lat 1908–1932. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. TD 239.

Sądy rożne zbiór szczątków zespołów. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), Akta Miasta Krakowa, nr zespołu 26.

Sprawozdanie Towarzystwa kolonii leczniczych dla dzieci w Zakopanem za lata 1912–1916, Kraków 1914.

Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Opieka nad dziewczętami pw. św. Józefa za. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. 157a/1937.

Szkoła więzienna i zatrudnienie więźniów. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. 29/440/107.

Szkoła więzienna i zatrudnienie więźniów. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. 29/440/111.

Zakupienie nowych miar i wag dla tut. Domu Karnego. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. 29/440/110.

Żywienie więźniów wyznania mojżeszowego podczas świąt żydowskich przez zbór izraelski. W: Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), sygn. 29/440/111.

Źródła drukowane:

Hoszowski, Konstanty Moroz. „O środkach skutecznie zapobiec mogących żebractwu w mieście naszym”. W: Pamiętnik Towarzystwa Dobroczynności Krakowskiego wydany z powodu obchodzonego w dniu 24 i 25 czerwca 1866 r. pięćdziesięcioletniego jubileuszu wskrzeszenia w r. 1816 tegoż Towarzystwa, Kraków 1868.

Krakowskie zakłady poświęcone ochronie dzieci. Sprawozdanie Biura Centralnego Związku Okręgowego Stowarzyszeń Zakładów i Instytucji poświęconych Ochronie Dzieci w Krakowie o stanie działalności Zakładów Dobroczynno-Wychowawczych istniejących w Krakowie i okolicy, Kraków 1915.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 1931 r. w sprawie regulaminu więziennego (Dz.U. 1931, nr 71, poz. 577), na podstawie art. 71 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 marca 1928 roku w sprawie organizacji więziennictwa (Dz.U. 1928, nr 29, poz. 272).

Spraw. Towarzystwa Opieki Szpitalnej dla Dzieci w Krakowie wraz z sprawozdaniami Szpitala św. Ludwika i kolonii leczniczej dla dzieci skrofulicznych w Rabce za lata 1872–1916, Kraków 1917.

Sprawozdanie Towarzystwa kolonii leczniczych dla dzieci w Lwowie za lata 1911–1912, Lwow 1912.

Sprawozdanie z działalności Patronatu w Krakowie (Towarzystwo Opieki nad Więźniami), za czas od 1 kwietnia 1925 do 31.03.1926, Kraków 1926.

Sprawozdanie z działalności Patronatu w Krakowie (Towarzystwo Opieki nad Więźniami), za czas od 1 kwietnia 1938 do 31.03.1939, Kraków 1939.

www.gov.pl/aktualnosci_promowane/areszt-sledczy-w-krakowie (dostęp: 15.04.2020).

Literatura:

Gondek, Maciej. „Austriacka procedura karna z 1853 i 1873 roku w praktyce orzeczniczej sądów krakowskich”. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego XVI (2013).

Malinowski, Ludwik. Wychowanie państwowe w Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej, 2015.

Nawroczyński, Bogdan Polska myśl pedagogiczna. Lwow: Książnica – Atlas, 1938.

Nowak, Barbara. Działania pomocowe w obszarze wsparcia ubogich kobiet-aresztantek na terenie Krakowa w czasach II Rzeczypospolitej. Gliwice: J&L Żochowski, 2016.

Nowak, Barbara. Pomoc kobietom z nizin społecznych na terenie Krakowa (1918–1939). Kraków: PETRUS, 2017.

Nowak, Barbara, Szymczyk, Marcin. Przygotowanie do życia poza murami więziennymi poprzez działania kulturalno-oświatowe w jednostkach penitencjarnych i w warunkach wolnościowych. Kraków: Katedra Pomocy Postpenitencjarnej i Wychowania do Pracy Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 2019.

Zarzecki Leon. „O głównych postulatach wychowania narodowego”. Przegląd Wszechpolski 6 (1924).

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, VI (2020), Numer 6, s. 229-250

DOI: https://doi.org/10.4467/24504564PMP.20.014.12248

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Angielski:

Educational Activities as a Form of Support for Detainees in the Areas of the Cracow Voivodeship during the Second Republic of Poland and their Topicality in Detainee Contemporary Social Readaptation

Autorzy

Barbara Nowak

https://orcid.org/0000-0002-5211-3643

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska

Publikacja: 05.10.2020

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Barbara Nowak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1166

Liczba pobrań: 920

<p> Działania wychowawczo-edukacyjne jako forma wsparcia aresztantów i aresztantek na terenie województwa krakowskiego w czasach II Rzeczypospolitej i ich aktualność we współczesnej readaptacji społecznej</p>

Pobierz xml